Wiązownica-Kolonia: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nova (dyskusja | edycje)
ilustracja
Nova (dyskusja | edycje)
→‎Historia: drobne techniczne
Linia 52:
 
== Historia ==
Pierwsze udokumentowane wzmianki o miejscowości pochodzą z XIII wieku (1255 r.), kiedy to książę [[Bolesław V Wstydliwy]] w swoim dyplomie stwierdza, że wybudował w [[Zawichost|Zawichoście]] klasztor i szpital dla ubogich, który uposaża we włości i dochody z wsi królewskich, w tym z Wiązownicy{{r|Niezgoda-1}}. Następnym dokumentem potwierdzającym jest ''„Wezounice que nuns ostrow dicitur”'', w którym to Wiązownica zostaje nadana klasztorowi franciszkanów w Zawichoście{{r|kodeks}}. Za czasów [[Jan Długosz|Jana Długosza]] jest wsią królewską z kościołem pw. św. Michała Archanioła i plebanem Janem Robociczem herbu pierścień{{r|Wisniewski}}. We wsi był zagrodnik i sołtys, należało do niej 45 [[łan (miara powierzchni)|łanów]] kmiecichkmiecych, działały 2 karczmy. Nad rzeką stały dwa młyny: jeden królewski z łanem ziemi, drugi sołtysa dający dziesięcinę plebanowi{{r|Dlugosz}}.
 
W roku 1578 r. wieś liczyła 34 osady, 35 łanów, 1 chałupę, 4 ubogich osadników i 2 rzemieślników{{r|Chlebowski}}. W latach 1597-16021597–1602 dzierżawcą królewskiej wsi był wojewoda poznański starosta sandomierski [[Hieronim Gostomski]]. Ówczesny pleban Tomasz Starorząbski skierował na niego skargę do króla [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]] za zaleganie w dawaniu dziesięcin i innych krzywd{{r|Tylicki}}. Od końca XVII wieku następował powolny upadek gospodarczy wioski, o czym mówi rozporządzenie w sprawie kościołów parafialnych: filii strzegomskiej i parafii Wiązownica, wydane przez ks. S.K. Sadowskiego po wizytacji w roku 1694{{r|Sadowski}}. W 1706 roku dzierżawcą dóbr królewskich, w tym Wiązownicy, zostaje [[Samuel Nahorecki]], starosta kotelnicki, rotmistrz królewski{{r|Wisniewski}}. Kardynał [[Jan Aleksander Lipski]] w roku 1741 afiliował parafię Wiązownica do parafii św. Bartłomieja w [[Stradów (województwo świętokrzyskie)|Stradowie]]{{r|Kumor}}. W roku 1817 kościół podparto wewnątrz słupami, a nabożeństwa odprawiano w domurowanej do kościoła zakrystii. Kościół spalił się w 1820 r. od uderzenia pioruna. Przez kolejne 25 lat nabożeństwa odprawiano w szopie. Dopiero w 1844 roku, na gruntach należących do folwarku [[Wdzięki|Dzięki]], wybudowano nowy budynek świątyni i nową plebanię{{r|sekrety}}.
 
Po utracie przez Polskę niepodległości wieś Wiązownica znalazła się w [[Zabór rosyjski|zaborze rosyjskim]], majoracie osieckim. Na mocy postanowienia cara Mikołaja I z dnia 4/16 października 1835 roku ziemie te otrzymał w nagrodę zasług senator i generał intendent armii paskiewiczowskiej Wasilij Pogodin (Василий Васильевич Погодин){{r|Pogodin}}. Sam będąc wyznania prawosławnego, zaangażował się w zbudowanie kościółka w Osieku i Wiązownicy. W roku 1846 Pogodin wybudował okazały eklektyczny pałac „Dzięki” na swoją siedzibę.
 
W roku 1912 staraniem ks. Wł. Kłosińskiego architekt radomski [[Zygmunt Słomiński]], późniejszy prezydent Warszawy, przygotował plan powiększenia kościoła. Zakończenie rozbudowy świątyni nastąpiło w 1924 roku{{r|Klosinski}}.
 
Po zakończeniu I wojny światowej pałac „Dzięki” jako własność skarbu państwa przeznaczono na potrzeby odbudowywanej administracji Rzeczypospolitej. Ostatni remont pałacu przeprowadzono w 1943 roku. Po II wojnie światowej pałac był siedzibą nadleśnictwa, będąc własnością Lubelskiej Dyrekcji Lasów Państwowych. Umiejscowiono tam też ośrodek zdrowia, bibliotekę i pocztę, a w pewnym okresie siedzibę Gromadzkiej Rady Narodowej{{r|almanach}}.
 
