Wojna o panowanie w Ameryce Północnej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 110:
Amherst od kwietnia starał się umocnić swoje pozycje, odbudowując fort George i próbując zdobyć francuskie forty Saint Frédéric (Crown Point) i Carillon (Ticonderoga). Nie był wprawdzie tak nieudolny jak Abercromby, ale piętrzyły się przed nim kłopoty. Milicje z prowincji nadciągały do brytyjskiego obozu zbyt wolno, a ponadto dawało się odczuć poważne braki zaopatrzenia i pieniędzy, którymi dysponowały legislatury kolonialne. W końcu kwietnia [[Pensylwania]] udzieliła pożyczki w wysokości 100 tysięcy [[Funt szterling|funtów]], ale to nie wystarczało{{odn|Borneman|2007|s=200}}. W maju napisał w okólniku:
{{CytatD|''Zważywszy, że armia kieruje się ku [[Lake George (Nowy Jork)|Lake George]] i dalej, powinna być dobrze zaopatrzona we wszelkiego rodzaju warzywa i owoce, dzięki którym zachowamy naszych żołnierzy w dobrym zdrowiu, zapewniam ludność tutejszych prowincji, która zechce dostarczać do naszego obozu żywe bydło, owce, jarzyny, jaja, masło i sery oraz wszelkie przekąski bądź potrzeby (z wykluczeniem rumu i innych napojów spirytusowych<ref group=uwaga>Niechęć Amhersta do napojów wyskokowych była powszechnie znana w armii brytyjskiej; tolerował jedynie piwo, w związku z czym zdobył nawet przydomek „Bier Jeff”.</ref>), że otrzyma należną ochronę.''|Jeffery Amherst, general|To Good People of the Provinces of New England{{odn|Long|1933|s=110}}}}
W czerwcu 1759 roku Amherst, posławszy posiłki maszerującemu na Quebec Wolfe’owi, skierowawszy Prideaux na Fort Niagra i wzmocniwszy załogę [[Pittsburgh|Fortu Pitt]], zgromadził swe pokaźne siły na Lake George, które – jak pisze Francis Parkman – „przez pięć lat było świadkiem przemieszczania się armii”. Tu nastąpiła przerwa, którą Amherst poświęcił na budowę Fortu George, zapełniając lukę po zburzeniu Fortu William Henry, a 21 lipca załadował żołnierzy na ''bateaux'' i ruszył na północ, gdzie spodziewał się zdecydowanego oporu przeciwnika. Jednak fort Carillon, do którego Brytyjczycy dotarli 23 lipca, okazał się opuszczony{{odn|Long|1933|s=105}}. Ponad dziesięciotysięcznej armii brytyjskiej – swobodnie poruszającej się po jeziorach i rzekach w unowocześnionych desantowych ''bateaux'' – Francuzi zdołali przeciwstawić zaledwie trzy tysiące zawodowego żołnierza. Powołali wprawdzie pod broń prawie dwa tysiące milicji spośród mieszkańców kolonii oraz zapewnili sobie pomoc Indian, ale te dodatkowe siły, sprawne w wojnie [[partyzantka|partyzanckiej]], okazały się zbyt słabe w regularnej wojnie, tym więcej, że Brytyjczycy wiele pojęli już z taktyki Indian i swoich kolonistów. Ich „nauczycielem” był [[Robert Rogers]], którego „rangersi” znali lasy niemal tak dobrze jak Indianie. Dlatego nowy francuski dowódca, generał [[François-Charles de Bourlamaque]], kazał wysadzić fort w powietrze i zarządził odwrót do Fortu Saint Frédéric{{odn|Borneman|2007|s=201}}. Wśród zdobywców ruiny znaleźli się późniejsi rewolucjoniści amerykańscy: [[Israel Putnam]], [[Philip Schuyler]]
4 sierpnia Brytyjczycy dotarli do Fortu Saint Frédéric i tam również zastali same ruiny. Tego samego dnia Amherst otrzymał list od Johnsona z informacją o wzięciu Fortu Niagara. Podczas nieobecności Johnsona Francuzi podeszli pod Oswego, ale zostali odparci przez pułkownika Haldimana. Tymczasem brygadier John Stanwix maszerował z Fortu Pitt z zamiarem zajęcia francuskich fortów Venango, Le Boeuf i Presque Isle. Po rzezi w wąwozie La Belle Famille w szeregach francuskich zapanował popłoch; opuścili wszystkie warownie nad [[Allegheny (rzeka)|Allegheny]]. Nagle okazało się, że upadek Fortu Niagara wywołał [[efekt domina]]: forty opuszczano jeden po drugim, a Nowa Francja otwierała się przed Brytyjczykami od wideł rzeki Ohio po Montreal{{odn|Borneman|2007|s=203}}. Zagadką było tylko jak Wolfe poradzi sobie z największą „kostką domina”, czyli Quebekiem – przez Montcalma dobrze zaopatrzonym i obsadzonym 14 tysiącami żołnierzy, marines, milicji kanadyjskiej i Indian{{odn|Borneman|2007|s=210}}. Ludzie Wolfe’a zdobyli kontrolę nad południowymi brzegami [[Rzeka Świętego Wawrzyńca|Rzeki Świętego Wawrzyńca]], którą przemierzali tam i z powrotem poszukując dogodnego miejsca do lądowania armii, nadto wylądowali na [[Île d'Orléans]] leżącej około 5 km na wschód od miasta{{odn|Rodger|2006|s=278}}. 28 czerwca Francuzi próbowali zaatakować flotę brytyjską kotwiczącą koło wyspy i wysłali w tym celu sześć [[brander]]ów, ale popełnili błąd zapalając zbyt wcześnie lonty. Brytyjska artyleria okrętowa zniszczyła je wszystkie nie doznając strat{{odn|Borneman|2007|s=203–204}}.
| |||