Ptak Rajski: Różnice pomiędzy wersjami

'''Ptak Rajski''' ([[łacina|łac.]] ''Apus'', [[dopełniacz (przypadek)|dop.]] ''Apodis'', skrót ''Aps'') – mało wyraźny [[gwiazdozbiór]], 67. co do wielkości na niebie, znajdujący się w pobliżu południowego [[biegun niebieski|bieguna niebieskiego]], oznaczony w 1595 roku przez [[Pieter Dirkszoon Keyser|Keysera]] i [[Fryderyk de Houtman|de Houtmana]]. Keyser zmarł na [[Jawa|Jawie]] w trakcie wyprawy. Po powrocie do [[Holandia|Holandii]], de Houtman przekazał sporządzony katalog gwiazd [[Petrus Plancius|Petrusowi Planciusowi]], który naniósł gwiazdozbiór na globus nieba w 1598 jako ''Paradysvogel Apis Indica''. Należy do grupy pięciu sąsiadujących ze sobą gwiazdozbiorów nieba południowego wyobrażających ptaki. Konstelacja ta została po raz pierwszy opisana jako ''Apus Indica'' w atlasie nieba ''[[Uranometria|Uranometrii]]'' [[Johann Bayer|Johanna Bayera]] w 1603 roku. Od czasów Bayera nic się w zasadzie nie zmieniło w kształcie i gwiazdach Apusa{{r|Kosmos}}. Liczba gwiazd dostrzegalnych [[gołe oko|nieuzbrojonym okiem]]: około 20. W Polsce niewidoczny.

Małe i blade zbiorowisko gwiazd, które teraz nazywa się Rajskim Ptakiem, znajduje się zbyt daleko na południe, by mogli je poznać dawni europejscy obserwatorzy. Nazwa może budzić zdziwienie, że kartografowie w tych kilku słabych punktach widzieli pięknego tropikalnego ptaka. Jego sylwetka została dodatkowo zniekształcona przez [[Nicolas Louis de Lacaille|Lacaille'a]] podczas konstrukcji okołobiegunowej konstelacji [[gwiazdozbiór Oktanta|Oktanta]]{{r|kosmos}}. Wyobraża, odkrytego w [[Nowa Gwinea|Nowej Gwinei]], niezwykle strojnego ptaka z rodziny ''[[Cudowronki|Paradisaeidae]]'' (rajskie ptaki), niesłusznie wcześniej uważanego za beznogiego, gdyż wszystkie okazy jakie Europejczycy dostawali wcześniej od tubylców były martwe, pozbawione nóg i skrzydeł. Łacińska nazwa Apus, która z kolei pochodzi od greckiego apous, co dosłownie oznacza „beznogi”{{r|kosmos}}{{r|Kosmos}}.

Rajski Ptak leży pomiędzy charakterystycznym zarysem [[Trójkąt Południowy|Trójkąta Południowego]] a południowym biegunem niebieskim. Mały prostokątny trójkąt, utworzony przez betę (β), gammę (γ) i deltę (δ)Rajskiego Ptaka, jest najlepiej widoczną częścią tego gwiazdozbioru, podczas gdy alfa (α) znajduje się nieco z boku i leży w pobliżu granicy z [[Gwiazdozbiór Kameleona|Kameleonem]]. Każda z tych gwiazd jest czerwonym,albo pomarańczowym olbrzymem{{r|Kosmos}}.

* Kolejne cztery gwiazdy są jaśniejsze od 5^m. Delta (δ) Apodis to [[gwiazda podwójna|układ podwójny]] (separacja 103 sekundy) składający się z olbrzymów typu M i K o jasnościach 4,76 i 5,27^m. Pierwsza z tych gwiazd jest [[gwiazda zmienna nieregularna|gwiazdą zmienną nieregularną]], zmieniającą jasność w przedziale 0d 4,66 do 4,87^m. Żadna z nich nie ma nazwy własnej. Nie są też z nimi związane żadne legendy{{r|kosmos}}. Łatwo dają się rozdzielić przez lornetkę{{r|Kosmos}}. Znajdują się w odległości odpowiednio 770 i 660 lat świetlnych.

* Teta (θ) Apodis, 3° na północny zachód od alfy jest pulsującym [[czerwony olbrzym|czerwonym olbrzymem]], którego jasność zmienia się nieregularnie między szósta a dziewiąta wielkością z okresem około 4 miesięcy. Gwiazda, będąca u kresu swojej ewolucji, będąca na tak zwanej [[Gałąź asymptotyczna|gałęzi asymptotycznej]]. Traci relatywnie dużo swojej materii – 1,1 x 10⁻⁷ [[Masa Słońca|masy Słońca]] na rok – z powodu własnego [[wiatr gwiazdowy|wiatru gwiazdowego]].<ref>{{cytuj książkęr|autor=Praca zbiorowa|tytuł=Encyklopedia Wszechświata PWN|miejsce=Warszawa|rok=2006|isbn=978-83-01-14848-5|strony=407encyklopedia}}</ref>.

* Warte uwagi są: [[gromada kulista]] [[NGC 6101]] o jasności 10,7^m skatalogowana w 1826 roku przez [[James Dunlop|Jamesa Dunlopa]]{{r|kosmos}}. W 20-centymetrowym teleskopie widoczna jest jako mglista plamka, z kilkoma bladymi gwiazdami{{r|Kosmos}}. Znajduje się w odległości 52 tysięcy lat świetlnych od Ziemi.