Terweł: Różnice pomiędzy wersjami

| grafika =

Zaraz na początku swego panowania Terweł poparł obalonego [[Cesarstwo BizantyjskieBizantyńskie|cesarza bizantyjskiego]] [[Justynian II Rhinotmetos|Justyniana II]]. Justynian II został pozbawiony władzy w 695 roku, zwycięzcy obcięli mu nos, co zapewniło mu u potomności przydomek ''Rinotmetos'' i zesłali do Chersonezu. Ani okrutne okaleczenie, ani odległe zesłanie nie odebrały mu energii, po kilku latach więzienia zbiegł na dwór [[Kagan|kaganakagan]]a [[Chazarowie|chazarskiego]], a gdy ten chciał go wydać poselstwu bizantyjskiemu, uciekł do [[Pliska|Pliski]] na dwór chana Terweła. Wydaje się, że pomiędzy Bułgarami nie było jednomyślności, co do poparcia Justyniana, inskrypcja z [[Madara|Madary]], mówi bowiem: ''Moi wujowie spod [[Saloniki|Sołunia]] nie dali wiary beznosemu cesarzowi i odjechali do Kisyńskich Siół''<ref name="Kultura starobułgarska">{{Cytuj książkę |nazwisko= Waklinow |imię=S. |autor link=Stanczo Waklinow |tytuł= Kultura starobułgarska |strony=118 }}</ref>. Jeśli słuszna jest identyfikacja wujów spod Sołunia z Kuberem od [[685]] roku mieszkającego ze swym ludem w przyłączonym do Bułgarii kraju nad Timokiem, to prawdopodobnie inskrypcja przekazuje echa konfliktu pomiędzy Kuberem a Terwełem.

Ostatecznie jesienią [[705]] roku Terweł wyruszył na czele piętnastotysięcznej armii bułgarsko-słowiańskiej na [[Konstantynopol]]. Mury stolicy Cesarstwa były zdolne oprzeć się liczniejszym napastnikom. Obrońcy, czując się za nimi całkiem bezpieczni drwili sobie z Justyniania i jego dynastycznych roszczeń. Justynian był jednak człowiekiem wielkiej energii. Czwartej nocy od rozpoczęcia oblężenia z kilkoma śmiałkami wczołgał się do miasta przez rurę miejskiego akweduktu. Jego pojawienie się w mieście sparaliżowało obrońców. Cesarz [[Tyberiusz II Konstantyn|Tyberiusz II]] uciekł z miasta, a Justynian ponownie zajął pałac na Blanchernach. Po odzyskaniu tronu Justynian II okazał się hojny dla swoich dobroczyńców. Wznowił wypłatę trybutu, którą [[Konstantyn IV Pogonatos|Konstantyn IV]] zobowiązał się wypłacać Bułgarii, a Terweł na znak specjalnego wyróżnienia otrzymał tytuł cezara. Nie uprawniał on wprawdzie chana do udziału w rządzeniu Cesarstwem, ale zapewniał mu honory równe cesarskim. Po raz pierwszy został przyznany obcemu księciu. Przed powrotem do Bułgarii, hojnie obdarowany Terweł przyjął, jako nowo kreowany cezar hołdy od mieszkańców i wojska. Jako zapłatę za oddane usługi pozwolono mu też włączyć do Bułgarii małą dzielnicę [[Zagoria]] (między wschodnią częścią Starej Płaniny a [[Strandża|Strandżą]]) wraz z [[Zatoka Burgaska|Zatoką Burgaską]].

W ostatnich dniach 709 lub na początku 710 roku wybuchło w Bizancjum powstanie przeciw Justynianowi II. W styczniu 711 roku miasto otwarło swe bramy przed uzurpatorem [[Filipikos Bardanes|Bardanesem]]. Terweł wysłał na pomoc cesarzowi kilkutysięczny oddział wojska, który na wieść o śmierci Justyniana II zawrócił do Bułgarii. Nie przeszkodziło to chanowi ogłosić się w następnym roku mścicielem zgładzonego cesarza i najechać Cesarstwa. Wojska Terweła spustoszyły [[Tracja|Trację]] i dotarły bez przeszkód pod sam Konstantynopol. Bardanes próbował ściągnąć na pomoc oddziały z temu Opsykion, te jednak zbuntowały się przeciwko cesarzowi. Terweł poprzestał na splądrowaniu i zniszczeniu bogatych willi podmiejskich i wycofał się przed nadciągającymi wojskami buntowników. W czerwcu 713 roku Bardanes został zdetronizowany i oślepiony, a władzę objął kandydat armii [[Anastazjusz II (cesarz bizantyjskibizantyński)|Anastazjusz II]]. Prawdopodobnie, wykorzystując zamęt w Cesarstwie, Terweł zdobył znajdującą się w bizantyjskich rękach Warnę. Chcąc zapobiec niespodziewanemu atakowi floty bizantyjskiej nakazał usypać wzdłuż południowego brzegu Zatoki Warneńskiej ogromne wały ziemne – wysokie na 6 metrów i długie na 3 kilometry.