W roku 1966 zelektryfikowano miejscowość, a także oddano o użytku nowy budynek Wiejskiego Ośrodka Zdrowia. We wsi działa drużyna piłkarska ''Leśnik''.
 
=== Kalendarium ===
* 1255 – 18 kwietnia [[Bolesław V Wstydliwy]] uposaża klasztor i szpital dla ubogich w Zawichoście dochodami z wsi królewskich, w tym Wiązownicy{{r|KDM-t2}}.
* 1257 – Wiązownica zostaje ofiarowana [[Zakony i zgromadzenia franciszkańskie|franciszkanom]] z Zawichostu przez króla Bolesława Wstydliwego. (Dokument z roku 1257: ''„Wezownice que nunc ostrów dictum”''{{r|KDM-t1}}
* 1262 – 2 marca Bolesław Wstydliwy uposaża dobrami klasztor Klarysek w Skale, wśród nich jest wieś Wiązownica{{r|KDM-t3}}.
* 1411 – pierwsze wzmianki o istnieniu kościoła pw. św. Michała Archanioła{{r|rocznik-29}}.
* 1440 – Wiązownica należy do dóbr królewskich i zostaje wymieniona w dziele ''„Liber Beneficjorum Dioecesis Cracoviensis”'' Jana Długosza{{r|Wisniewski-109}}.
* 1442 – ustanowienie dziesięciny na rzecz probostwa w [[Koniemłoty|Koniemłotach]]{{r|rocznik-196}}.
* 1470 – kolejne poświadczenie o istnieniu świątyni w Wiązownicy{{r|Leszczynska}}.
* 1529 – ustalono źródła dochodów kościoła parafialnego w Wiązownicy{{r|ochmanski}}.
Linia 76 ⟶ 77:
* 1597 – administratorem dóbr królewskich zostaje Hieronim Gostomski herbu Nałęcz, starosta sandomierski, wojewoda poznański{{r|Rawski-54}}.
* 1598 – powstaje dekanat połaniecki, do którego należy parafia Wiązownica{{r|Kot-376}}.
* 1602 – pierwsza wzmianka o istnieniu szkoły parafialnej (wizytacja bp. B. Maciejewskiego). Wizytację przeprowadził w imieniu biskupa archidiakon sandomierski Marcin Wróblewski, kierownikiem szkoły był wówczas Jan ze Stopnicy{{r|Wisniewski-290}}.
* 1602 – 6 czerwca skarga do króla na wojewodę Gostomskiego, złożona przez proboszcza T. Starorzębskiego, w sprawie zaległości w dawaniu dziesięcin i innych krzywd{{r|Wisniewski-239}}.
* 1609 – dnia 20 grudnia biskup Piotr Tylicki dołączył kościół i parafię w Strzegomiu do parafii Wiązownica, w dekanacie Połanieckim, diecezji Krakowskiej{{r|Kot-290}}.
Linia 114 ⟶ 115:
* 1943 – 11 marca Niemcy aresztowali i rozstrzelali w Wiązownicy Dziękach trzech pracowników nadleśnictwa{{r|Kryska}}.
* 1950 – otwarto Urząd Pocztowy i sklep spożywczy{{r|Stepniewski-9}}.
* 1954 – wpisano do rejestrówrejestru pomników przyrody ożywionej Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody pod nr 685 dąb szypułkowy w parku Dzięki{{r|Bieleccy}}.
* 1956 – powstał punkt felczerski z siedzibą w Dziękach{{r|Stepniewski-10}}.
* 1958 – w dniu 1 września uruchomiono przedszkole w prywatnym domu państwa Lipców w Wiązownicy Małej – pierwszym kierownikiem zostaje Jadwiga Kaczmarczyk{{r|Stepniewski-10}}.
Linia 129 ⟶ 130:
* 2003 – oddano do ruchu drogę asfaltową łączącą Wiązownicę Kolonię z Bukową przez Zamłynie.
* 2004 – modernizacja i remont szkoły filialnej w Wiązownicy Kolonii.
* 2005 – 31 marca wpisano do rejestrówrejestru zabytków kościół parafialny, zespół pałacowo-parkowy Dzięki i cmentarz stary w Wiązownicy Małej.
* 2007 – remont dachu nad zakrystią i skarbczykiem – pokrycie miedzianą blachą.
* 2008 – oddanie do ruchu drogi asfaltowej przez przysiółek Browary.