Poimek: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne
Linia 1:
'''Poimek''' - (łac. '''postpositio''') – nieodmienna część mowy, która łączy się z [[wyraz]]em i zmienia jego [[Sens (filozofia)|sens]]. Występuje w wielu językach świata, m. in. [[Język baskijski|baskijskim]], [[języki indoeuropejskie|indoeuropejskich]], [[języki kartwelskie|kartwelskich]], [[języki ałtajskie|ałtajskich]], [[języki ugrofińskie|ugrofińskich]] i pod względem funkcji w zdaniu przypomina [[przyimek]], jedyną różnicą jest występowanie '''za''', a nie '''przed''' wyrazem określanym.
 
== Poimki w [[Język fiński|języku fińskim]] ==
Najważniejsze poimki to:
* '''''jälkeen''''' - po
* '''''kanssa''''' - z
* '''''takia''''' - z powodu
* '''''vuoksi''''' - dla, z (powodu)
* '''''ohi(tse)''''' - obok
* '''''ympäri''''' - wokół
* '''''takana''''' - za
 
Z reguły łączą się z [[Dopełniacz (przypadek)|dopełniaczem]].
* ''Hän juokse <u>talon</u> ympäri''' - On biega dokoła domu.
* ''<u>Tunnin</u> jälkeen menemme pois'' - Po lekcji sobie pójdziemy.
* ''En halua puhua <u>sinun</u> kanssa'' - Nie chcę z tobą rozmawiać.
 
== Poimki w [[Język węgierski|języku węgierskim]] ==
Do najważniejszych poimków należą:
* '''''előtt''''' - przed
* '''''után''''' - po
* '''''körül''''' - około
* '''''nélkül''''' - bez
* '''''szerint''''' - według
* '''''mellett''''' - obok
* '''''mögött''''' - za (kimś/czymś)
 
Nie łączą się z [[Dopełniacz (przypadek)|dopełniaczem]].
* ''A hűtőszekrény <u>mellett</u> van az asztal'' - Obok lodówki jest stół.
* ''Cukor <u>nélkül</u> kérsz teát?'' - Chcesz herbatę bez cukru?
* ''Gábor <u>szerint</u> itt nagyon meleg van'' - Zdaniem Gábora jest tu bardzo ciepło.
 
== Poimki w [[Język tatarski|języku tatarskim]] ==
 
W języku tatarskim poimek wymaga od słowa do którego się odnosi przyjmowania odpowiedniej, specyficznej formy gramatycznej. Biorąc to pod uwagę poimki można podzielić na trzy grupy:
 
1) wymagające by stojące przed nimi rzeczowniki były w deklinacyjnym przypadku podstawowym natomiast zaimki były w bierniku:
* белән (z) - Марат белән (z Maratem);
* өчен (dla, z powodu) - дуслык өчен (za przyjaźń, z powodu przyjaźni);
* турында (o) - Тукай турында (o Tukaju).
 
2) wymagające by stojące przed nimi rzeczowniki były w [[allatyw]]ie:
* таба (do) - Казанга таба (do Kazania, w stronę Kazania);
* каршы (przeciw) - сугышка каршы (przeciw wojnie).
 
3) wymagające by stojące przed nimi rzeczowniki były w [[ablatyw]]ie:
* бирле (z) - апрельдән бирле (od marca);
* соң (po) - эштән соң (po pracy).
 
Funkcje poimków mogą w języku tatarskim wypełniać także rzeczowniki w przypadkach „przestrzennych” ([[allatyw]], [[ablatyw]], [[miejscownik]]):
* уртасында (w środku) - көн уртасында (w środku dnia);
* алдында (przed) - өй алдында (przed domem).
 
3) wymagające by stojące przed nimi rzeczowniki były w [[ablatyw]]ie:
* бирле (z) - апрельдән бирле (od marca);
* соң (po) - эштән соң (po pracy).
 
Funkcje poimków mogą w języku tatarskim wypełniać także rzeczowniki w przypadkach „przestrzennych” ([[allatyw]], [[ablatyw]], [[miejscownik]]):
* уртасында (w środku) - көн уртасында (w środku dnia);
* алдында (przed) - өй алдында (przed domem).
 
== Literatura ==
* {{cytuj książkę|imię=red. Kazimierz|nazwisko=Polański|tytuł=Encyklopedia językoznawstwa ogólnego|inni= Kazimierz Polański (red.)|wydawca=Zakład Narodowy imienia Ossolińskich|miejsce=Wrocław|rok=1999|isbn=83-04-04445-5}}
* {{cytuj książkę|imię=Czesław|nazwisko=Kudzinowski|imię=Czesław|tytuł=Słownik fińsko-polski|wydawca=Wydawnictwa naukowe UAM|miejsce=Poznań|rok=1988|isbn=83-232-0052-1}}
* {{cytuj książkę|imię=Czesław|nazwisko=Kudzinowski|imię=Czesław|tytuł=Gramatyka języka fińskiego|wydawca=Wydawnictwa naukowe UAM|miejsce=Poznań|rok=1978}}
* {{cytuj książkę|imię=Zsuzsa|nazwisko=Pontifex|imię=Zsuzsa|tytuł=Język węgierski dla początkujących|wydawca=Wydawnictwo Literackie|miejsce=Kraków|rok=2006|isbn=83-08-03889-1}}
 
=== Linki zewnętrzne ===
* [http://tatar.com.ru/self.php/ Самоучитель татарского языка (Samouczek języka tatarskiego - rosyjskojęzyczny)]
 
=== Linki zewnętrzne ===
* [http://tatar.com.ru/self.php/ Самоучитель татарского языка (Samouczek języka tatarskiego - rosyjskojęzyczny)]
 
[[Kategoria:Nieodmienne części mowy]]