* Linię graniczną między obu państwami wytyczono wzdłuż linii ufortyfikowanej później przez Bułgarów i znanej jako Wielki Mur, ciągnącej się od Zatoki Burgaskiej do [[Marica|Maricy]] na odcinku między [[Philipopolis]] a [[AdrianopolEdirne|Adrianopolem]]em.

1 września 717 roku flota arabska stanęła u wejścia do [[Złoty Róg (Turcja)|Złotego Rogu]]. Rozpoczęło się drugie wielkie oblężenie Konstantynopola przez Arabów. Ataki arabskie rozbijały się o potężne mury miasta, a flocie bizantyjskiej udało się przy pomocy [[Ogień grecki|ognia greckiego]] zadać dotkliwe straty okrętom nieprzyjaciela. W dodatku zima z 717 na 718 była wyjątkowo ostra, wielu Arabów padło jej ofiarą. Jeszcze większe szkody w ludziach wyrządził towarzyszący jej głód. Terweł, wezwany przez cesarza na pomoc, lojalnie pospieszył swemu sprzymierzeńcowi z odsieczą. Spadł na nie spodziewających się ataku Arabów, zadając im poważne straty. Według Teofanesa wymordował około 20 tysięcy Arabów i z bogatym łupem powrócił do siebie. Ostatecznie 15 sierpnia 718 roku wódz arabski [[Moslemah]] odstąpił od oblężenia.

[[Paisjusz Chilendarski|Paisij Chilendarski]], autor osiemnastowiecznej ''Historii słowianobułgarskiej'', utrzymuje, że Terweł złożył władzę i dokończył życia jako mnich w klasztorze w [[Ochryda|Ochrydzie]]. Trudno tę informację, ze względu na jej późne pochodzenie, łączyć z żywotem Terweła, wiąże się z nią jednak inne interesujące zagadnienie: związków Terweła z chrześcijaństwem. Niewątpliwie chrześcijaninem był jego dziad [[Kubrat]]. Odnaleziono też pieczęć z wyobrażeniem Terweła, krzyżem i wezwaniem: ''Bogurodzico pomagaj cezarowi Terwełowi''.

Drugim ważnym zabytkiem związanym z Terwełem jest monumentalna rzeźba [[Jeździec z Madary|Jeźdźca z Madary]]. Wprawdzie w tym przypadku o dokładne datowanie powstania zabytku jeszcze trudniej. Wiele jednak wskazuje na to, że może ona być interpretowana jako wyraz tryumfu władcy bułgarskiego i nawiązywać do osadzenia na tronie cesarskim Justyniana II w 705 roku. Znajdująca się obok płaskorzeźby jeźdźca przebijającego włócznią lwa inskrypcja głosi: ''Cesarz Justynian zawarł traktat i spróbował … u Bułgarów … i przybył do Terweła. Moi wujowie spod Sołunia nie dali wiary beznosemu cesarzowi i odjechali do Kisyńskich Siół … archont Terweł zgodnie z umową dał cesarzowi … 5000 … Cesarz [dzięki mnie] odniósł godne zwycięstwo.''<ref name="Kultura starobułgarska"/>.

* {{Cytuj książkę |inni= I. Dymitrow (red.) |tytuł= Bułgaria. Zarys dziejów |wydawca= Książka i Wiedza |miejsce=Warszawa |rok=1986 |strony=32-33 |rozdział=''Bułgarskie średniowiecze'' |adres rozdziału= |nazwisko r=Giuzelew |imię r= W. |autor r link= Wasyl Giuzelew |isbn=83-05-11583-6 }}

* {{Cytuj książkę |nazwisko= Waklinow |imię=S. |autor link=Stanczo Waklinow |tytuł= Kultura starobułgarska |data=1984 |wydawca=Państwowy Instytut Wydawniczy |miejsce=Warszawa |isbn=83-06-01043-4|strony=98-110 i 114-118 }}