|
Jeżeli by kto twierdził, że [[Język praindoeuropejski]] nie jest [[Język Adamowy|Językiem Adamowym]] niech będzie wyklęty.
[[Plik:1000armedChenrezig SamyeLing.jpg|thumb|Avalokitesvara z tysiącem ramion]]
[[Plik:Thean Hou KL 2007 054.jpg|thumb|Bogini Guanyin, Kuala Lumpur]]
'''Awalokiteśwara''' ([[Sanskryt|skt.]] अवलोकितेश्वर [[transliteracja|trl.]] Avalokiteśvara, [[język angielski|ang.]] Avalokiteshvara, dosł. ''Pan patrzący w dół'' ([na świat], tzn. ze współczuciem); [[Język tybetański|tyb.]] སྤྱན་རས་གཟིགས།, [[transliteracja Wyliego|Wylie]]: spyan ras gzigs, wymowa: ''Czenrezig'' lub ''Cienrezig'' – jest jednym z najważniejszych [[bodhisattwa|bodhisattwów]] w [[buddyzm]]ie [[mahajana|mahajany]] i [[wadżrajana|wadżrajany]], uosabiającym [[karuna|współczucie]].
== Avalokiteśwara w buddyzmie tybetańskim ==
W [[wadżrajana|wadżrajanie]] praktyka związana z tym [[Jidam|aspektem buddy]] rozwija współczucie i prowadzi medytującego do stanu buddy. Jego imię bywa niekiedy tłumaczone jako "Słuchający płaczów świata", "Kochające Oczy"{{fakt|data=2010-03}}. Istnieje wiele form Avalokiteśvary, lecz podstawowa i najbardziej popularna to czteroramienny budda o kolorze kryształu siedzący w pozycji medytacyjnej, w lewej ręce trzymający kwiat [[lotos]]u a w prawej [[mala|malę]].
Adepci [[buddyzm tybetański|buddyzmu tybetańskiego]] uważają, że kolejnymi [[inkarnacja]]mi Avalokiteśwary są [[Dalajlama|Dalajlamowie]] (szkoła [[Gelug]]pa) i [[Karmapa|Karmapowie]] (szkoła [[Kagyu]]pa).
== Avalokiteśwara w buddyzmie dalekowschodnim ==
W Chinach od ok. IX wieku czczona jest żeńska forma bodhisattwy współczucia, bogini [[Guanyin]] (觀音, ''[[Hanyu pinyin|pinyin]]: Guānyīn'') lub Guanshiyin 観世音. Formy te przyjęły się w buddyzmie koreańskim, północnowietnamskim i japońskim ([[Język japoński|jap.]] ''Kannon'' 観音, lub ''Kanzeon'' 観世音; [[Język koreański|kor.]] ''Kuanŭm'' 관음 lub ''Kuanseŭm bosal'' 관세음보살; [[Język wietnamski|wiet.]] ''Quan Âm'' lub ''Quan Thế Âm Bồ Tát''). ''Guanyin'' jest skrótem od ''Guanshiyin'' i oznacza dosłownie "Postrzegająca Dźwięki Świata".
== Historia ==
Kiedy rozpoczął się kult Awalokiteśwary w Indiach dokładnie nie wiadomo. Prawdopodobnie po raz pierwszy imię tego bodhisattwy pojawia się w ''[[Suvarṇaprabhāsa sūtra]]'', jednak trudno jest określić datę powstania tej [[sutra|sutry]]. Można być pewnym, że istniała już w I w. skoro jeden z pierwszych propagatorów buddyzmu w Chinach – [[Kaśjapa Matanga|Kāśyapa Mātaṇga]] – prowadził dyskusję na temat tej sutry jeszcze w Indiach, przed przybyciem do Chin<ref>Alice Getty. ''The Gods of Northern Buddhism''. Str. 58</ref>.
W północnych Indiach kult tego bodhisattwy rozwinął się ok. III w i osiągnął apogeum w VII w. Notują to w swoich dziełach chińscy podróżnicy po Indiach – [[Faxian]] i [[Xuanzang]]. Obaj zresztą darzyli Awalokiteśwarę wielkim szacunkiem<ref>Tamże, str. 58</ref>. Jednak od VIII w. buddyzm zaczął tracić w Indiach popularność i po zniszczeniach ostoi buddyzmu – [[klasztor buddyjski|klasztorów]] – przez muzułmanów, praktycznie w XII w. zniknął.
