Tomasz Dąbal: Różnice pomiędzy wersjami

| funkcja = [[Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1919-1922)|Poseł na Sejm]] [[II Rzeczpospolita|II RP]]

| partia = [[Chłopskie Stronnictwo Radykalne]], [[Komunistyczna Partia Polski| Komunistyczna Partia Robotnicza Polski]]

[[Plik:Dąbal.jpg|185px|thumb|185px|Tomasz Dąbal w mundurze żołnierza [[Legiony Polskie 1914-1918(1914–1918)|Legionów Polskich]]]] '''Tomasz Jan Dąbal''' (ur. [[29 grudnia]] [[1890]] w [[Sobów (Tarnobrzeg)|Sobowie]] w [[Powiat tarnobrzeski|powiecie tarnobrzeskim]], zm. [[21 sierpnia]] [[1937]] w [[Moskwa|Moskwie]]<ref>[http://lists.memo.ru/index5.htm Жертвы политического террора в СССР Домбаль Томаш Францевич]</ref>) – radykalny [[polityk|działacz polityczny]] w [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] i [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], poseł na [[Sejm Ustawodawczy (1919-19221919–1922)|Sejm Ustawodawczy]] (1919-1921), zastępca członka KC [[Komunistyczna Partia Polski|Komunistycznej Partii Robotniczej Polski]].

W latach 1909–1914 studiował prawo w [[Wiedeń|Wiedniu]] i medycynę w [[Kraków|Krakowie]], w czasie studiów wstąpił do [[Polskie Stronnictwo Ludowe (1895-1913)|PSL]] (1911). W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] służył w [[87 Pułk Piechoty Austro-Węgier|87 pułku piechoty]] [[Armia Austro-Węgier|Armii Austro-Węgier]] na froncie rosyjskim, bałkańskim i włoskim. Trzykrotnie ranny, dosłużył się stopnia kapitana. W styczniu 1917 został przydzielony do [[3 Pułk Piechoty (LP)|3 pułku piechoty]] [[Legiony Polskie 1914-1918(1914–1918)|Legionów]] jako instruktor karabinów maszynowych. Pod koniec wojny został aresztowany za działalność polityczną w armii austriackiej, i przez dwa miesiące więziony w obozie w [[Udine]]. Po rozpadzie [[Austro-Węgry|Austro-Węgier]] powrócił do Polski. JakoNa początku listopada 1918, jako specjalny pełnomocnik [[Polska Komisja Likwidacyjna|Polskiej Komisji Likwidacyjnej]] w Krakowie, na początku listopada 1918 objął komendę nad oddziałami żandarmerii w powiatach: [[Powiat tarnobrzeski (II Rzeczpospolita)|tarnobrzeskim]], [[Powiat mielecki|mieleckim]], [[Powiat niżański (II Rzeczpospolita)|niżańskim]] i [[Powiat kolbuszowski (II Rzeczpospolita)|kolbuszowskim]]. Oddziały przekształcił w Milicję Ludową.

6 listopada 1918 na wiecu chłopskim w [[Tarnobrzeg]]u wraz z [[Eugeniusz Okoń|ks. Eugeniuszem Okoniem]] proklamował powstanie [[Republika Tarnobrzeska|Republiki Tarnobrzeskiej]]. W grudniu 1918 został zwolniony z komendy powiatowej żandarmerii w Tarnobrzegu na własne żądanie. Razem z ks. Okoniem zorganizował w 1919 [[Chłopskie Stronnictwo Radykalne]], działające na terenach objętych wpływami ''Republiki''.

