Wikipedia

Galatowie: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m int.
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
'''Galatowie, Galaci''' grecka nazwa używana na określenie grupy Celtów osiadłych głównie w północno-centralnych regionach [[Anatolia|Anatolii]] (Azji Mniejszej) znanych jako Galicja (obecnie Turcja). Oryginalnie byli oni częścią wielkiej migracji celtyckiej dowodzonej przez Brennusa która dokonała inwazji na Macedonię. Celtowie, którzy osiadli w Galicji przywędrowali także przez Trację będąc pod wodzą Leotariosa i Leonnoriosa w roku 278 przed Chr. Ta grupa Celtów, według Liwiusza, dzieliła się głównie na trzy plemiona:
'''Galatowie''' grecka nazwa nadana [[Celtowie|Celtom]], którzy wtargnęli do Grecji i Macedonii na początku [[III wiek p.n.e.|III w. p.n.e.]] i osiedlili się w [[Anatolia|Azji Mniejszej]] zachowując etniczną odrębność.
* Tektosagowie, którzy osiedlili się na ziemiach położonych wokół dzisiejszej Ankary;
 
*  Tolistoagowie, którzy osiedlili się wokół miasta Pessinus;
W [[279 p.n.e.|279 roku p.n.e.]] naddunajscy Celtowie, po złamaniu greckiego oporu pod [[Termopile|Termopilami]], złupili centra religijne w [[Delfy|Delfach]], [[Dodona|Dodonie]] i [[Olimpia (miasto)|Olimpii]]. Najazd Celtów spowodował, że przeciwnicy [[Antioch I Soter|Antioch I]] i [[Antygon II Gonatas]] zawarli w obliczu niebezpieczeństwa przymierze i zadali łupieżcom klęskę w bitwie pod Delfami. Wódz Celtów [[Brennus (III wiek p.n.e.)|Brennus]] wkrótce zmarł wskutek odniesionej w walkach rany. Po jego śmierci Celtowie rozdzielili się. Część przeprawiła się przez [[Dardanele|Hellespont]] i w Azji Mniejszej założyła kraj zwany [[Galacja|Galacją]], a pozostali wrócili do swoich siedzib.▼
*  Trokmowie, którzy osiedlili się wokół Tavium.
Również inne, mniejsze plemiona wchodziły w skład ludności galackiej. Ponadto, każde z plemion podzielone było na cztery części zwane tetrarchiami. Każda z dwunastu tetrarchii miała na czele wodza – tetrarchę – i sędziego. Rada państwa składała się z tetrarchów oraz z trzystu senatorów. Galatowie mówili po celtycku (jest to jednak rzadko potwierdzane).
 
W I wieku n. e. większość Galatów została ochrzczona przez Pawła z Tarsu ponieważ przez Galację prowadziła trasa jednej z jego podróży misyjnych. Co więcej, to właśnie do chrześcijańskich mieszkańców miast galackich skierowany był jeden z listów apostolskich św. Pawła, który znajduje się w Nowym Testamencie (List do Galatów).
Galatowie zostali wynajęci przez króla [[Bitynia|Bitynii]] [[Nikomedes I|Nikomedesa I]] jako najemnicy w walkach z jego bratem w zamian za dolinę rzeki [[Kızılırmak|Halys]]. Azjatyccy Galowie w [[275 p.n.e.|275 roku p.n.e.]] zostali pobici przez [[Antioch I Soter|Antiocha I]], który otrzymał wtedy przydomek ''Soter'', i zostali zepchnięci na tereny, na których założyli później [[Galacja|Galację]]. Według [[Liwiusz]]a Galatowie dzielili się na trzy plemiona: [[Tektosagowie]] osiedlili się na ziemiach położonych wokół dzisiejszej [[Ankara|Ankary]], [[Tolistebogiowie]] wokół miasta [[Pessinus]], a [[Trokmowie]] wokół [[Tavium]]. Każde z trzech plemion podzielone było na cztery części, zwane tetrarchiami na czele z wodzem - tetrarchą. Waleczność Galatów sprawiła, że sąsiednie państwa musiały się z nimi liczyć, a nawet płacić haracz. W roku [[240 p.n.e.]] płacenia haraczu odmówił władca [[Pergamon (państwo)|Pergamonu]] [[Attalos I]] i stoczył zwycięską bitwę z Galatami nad rzeką [[Bitwa nad Kaikos|Kaikos]], po której ogłosił się królem Pergamonu i przybrał przydomek ''Galatonikes''. Galatowie stracili na znaczeniu, lecz chwytali jeszcze kilkakrotnie za broń, m.in. gdy Rzym przekazał ich miasta Pergamonowi.
 
'''Historia'''
[[Wojna Rzymu z Galatami]] miała miejsce w roku [[189 p.n.e.]] i zakończyła się porażką Galatów.▼
 
Pisarze renesansowi (m. in. Francis Bacon) nadali Galatom przydomek „Galo-Grecy” lub „Galaci osiadli wśród Greków”, z uwagi na to, że zauważyli oni podobieństwo pomiędzy Galatami a hellenistyczym światem pogańskim. Jednocześnie identyfikowani byli ze Wschodnią Grecją aby odróżnić ich od Zachodniej Grecji.
Przez Galację prowadziła trasa jednej z podróży misyjnych [[Paweł z Tarsu|apostoła Pawła]]. Później napisał on jeden ze swoich [[List do Galacjan|listów]] do chrześcijańskich mieszkańców miast galackich.
 