Kult Awalokiteśwary został w połowie VII w. wprowadzony do [[Tybet (region)|Tybetu]] przez króla [[Songcen Gampo|Songcena Gampo]]. Wkrótce stał się tam najpopularniejszym ze wszystkich buddów i bodhisattwów. Traktowano go i traktuje się go dalej jako przedstawiciela Buddy i strażnika wiary buddyjskiej. I jego kult będzie zapewne istniał do pojawienia się [[Budda Maitreja|Maitrei]] na ziemi<ref>John Blofeld. ''Bodhisattva of Compassion''. Str. 39</ref>.
Zarówno w Indiach jak i w Tybecie Awalokiteśwara był zawsze identyfikowany pod postacią męską. Gdy bodhisattwa ten został wprowadzony do Chin, również obdarzony był męską postacią. Faxian i Xuanzang także nie znali go jeszcze w postaci żeńskiej. Jednak prawdopodobnie pierwsze wyobrażenia Awalokiteśwary w postaci żeńskiej pojawiły się w w Chinach w VII w. a w wieku XII były już powszechne – także w Korei i Japonii<ref>Tamże, str. 40.</ref>.
Ilość wyobrażeń poszczególnych buddów i bodhisattwów przedstawionych np. w grotach [[Jaskinie Dziesięciu Tysięcy Buddów|Longmen]], informuje o ich popularności w różnych okresach. Znajduje się tam najwięcej wyobrażeń Buddy Amitabhy – 222. Awalokiteśwara jest reprezentowany przez 197 wyobrażeń. Budda Siakjamuni występuje w 94 wyobrażeniach, a Maitreja – w 62.
Maitreja największą popularnością cieszył się na początku VI w. jednak bardzo szybko, bo jeszcze przed połową tego wieku, popularność Awalokiteśwary przewyższyła kult Maitrei. Wiek VII to już całkowity tryumf Amitabhy i Awalokiteśwary; ilość ich wyobrażeń przewyższa kilkakrotnie wyobrażenia Siakjamuniego i Maitrei<ref>Kenneth Ch'en. ''Buddhism in China. Ss. 171, 172</ref>.
Na powstanie żeńskiej formy tego bodhisattwy złożyły się dwie postacie; jedna z [[panteon]]u tybetańskiego, druga z legendy chińskiej. W buddyzmie tybetańskim boską emanacją bodhisattwy Awalokiteśwary jest [[Tārā (buddyzm)|Tara]], która jest bóstwem żeńskim. Legenda chińska związana była z Miao Shan – mniszką-księżniczką.
'''Schemat powstania żeńskiej formy bodhisattwy'''
'''[[oświecenie (religie Wschodu)|BODHI]]'''
↓
'''BUDDA [[Amitabha|AMITABHA]]'''
(pierwotne wcielenie zasady współczucia)
↓
'''BODHISATTWA AWALOKITEŚWARA'''
(wtórne wcielenie zasady współczucia)
↓
'''TARA''' '''MIAO SHAN'''
(boska emanacja bodhisattwy – żeńska) (i inne symbole współczucia – forma żeńska)
↓ ↓
--------------------------------------------
↓
'''[[Guanyin|GUANYIN]]'''
(żeńska)
== Podstawowe formy Awalokiteśwary ==
Poniżej uwidoczniono główne formy bodhisattwy Awalokiteśwary<ref>Alice Getty. ''The Gods of Northern Buddhism''. Ss.55–70</ref>. Jednak nawet bodhisattwowie noszący to samo imię, np. Padmapāṇi – mogli się różnić w zależności od tego, czy np. reprezentowali formę [[Tantra|tantryczną]] czy nietantryczną oraz czy są związani z [[Sadhana|sādhaną]].
W krajach buddyzmu Azji południowo-wschodniej, Awalokiteśwara prawie zawsze nosił nazwę Lokeśwara.
