Sarvastivada: Różnice pomiędzy wersjami

{{Dopracować|źródła=2011-05 }}

Sarvāstivādini uważali, ze przeszłe i przyszłe dharmy rzeczywiście istnieją. Dharmy są niepodzielnymi częściami rzeczywistości, każda posiada swą "własną naturę". Przestrzeń wraz z [[nirwana|nirwaną]] postrzegali jako nieuwarunkowaną dharmę. Wiedza o [[czteryCztery szlachetneSzlachetne prawdyPrawdy|Czterech Szlachetnych Prawdach]] jest stopniowa w różnych momentach.

Ironią jest, że to [[Wasubandhu|Vasubandhu]], jeden z uczniów Nagarjuny, ukształtował filozofię sarvāstivādy w formę w jakiej jest najczęściej czytana (i używana) w religii buddyjskiej do dzisiaj: [[Abhidharma-kośa]].

Sarwastiwadinowie twierdzą, że ich nauki są tak stare jak [[theravadaTherawada|therawadinów]]. Jednak ich kanon był spisany w [[sanskryt|sanskrycie]]. Jego fragmenty zostały odkryte w [[Azja Środkowa|Azji Środkowej]], a znaczne części zostały znalezione w [[Gilgit]] i wydane przez N. Dutta. Jednak cały ich kanon jest zachowany w chińskiej Tripitace. Takakusu tak pisze na ten temat:

| style="background:#E3E3E3; color:black" | <blockquote>Dowody, jakie otrzymaliśmy ze źródeł sanskryckich, tybetańskich i chińskich nie są sprzeczne, trafnie wytłumaczyliśmy założenia, że we wczesnym okresie ich oddzielnej historii, sarwastiwadinowie byli w posiadaniu literatury Abhidharmy składającej się z siedmiu ksiąg, jednej głównej i sześciu uzupełniających, i że te prace były szeroko studiowane w [[Kaszmir (region)|Kaszmirze]], siedlisku tej szkoły (...)</blockquote>

Przeciwnie do traktatów Abhidhammy, tych siedem prac, ''Jñānaprasthāna'' i uzupełniające "pādy" (''Prakaraṇapāda'', ''Jñānaprasthānasya'' Katyāyaniputry, ''Prakaraṇa-pādasya'' [[Vasumitra|Wasumitry]], ''Vijňānakāyasya'' [[Devaśarmā|Dewaśiarmy]], ''Dharmaskandhasya'' [[Śārīputra|Śiariputry]], ''Prajñaptiśāstrasya'' [[Maudgalyāyana|Maudgaljajany]], ''Samgītiparyāyasya'' [[Mahākauṣṭhila|Mahakauszthili]]) są przypisywane ludzkim autorom. Te prace nie reprezentują jednego okresu buddyjskiej filozofii, ani nie zgadzają się one w całej zawartości z ich odpowiednikiem w j. [[Język pali|palijskim]]<ref>T.R.V. Murti. ''The Central Philosophy of Buddhism. A Study of Mādhyamika System. Str. 68</ref>.

Drobiazgowe porównanie tych traktatów z ich odpowiednikami abhidhammicznymi będzie możliwe, gdy cała literatura sarwastiwadinów będzie dostępna w tłumaczeniach. ''Mahā Vibhāṣā'' i ''Vibhāṣā'' są niezwykle obszernymi komentarzami do ''Jñānaprasthāny'', ale zawierającymi również materiał z innych tekstów typu "pāda". Całkowicie utracone w sanskrycie, dostępne są w tłumaczeniach chińskich. Reprezentują one prawdziwą "śāstrę" ābhidharmików i dają nazwę całemu systemowi - "[[vaibhāṣika]]". Doskonałym i autorytatywnym opracowaniem całego systemu jest praca [[Vasubandhu|Wasubandhu]] - ''[[Abhidharmakośa]]'', pomimo tego, że był on [[sautrantika|sautrantikiem]]. Właściwe i adekwatne zrozumienie systemu vaibhāṣiki jest niezwykle istotne dla zrozumienia i docenienia [[dialektyka|dialektyki]] [[Nagardżuna|Nagardżuny]], chociaż jest ona ukierunkowana przeciwko systemowi vaibhāṣiki<ref>T.R.V. Murti. ''The Central Philosophy of Buddhism. A Study of Mādhyamika System. Str. 69</ref>.