Wojna amerykańsko-hiszpańska: Różnice pomiędzy wersjami

Rozpoczęte w [[1895]] r. powstanie antyhiszpańskie na [[Kuba|Kubie]]<ref>W czerwcu 1895 Stany Zjednoczone ogłosiły [[państwo neutralne|neutralność]], a rząd [[Grover Cleveland|Cleveland]]a zakazał udziału obywateli amerykańskich w toczącej się wojnie. Jednak w latach 1895-98 obywatele amerykańscy zorganizowali 71 wypraw [[flibustierzy|flibusterskich]] na Kubę, a około 50% amunicji używanej przez powstańców pochodziło z USA. [[Krzysztof Michałek]], ''Na drodze ku potędze'', Warszawa 1991, s.164n.</ref> i okrucieństwa popełniane w trakcie jego tłumienia przez Hiszpanów<ref>Gubernator wyspy, gen. [[Valeriano Weyler]], wprowadził w październiku 1896 r. system [[obóz koncentracyjny|obozów koncentracyjnych]]. Były to silnie ufortyfikowane małe osiedla, poza którymi przebywanie było zabronione. Obwieszczenia głosiły, że każdy kto po wyznaczonej dacie znajdzie się poza obozem będzie traktowany jak powstaniec. Skupiona na małym obszarze, pozbawiona wystarczającej opieki lekarskiej i odpowiednich racji żywnościowych ludność masowo ginęła z chorób i głodu. [[Andrzej J. Kamiński]], ''Koszmar niewolnictwa'', Warszawa 1990.</ref> (co było nagłaśniane przez koncerny prasowe [[William Randolph Hearst|Hearsta]] i [[Joseph Pulitzer|Pulitzera]]) spowodowały, że społeczeństwo amerykańskie zaczęło domagać się odebrania tej kolonii Hiszpanii. Nowo wybrany [[Prezydenci Stanów Zjednoczonych|prezydent]], [[William McKinley]], obiecał wyborcom interwencję. Wprawdzie liberalny rząd w [[Madryt|Madrycie]] odwołał dotychczasowego gubernatora, znanego z okrucieństw Valeriano Weylera<ref>W prasie amerykańskiej zyskał miano ''Rzeźnika'' ([[ang.]] ''Butcher''). Tamże.</ref> - jego miejsce w październiku 1897 r. zajął skłonny do szukania rozwiązań politycznych gen. [[Ramón Blanco]] - i obiecał Kubańczykom [[autonomia|autonomię]], ale było już za późno.

Dogodnym pretekstem do wypowiedzenia wojny stało się zatonięcie [[15 lutego]] 1898 r. amerykańskiego [[pancernik]]a [[USS Maine (ACR-1)|USS "Maine"]] w porcie w [[Hawana|Hawanie]],<ref>W opołowie costycznia oskarżono1898 agentówdoszło hiszpańskichdo (Kubaprzewrotu, byław [[koloniarezultacie (geografiaktórego polityczna)|kolonią]]nowy hiszpańską),gubernator azostał czegoobalony. prawdopodobnąPrzekonany, przyczynąże byłzaistniała samozapłonsytuacja węgla<ref>Podejmującgrozi kolejnyzajściami, razktórych badaniaofiarami wrakumogliby wsię 1976stać r. stwierdzonoAmerykanie, żeposeł okręt zatonąłUSA w rezultacieHawanie, eksplozjiFitzhugh wewnątrz kadłubaLee, przypoprosił czymDepartament przyczynaStanu wybuchuo nadalwsparcie pozostajeze niestrony znana[[US Navy]]. Michałek, s.166.</ref>., Wzburzenieo amerykańskiejco opiniioskarżono publicznejagentów wzrosłohiszpańskich po(Kuba opublikowaniubyła raportu[[kolonia mieszanej(geografia komisji śledczejpolityczna)|kolonią]] hiszpańsko-amerykańskiejhiszpańską), wa którymczego każdaprawdopodobną zeprzyczyną stronbył przedstawiła odmiennesamozapłon wnioski.węgla<ref>

11 kwietnia prezydent wystąpił do [[Kongres Stanów Zjednoczonych|Kongresu]] o upoważnienie do podjęcia kroków mających położyć kres walkom na Kubie. W odpowiedzi Kongres opracował, a 19 kwietnia ogłosił, cztery rezolucje, w których uznawał niepodległość Kuby, domagał się wycofania wojsk hiszpańskich, zapewniał, że USA nie zamierzają zagarnąć wyspy i upoważniał prezydenta do użycia siły. Następnego dnia rząd Stanów Zjednoczonych przedłożył Hiszpanii [[ultimatum]], na które rząd hiszpański odpowiedział zerwaniem [[stosunki dyplomatyczne|stosunków dyplomatycznych]].

Rezultatem wojny było przejęcie przez Stany Zjednoczone kontroli nad koloniami Hiszpanii na Karaibach i Pacyfiku. Stany Zjednoczone uzyskały: Filipiny<ref>USA zapłaciły tytułem odszkodowań za Filipiny 20 minmln dolarów. [[Krzysztof Michałek]], ''Na drodze ku potędze'', Warszawa 1991, s.223.</ref>, Portoryko i Guam. Kuba otrzymała ograniczoną niepodległość i znalazła się w amerykańskiej strefie wpływów. Wyspa przestała być kolonią hiszpańską, ale przez trzy lata po zakończeniu wojny pozostawała pod nadzorem amerykańskiej armii. Wojna z Hiszpanią, która miała na celu przynieść pomoc Kubańczykom, okazała się pomocą dwuznaczną z tego względu, iż przed wycofaniem wojsk w 1902 r., Amerykanie wymusili na władzach Kuby oddanie terenu na bazę marynarki wojennej. Była to [[zatoka Guantanamo]]. Amerykanom było to jednak za mało. Narzucili Kubie tzw. "[[Poprawka Platta|poprawkę Platta]]", która mówiła, że Kuba zezwoli amerykańskim oddziałom objąć kontrolę nad wyspą w momencie, gdy zostaną narażone na niebezpieczeństwo amerykańskie interesy w regionie. Stany Zjednoczone kilka razy wykorzystywały ten przywilej: np. w 1906 r. prezydent [[Theodore Roosevelt]] ulokował tam wojska dla wsparcia proamerykańskiego [[Zamach stanu|zamachu stanu]].