Gabriel Rzączyński: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne, int.
Runab (dyskusja | edycje)
Linia 5:
 
== Twórczość ==
Wiele podróżował po kraju i jego najważniejszym dziełem jest ''Historia naturalis curiosa Regni Poloniae, Magni Ducatus Lithuaniae XX divisa'' wydana w roku 1721 w [[Sandomierz]]u. Innym jego dziełem jest ''Auctuarium historiae naturalis'' wydane w [[Gdańsk]]u u J. J. Preussa w roku 1736. Dwa następne "rzuty" tego dzieła pojawiły się z datami 1742 i 1745, już po śmierci autora.<ref>Rzączyński zdążył autoryzować za życia wersję datowaną na 1736 r. "(...) ''pewna część nakładu tej wersji (bez'' imprimatur'') rozprowadzona została w północno-wschodnich prowincjach Rzeczypospolitej. Po śmierci autora (†1737) władze zakonne przetrzymywały resztę nakładu w Gdańsku, najpierw czekając na ''imprimatur'' (1742), a następnie zmieniając kilkakrotnie stronę tytułową (i sam tytuł) oraz wprowadzając formalne dodatki. Ostatecznie usunięto nazwisko gdańskiego wydawcy i datowano dzieło na 1745 r., lecz nadal nie było ono rozpowszechniane. Wreszcie (przed 1757 r.)pozostałą część nakładu wywieziono do Krakowa, a stąd 50 egzemplarzy zabrał do Warszawy przyszły biskup Józef Załuski''" patrz Pawłowski Jerzy: ''Jeszcze o najdawniejszych dziejach poznania Babiej Góry'', w: "Wierchy" R. 76 (2010), s. 254</ref>.
 
Rzączyński pisał swoje dzieła tylko po [[Łacina|łacinie]], uwzględniając [[PrzyrodaNatura|przyrodę martwą i żywą]], a szczególnie opisywał rzeczy mu niezwykłe i interesujące. Oprócz opisów [[Ptaki|ptaków]], [[Zwierzęta|zwierząt]], [[Rośliny|roślin]] opisywał również krainy, [[Góra|góry]], [[rzeka|rzeki]], [[morze|morza]], [[minerał]]y, [[zioła]], [[owady]]. Spośród ptaków opisał i wymienił ponad 100 [[gatunek (biologia)|gatunków]]. Dla każdego gatunku podaje krótki, trafny opis. Jego prace wyróżniają się niezwykłą starannością i drobiazgowością, lecz nie są one wolne od ówczesnych przesądów i błędów. ''(...) legendy i naiwne przekazy rękopiśmienne sąsiadują tam z wartościowymi wiadomościami uzyskanymi z autopsji przez samego ojca Gabriela lub przez wiarygodnych naturalistów (szczególnie gdańskich) owej epoki.''<ref name="Pawł">patrz Pawłowski Jerzy: op. cit.</ref>.
 
Dzieło Rzączyńskiego jest nie tyle dziełem naukowym, co raczej kompilacją opisów z różnych źródeł. Opisy ptaków odbiegały swoją jasnością i trafnością od opisów ptaków dokonanych przez [[Mateusz Cygański|Mateusza Cygańskiego]], który będąc myśliwym odznaczał się większym doświadczeniem i trafniejszymi obserwacjami. Z pewnością Gabriel Rzączyński wniósł do polskiej ornitologii wiele wkładu, lecz jego prace w chwili obecnej uznawać można za ciekawe zabytki przeszłości o znacznych wartościach historycznych, jednakże wpływu na stan obecnej nauki one nie mają. Na jego dziełach kończy się pierwszy okres ornitologii polskiej. W okresach następnych żyli i tworzyli uczeni, których prace znamy o wiele lepiej, a których dzieła cytujemy jeszcze dzisiaj.
Linia 21:
{{Przypisy}}
 
{{DEFAULTSORTSORTUJ:Rzączyński, Gabriel}}
[[Kategoria:Duchowni katoliccy I Rzeczypospolitej]]
[[Kategoria:Naukowcy I Rzeczypospolitej]]