Qere–Ketib: Różnice pomiędzy wersjami

Qere–Ketib, a dokładnie (według prawidłowej transkrypcji): ''q^erê'' – ''k^eṯîḇ'' – 2 aramejskie imiesłowy „czytany” – „napisany”<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = G. Deiana, A. Spreafico (opr. wer. pol. S. Bazyliński)|imię = |tytuł = Wprowadzenie do hebrajszczyzny biblijnej|rok = 2001|wydawca = Towarzystwo Biblijne w Polsce|miejsce = Warszawa|strony = 22|isbn = 83-85260-25-0}}</ref>, których używa się jako terminu technicznego w odniesieniu do Biblii herbrajskiej, na oznaczenie poprawek błędów w tekście spółgłoskowym (rzeczywistych lub domniemanych). W BHS (jak w większości rękopisów) błędne słowo jest oznaczone punktem, a na marginesie podano prawidłowe (albo najczęściej jedynie inną formę) wraz z literą ק (od ''qere''). Natomiast samogłoski z „błędnego” słowa mają być czytane ze słowem „poprawionym”. Istniały jednak także inne sposoby oznaczeń (np. pionowa kreska, podobna do końcowego ''nun'')<ref>E. Tov, ''Textual Criticism of the Hebrew Bible'', Minneapolis 2001², s. 59.</ref>.

Współczesne badania krytyki tekstualnej Starego Testamentu pozwalają ustalić I wiek n.e. jako czas ustabilizowania się jednego, autorytatywnego tekstu świętych ksiąg{{odn|Wegner|2006|s = 70, 71}}. Z czasem opracowano także szczegółowe zasady kopiowania tak, by uniknąć błędów (umyślnych lub nie) przy ich przepisywaniu{{odn|Wegner|2006|s = 73}}. Po ustabilizowaniu się jednego tekstu spółgłoskowego po domniemanym (który z czasem stał się obowiązującym tekstem masoreckim) w okresie pomiędzy I a VI wiekiem n.e. mamy jednak wciąż do czynienia z pewnymi poprawkami dokonywanymi przez kopistów, które doprowadziły z czasem do wynalezienia i opracowania jednego systemu korygowania i zabezpieczania tekstu przed zmianami albo błędnymi poprawkami{{odn|P.H. Kelley, D.S. Mynatt, T.G. Crawford|1998|s = 31}}. W tym celu wprowadzono znaki samogłoskowe, akcentowe oraz dokonano podziału ksiąg{{odn|Tov|2001|s = 50-53}}. Powstawał też powoli materiał będący swoistym komentarzem językowo-hermeneutycznym do świętego tekstu, mającym bronić jego autorytetu. Materiał masory na początku był przekazywany ustnie. Kiedy jego ilość rosła, zaczął być dopisywany do samych rękopisów{{odn|Würthwein|1995|s = 30}}. Świętość tekstu nie pozwalała na jakiekolwiek poprawki w tekście spółgłoskowym, dlatego opracowany cały system różnych oznaczeń w tekście. Jednym z najważniejszych i najczęściej używanych oznaczeń masory jest ketib-qere. Choć, jak cała masora, oznaczenia te zostały dosyć późno dodane do tekstu, wiemy że były używane już dużo wcześniej, bo o ketib-qere wspomina już m.in. literatura rabiniczna<ref>E. Tov, ''Textual Criticism of the Hebrew Bible'', Minneapolis 2001², s. 59.</ref>.