Kresy Wschodnie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Pochodzenie i znaczenie nazwy: literówka |
|||
Linia 3:
[[Plik:Polen in den Grenzen vor 1660.jpg|mały|Rzeczpospolita przed 1660 rokiem; Kresy w ówczesnym rozumieniu znajdowały się w prawym dolnym krańcu mapy]]
[[Plik:Wincenty Pol.PNG|mały|[[Wincenty Pol]] − twórca pojęcia kresów we współczesnym rozumieniu]]
'''Kresy'''{{r|a|c}} lub '''Kresy Wschodnie'''{{r|c}} − wschodnie pogranicze dawnej Polski, funkcjonujące w okresie międzywojennym i dawniej jako część polskiego terytorium państwowego, a obecnie stanowiące fragmenty obszarów państwowych Ukrainy, Białorusi i Litwy. Termin ''kresy wschodnie'' jest pojęciem wielowarstwowym, zarówno geograficzno-politycznym jak i historycznym, socjologicznym, kulturowym i literackim. Stanowi element polskiej narracji historyczno-politycznej i bywa wykorzystywany propagandowo, będąc jednocześnie źródłem mitologii i pamięci historycznej. Termin ten stanowi element polskiego dyskursu historycznego, równocześnie odnosząc się do terenów zamieszkiwanych przez różne grupy narodowe i etniczne (Polaków, Ukraińców, Białorusinów, Litwinów, Żydów, Niemców i innych). Z tej przyczyny postrzegany jest przez część badaczy jako jednostronnie wyrażający wyłącznie polską optykę i pamięć. Funkcjonując w polskim obiegu, pojęcie ''kresów'' stanowi źródło narracji historycznych i kulturowych, rozumiany bywa też jako obszar polskiej „swojskości”, bywa synonimem „małej ojczyzny” Polaków poddanych wysiedleniom po II wojnie światowej z terenów, które na skutek zmian granic znalazły się poza Polską{{r|a}}<ref>{{Cytuj pismo | autor = Marek Barwiński | autor link = |autor2 = | autor link2 = | tytuł = Pogranicze w ujęciu geograficzno-socjologicznym - zarys problematyki. | url = http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/3791/Barwi%C5%84ski_Folia%20Geographica_2002.pdf?sequence=1&isAllowed=y | czasopismo = Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica | wolumin = 4 | wydanie = | strony = | rok = 2002 | miesiąc = | wydawca = | miejsce = | cytat = | język = | data dostępu =}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | autor = L. A. Suchomłynow | tytuł = Kresy południowo-wschodnie: dwie perspektywy dyskursu. | url = http://suchomlynow.pl/assets/files/publikacje/KresPolWsch-08.pdf | czasopismo = Fenomen pogranicz kulturowych: współczesne tendencje. | wolumin = | wydanie = | strony = | rok = 2008 | miesiąc = | wydawca = | miejsce = | cytat = | język = | data dostępu =}}</ref>.
== Pochodzenie i znaczenie nazwy ==
Linia 30:
== Kresy 1918-1939 ==
W maju 1919 roku [[Związek Ludowo-Narodowy|Związek Sejmowy Ludowo-Narodowy]] przedłożył w sejmie wniosek nagły w sprawie zapewnienia [[autonomia|autonomii]] [[Galicja Wschodnia|Galicji Wschodniej]]. Działo się to w momencie, kiedy [[Armia Czerwona]] doszła do [[Zbrucz]]a, a kiedy nie podpisano jeszcze traktatu wersalskiego, i mocarstwa zachodnie nie podjęły jeszcze decyzji „o zezwoleniu Polsce zajęcia Galicji po Zbrucz”. Pod wnioskiem podpisali się: [[Aleksander Skarbek]], [[Stanisław Głąbiński (polityk)|Stanisław Głąbiński]], [[Marian Seyda]], [[Edward Dubanowicz]], [[Stanisław Grabski]], [[Wojciech Korfanty]], [[Jan Zamorski]], [[Witold Teofil Staniszkis]], [[Aleksander Dębski]] i inni<ref>[[Adam Pragier]], ''Czas przeszły dokonany'', Londyn 1966, Wyd. Bolesław Świderski s. 253.</ref>. Kiedy sytuacja polityczna zmieniła się na korzyść Polski, wniosek został wycofany, a jego autorzy zadeklarowali się jako zwolennicy [[asymilacja narodowa|asymilacji narodowej]]<ref>„W dobie rokowań wersalskich, gdy przynależność b. Galicji do Polski była kwestionowana, zwłaszcza przez Wielką Brytanię, przedstawiciele Stronnictwa Narodowego wystąpili w Sejmie z projektem, który przewidywał dla obszarów mających ''obok ludności polskiej znaczną osiadłą ludność innej narodowości'', szeroką autonomię ustawodawczą, dla ''zapewnienia mniejszościom narodowym swobodnego rozwoju narodowego, kulturalnego i gospodarczego''. Miało to dotyczyć nie samej tylko Małopolski wschodniej, ale także Wołynia i ziem białoruskich. W pojmowaniu projektodawców, Aleksandra Skarbka, Stanisława Grabskiego i Stanisława Głąbińskiego, był to wszelako gest taktyczny, mający na celu stępienie ostrza traktatu o ochronie mniejszości, narzuconego Polsce w Wersalu. Wcale nie oznaczał porzucenia przez Narodową Demokrację doktryny ''państwa narodowego''.” [[Adam Pragier]], ''Czas przeszły dokonany'', Londyn 1966, Wyd. Bolesław Świderski s. 253.</ref>.
| |||