İsmail Enver: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Biogram infobox}}
m →‎Ostatnie lata: wikizacja, drobne redakcyjne
Linia 38:
 
== Ostatnie lata ==
W 1918 roku, kiedy wojska tureckie zostały pokonane w [[Palestyna|Palestynie]] i w [[Mezopotamia|Mezopotamii]], Enver upatrywał szansy na zwycięstwo w Rosji, która została osłabiona przez rewolucję i [[wojna domowa w Rosji|wojnę domową]], a jej armia na [[Kaukaz (kraina historyczna)|Kaukazie]] praktycznie przestała istnieć. Kiedy Enver zakomunikował swoje plany, Niemcy zareagowały na to żądaniami wycofania się Turcji z planów zajęcia południowej Rosji. Niezrażony tym Enver pozbył się doradców niemieckich i utworzył nowe siły zbrojne, które nazwał Armią Islamu. Na początku 1918 roku Turcy zaatakowali nowo utworzoną [[ArmeniaDemokratyczna Republika Armenii|Republikę Armenii]] i szybko ją opanowali. Następnie zdobyto [[Baku]] (wrzesień 1918).
 
Mimo tych sukcesów, Turcja stojąca po stronie [[państwa centralne|państw centralnych]], musiała się wyrzec nowych zdobyczy, jako że alianci byli stroną zwycięską. Ponadto utracono takie prowincje, jak Palestyna i Mezopotamia. Ta klęska militarna spowodowała szerokie zmiany polityczne: najpierw ustąpił ze swojego stanowiska Talaat Pasza (na kilka dni przed podpisaniem przez Turcję zawieszenia broni 30 października 1918 r.). Enver wraz z innymi członkami CUP zrezygnował ze sprawowania władzy dwa dni później i udał się na wygnanie. Najpierw przyjechał do Niemiec, gdzie miał bliskie kontakty z tamtejszymi komunistami (takimi jak m.in. [[Karol Radek]]). Powojenny trybunał sądził go zaocznie za przestępstwa dotyczące masakr ludności w Armenii i skazał go na śmierć (skazano również ministra sprawiedliwości [[Ibrahim Bey|Ibrahima Beya]]).
 
Później (1921-1922) oficjalnie poszukiwał sojuszników w walce z aktualnym przywódcą Turcji Mustafą Kemalem w radzieckiej [[Moskwa|Moskwie]], lecz faktycznie był opanowany ideą [[Panturkizm]]u. W październiku 1921 został wysłany przez [[Włodzimierz Lenin|Lenina]] do [[Buchara|Buchary]], gdzie miał współdziałać z bolszewikami, lecza w faktycznierzeczywistości stanął na czele konserwatywnych antykomunistycznych grup zbrojnych [[Basmactwo|Basmaczy]], doprowadzając do ich zjednoczenia i zajęcia przez nie znacznej części [[Bucharska Ludowa Republika Radziecka|Bucharskiej Ludowej Republiki Radzieckiej]]. Poległ w walce z siłami [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] w sierpniu 1922 roku w dzień święta [[Id al-Adha|Kurban Bayramı]] (Eid al-Adha), kiedy to niespodziewanie czerwona [[Baszkirzy|baszkirska]] kawaleria zaatakowała świętujące oddziały. Jego ciało pochowano we wsi Ab-i-Derya pod [[Duszanbe]] (Tadżykistan), a miejsce pochówku w czasach radzieckich otoczono tajemnicą. W roku 1996, jego szczątki przeniesiono do Abide-i Hürriyet (Monument Wolności) na stambulskim cmentarzu [[Şişli]]. W Turcji jego postać po dzień dzisiejszy budzi duże kontrowersje.
 
== Zobacz też ==