Brennus najechał na Grecję w 281 roku przed Chr. wraz z ogromną grupą wojowników jednak musiał zawrócić zanim zdołał dotrzeć do Świątyni Apollina w Delfach. W tym samym czasie inna grupa mężczyzn, kobiet i dzieci, która oddzieliła się od oddziału Brennusa migrowała przez Trację pod wodzą Leotariosa i Leonnoriosa. Ci Galatowie pojawili się w Azji Mniejszej w 278 – 277 roku przed Chr. najechali na Macedonię zabijając Ptolemeusza Keraunosa, króla Macedonii. Jednak ostatecznie zostali oni wysiedleni z tamtych terenów przez Antygona Gonatasa, wnuka pokonanego [[Antygon I Jednooki|Antygona I Jednookiego]].
 
Na tereny Azji mniejszej miał ich wezwać w roku 278/277 przed Chr. król Bitynii Nikomedes I, jako pomoc w walkach dynastycznych. Galatowie zostali wynajęci jako najemnicy w walkach z jego bratem w zamian za dolinę rzeki Halys. Po zwycięstwie osiedlili się oni na południe od Bitynii, w północnej Frygii, w krainie nazwanej później Galacją. Dokonywali oni licznych wypraw łupieżczych na okoliczne krainy. Galatowie liczyli wtedy około 10 000 mężczyzn gotowych do walki i tyle samo kobiet i dzieci podzielonych pomiędzy trzy plemiona.
 
▲W [[279 p.n.e.|279 roku p.n.e.]] naddunajscy Celtowie, po złamaniu greckiego oporu pod [[Termopile|Termopilami]], złupili centra religijne w [[Delfy|Delfach]], [[Dodona|Dodonie]] i [[Olimpia (miasto)|Olimpii]]. Najazd Celtów spowodował, że przeciwnicy  [[Antioch I Soter|Antioch I]] i [[Antygon II Gonatas]] zawarli w obliczu niebezpieczeństwa przymierze i zadali łupieżcom klęskę. W 270 p.n.e. Galatowie zostali pokonani w bitwietzw. „Bitwie słoni” pod Delfami., Wódzza Celtówco [[Brennuskról otrzymał od wdzięcznych mieszkańców miast greckich w Jonii tytuł „Zbawcy” (III''Soter''). wiekWódz p.n.e.)|Celtów Brennus]]  wkrótce zmarł wskutek odniesionej w walkach rany. Po jego śmierci Celtowie nie zostali jednak poddani eksterminacji ale rozdzielili się. Część przeprawiła się przez [[Dardanele| Hellespont]]  i w Azji Mniejszej założyła kraj zwany [[Galacja| Galacją]], a pozostali wrócili do swoich siedzib.
 
Znani ze swej bitności Galatowie byli werbowani na służbę różnych władców, nawet do Egiptu.
 
Waleczność Galatów sprawiła, że sąsiednie państwa musiały się z nimi liczyć, a nawet płacić haracz. W roku 240 p.n.e. płacenia haraczu odmówił władca Pergamonu Attalos I i stoczył zwycięską bitwę z Galatami nad rzeką Kaikos, po której ogłosił się królem Pergamonu i przybrał przydomek ''Galatonikes''. Galatowie stracili na znaczeniu, lecz chwytali jeszcze kilkakrotnie za broń, m.in. gdy Rzym przekazał ich miasta Pergamonowi. Pamiątką bitwy pod Pergamonem jest Ołtarz Pergamoński oraz rzeźby ''[[Gal zabijający żonę i Umierający Gal.|Gal zabijający żonę]]'' [[Gal zabijający żonę i Umierający Gal.|i ''Umierający Gal''.]]
 
▲[[Wojna Rzymu z Galatami]]  miała miejsce w roku [[ 189 p.n.e.]]  i zakończyła się porażką Galatów.
 
'''Życie'''
 
Plemiona Galatów były podzielone na kantony. Każdym katonem rządził tetrarcha, wspomagany przez sędziego. Tetrarcha sprawował niepodzielną władzę za wyjątkiem morderstw, które były rozstrzygane przed radą państwa składającą się z trzystu członków wybieranych spośród dwunastu kantonów, którzy spotykali się cyklicznie w świętym dla nich miejscu, 20 mil (około 32 kilometrów) na południowy zachód od Ancyry, po Grecku Δρυνεμετον (''Drunemeton'' lub ''Drynemeton'', „święte miejce dębu”). Możliwe, że był to uświęcony las dębowy.
 
Jednak w ramach postanowienia z roku 64 p.n.e. Galacja została przyłączona do Cesarstwa Rzymskiego w wyniku czego dawne zasady obowiązujące w Galacji zostały unieważnione. Na ich miejsce zostało powołanych trzech przywódców (ale już nie tetrarchów) po jednym w każdym plemieniu. Ten porządek został też szybko obalony przez Dejotarusa, który ogłosił się władcą wszystkich trzech plemion i został uznany przez Rzymian jako ‘król’ Galacji.
 
== Królowie Galatów ==
Linia 13 ⟶ 34:
* [[Brogitariusz]] (40-37 p.n.e.)
* [[Amyntas]] (37-25 p.n.e.)
'''Zobacz także:'''
 
Wykaz wszystkich plemion Galatów [http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Celtic_tribes]
 
'''Źródła:'''
 
http://en.wikipedia.org/wiki/Galatians_(people)
 
http://www.celtica.pl/celtowie-w-antycznej-europie.html
 
http://pl.wikipedia.org/wiki/Celtowie
 
http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Galaci;3903609.html
 
[[Kategoria:Celtowie]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Galatowie”