W latach 1919–1921 był posłem na [[Sejm Ustawodawczy (1919-19221919–1922)|Sejm Ustawodawczy]], początkowo wiceprezes klubu [[Polskie Stronnictwo Ludowe Lewica|PSL Lewica]], później wraz z ks. Okoniem tworzył dwuosobowy klub komunizującego Stronnictwa Chłopsko-Radykalnego. Stopniowo przyjął poglądy komunistyczne, nawiązał kontakty z nielegalną [[Komunistyczna Partia Polski|KPRP]], do której wstąpił we wrześniu 1920. W lipcu 1921 wspólnie ze [[Stanisław Łańcucki|Stanisławem Łańcuckim]] utworzył Frakcję Sejmową Posłów Komunistycznych. Na kilka dni przed [[Bitwa warszawska 1920|bitwą warszawską]] wygłosił w Sejmie oświadczenie zawierające następujące słowa: "Nie uważam Czerwonej Armii za nieprzyjaciela. Przeciwnie, witam jak przyjaciela Narodu Polskiego". Fakt ten został skrzętnie wykorzystany przez sowiecki aparat propagandowy. <ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Krywicki| imię = Walter|tytuł = Byłem agentem Stalina| wydawca = Aramis| miejsce = Kraków| rok = 1990}}</ref>. W listopadzie 1921 został pozbawiony immunitetu poselskiego, i postawiony przed sądem pod zarzutem usiłowań obalenia ustroju państwa. Wyrokiem [[Sąd okręgowy|Sądu Okręgowego]] w Warszawie z 7 lipca 1922 skazany na 6 lat ciężkiego więzienia. W 1923 w ramach wymiany więźniów politycznych wyjechał do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], gdzie działał w KC KP(b) [[Białoruś|Białorusi]]. W latach 1923-19251923–1925 zastępcabył zastępcą członka KC KPRP. Współorganizował Międzynarodówkę Chłopską, – w latach 1923–1928 był zastępcą sekretarza generalnego tej organizacji. Wiceprzewodniczący Komitetu Wykonawczego i zastępca sekretarza generalnego [[Międzynarodowa Organizacja Pomocy Rewolucjonistom|Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom (MOPR)]], sekretarz Komisji Rolnej przy Komitecie Wykonawczym [[Międzynarodówka Komunistyczna|Kominternu]]. Ukończył studia na Wydziale Agrarnym i Wydziale Gospodarki i Polityki Światowej w Instytucie Czerwonej Profesury w Moskwie (1930-321930–1932, z odznaczeniem), a w 1934 uzyskał stopień naukowy doktora nauk ekonomicznych. W latach trzydziestych prowadził aktywną działalność oświatową i propagandową w [[Polski Rejon Narodowy im. Juliana Marchlewskiego|Marchlewszczyznie]] -– polskim obwodzie autonomicznym na [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukrainie sowieckiej]]. Od 1932 wiceprezydentbył wiceprezydentem [[BiałoruskaNarodowa Akademia Nauk Białorusi|Białoruskiej Akademii Nauk]] w [[Mińsk]]u.

W29 grudnia 1936, w okresie [[Wielki terror (ZSRR)|"wielkiej czystki"]], 29 grudnia 1936został aresztowany przez [[NKWD]]. W wyniku tortur przyznał się do wszystkich zarzucanych mu czynów i poszedł na pełną współpracę z NKWD<ref>[[Mikołaj Iwanow (historyk)|Nikołaj Iwanow]], ''Zapomniane ludobójstwo. Polacy w państwie Stalina. „Operacja polska” 1937–1938'', Znak Horyzont, Kraków 2014, s. 319-322.</ref>. [[21 sierpnia]] 1937 został skazany na śmierć przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR z oskarżenia o "udział w organizacji szpiegowsko-dywersyjnej" . Wyrok wykonano tego samego dnia w więzieniu [[Lefortowo]]. [[Kremacja|Skremowany]] na [[Cmentarz Doński|Cmentarzu Dońskim w Moskwie]] i tam też anonimowo pochowany<ref>[http://lists.memo.ru/index5.htm Жертвы политического террора в СССР Домбаль Томаш Францевич]</ref>. Zrehabilitowany przez Kolegium Wojskowe SN ZSRR 21 grudnia 1955. Jego imieniem nazwano kilka ulic w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], a w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] [[Dezamet|Zakłady Metalowe]] w [[Nowa Dęba|Nowej Dębie]] koło Tarnobrzega.

== Bibliografia, literatura, linki ==

* [http://lists.memo.ru/index5.htm Жертвы политического террора в СССР Домбаль Томаш Францевич]

{{DEFAULTSORTSORTUJ:Dąbal, Tomasz}}