* I. '''Jednogłowa'''
: 1. '''Ludzka forma'''
:: A. '''Awalokiteśwara'''. [[Mudra]]: ''namahkāra'' (dewocjonalna). Symbole: różaniec i różowy lotos
:: B. '''[[Padmapani|Padmapāṇi]]'''. Mudra: ''vara'' (miłosierdzie, dobroczynność). Symbole: waza i lotos. Szczególny znak: Amitabha w koronie
:: C. '''Awalokita jako budda'''
:: D. '''Simhanādāvalokiteśwara'''. Pozycja: siedzi na ryczącym lwie. Szczególny znak: półksiężyc we włosach.
:: E. '''Nīlakaṇṭhāryāvalokiteśvara'''.
:: F. '''Trailokyavaśamkara–lokeśvara'''.
:: G. '''Hariharihariuvāhanodbhava'''.
: 2. '''Ludzka forma z emanacjami'''
:: A. '''Awalokiteśwara''': z emanacjami 12 ''ukoronowanych" buddów. Symbol: lotos
:: B. '''Simhanāda-lokeśvara''' z emanacjami 5 buddów
: 3. '''Czwororamienna'''.
:: A. '''Forma inkarnowana w [[Dalajlama|dalajlamie]]'''. Mudra: ''namahkāra''. Symbole: lotos, waza, różaniec lub mudry
:: B. Górne ręce: mudra ''namahkāra''. Dolne ręce: mudra ''dhyāna'' (medytacyjna), trzyma patrę (miskę żebraczą))
:: C. Mudra: dharmacakra (obracająca [[Koło Dharmy]])
:: D. '''Rakta-lokeśvara'''
: 4. '''Od dziesięciu do osiemnastu ramion'''
:: A. '''Dziesięcioramienna'''. Mudra: ''añjali''- trzymająca Tārę
:: B. '''Padmanarteśvara'''
: 5. '''Dogmatyczna forma Awalokiteśwary'''
:: A. '''Dwunastoramienna''' (Nāmasangiti?)
: 6. '''Od sześciu do dwudziestu ramion'''
:: A. '''Amoghapāśa'''. Mudra: ''namahkāra'' lub ''dharmacakra''. Szczególny atrybut: ''pāśa'' (lasso). Symbole: różaniec, lotos, łuk itd.
* II. '''Trzygłowa'''
: 1. '''Trzecie oko, cztery ramiona'''. Mudra: ''vara''. Symbole: różaniec, padma (lotos), łuk i strzała.
: 2. '''Hālāhala-lokeśvara'''
* III. '''Pięciogłowa'''
: 1. '''Māyājālakramāryāvalokiteśvara'''. Trzecie oko, dwanaście ramion.
: 2. '''Trzecie oko, dwadzieścia cztery ramiona'''. Mudra: ''aňjali'' (pozdrawiająca), ''namahkāara'', ''dhyāna''
* IV. '''Jedenastogłowa''' (skt. Ekadaśamukha lub Āryapāla)
: 1. '''Od sześciu do ośmiu ramion'''. Mudra: ''namahkāra''. Jedna para ramion wzniesiona w mudrze ''aňjala'', trzymająca wyobrażenie Amitabhy.
* V. '''Inne'''
: 1. '''Tysiącramienna'''. Jeśli ma oczy na dłoniach – ''tysiącooka''. Mudra: ''dharmacakra'' lub ''namahkāra''. Symbole: różaniec, lotus, ''kalaśa'' itd.
: 2. '''Tysiącramienna'''. Dwie górne ręce trzymają miecz i tarczę. Kroczy w prawo po wężu.
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* John Blofeld: ''Bodhisattva of Compassion. The Mystical Tradition of Kuan Yin''. Shambala: Boston 1988 ISBN 0-87773-126-8
* Alice Getty: ''The Gods of Northern Buddhism. Their History and Iconography''. Dover Publications, Inc.: Nowy Jork 1988 ISBN 0-486-25575-1
* Kenneth Ch'en: ''Buddhism in China. A Historical Survey''. Princeton University Press: Princeton 1973 ISBN 0-691-00015-8
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.diamentowadroga.pl/dd38/zrodzony_z_lotosu artykuł w czasopiśmie Związku Buddyjskiego [[Karma Kagyu]]]
* [http://www.reikimaster.pl/reiki_avalokita.htm Opis legendy o pojawieniu się Bodhisattvy Avalokiteśvary i opisy form pod jakimi występuje.]
[[Kategoria:Bodhisattwowie]]
| 