Lokant: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Wipur (dyskusja | edycje)
przeredagowanie
Linia 1:
'''Lokant''' – stosowana w [[nomenklatura chemiczna|nomenklaturze chemicznej]] [[związek chemiczny|związków chemicznych]] – liczba porządkowa lub litera (często [[alfabet grecki|grecka]]) opisująca położenie określonegodanego podstawnika lub  [[grupa funkcyjna|grupy funkcyjnej]], w stosunku do reszty szkieletu [[cząsteczka|cząsteczki]], którą stosuje się w nazwach systematycznych związków.
 
Lokanty tworzy się przez numerowanie kolejnych atomów występujących w głównym szkielecie danej cząsteczki, traktując pozostałe jej części jako grupy lub podstawniki. Przy bardzo złożonych cząsteczkach może się zdarzyć, że trzeba dla nich tworzyćutworzyć więcej niż jeden zestaw numeracji lokantów. Główna numeracja tyczy siędotyczy wtedy głównego szkieletu cząsteczki, zaś kolejne dotyczązaś przyłączonych do tego szkieletu ugrupowań bocznych. [[Nazwa systematyczna|Nazwy systematyczne]] związków powinny być tak konstruowane, aby występowało w nich jak najmniej lokantów, a ich łączna suma była jak najniższa.
 
Według najnowszych zaleceń [[Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej|IUPAC]] lokant powinien być umieszczany zawsze bezpośrednio przed nazwą grupy lub końcówki nazewniczejnazywającej funkcjicechę, której dotyczy, także dla związków z wiązaniami wielokrotnymi, np.na przykład CH<sub>3</sub>−CH=CH−CH<sub>2</sub>−CH<sub>2</sub>−CH<sub>3</sub> to heks-2-en{{r|IUPAC1993|IUPAC2005}}. Natomiast według zaleceń [[American Chemical Society|ACS]] dla nazewnictwa w [[Chemical Abstracts]], lokanty tego typu podaje się na początku nazwy, np.na przykład 2-heksen{{r|ACS2007}} (taki system był zalecany przed rokiem 1993 także przez IUPAC oraz [[Polskie Towarzystwo Chemiczne]]{{r|IUPAC1979|PTChem1978}}). W dawniejszych publikacjach można też spotkać lokanty umieszczane na końcu nazwy, np.na przykład heksen-2{{r|RobertsCaserio}}.
Nazwy systematyczne związków powinny być tak konstruowane, aby występowało w nich jak najmniej lokantów, a ich łączna suma była jak najniższa.
 
Gdy istnieje konieczność zastosowania wielu lokantów do jednej grupy, oddziela się je od siebie przecinkiem. Od reszty składników nazwy systematycznej lokanty oddziela się [[dywiz]]em (" - "). KolejneDrugi zestawyzestaw lokantów opatruje się znakiem [[prim]] (" ")., Drugitrzeci zestaw[[bis opatruje(symbol)|bis]] się jednym znakiem prim, trzeci dwoma(″) itd.
Według najnowszych zaleceń [[Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej|IUPAC]] lokant powinien być umieszczany zawsze bezpośrednio przed nazwą grupy lub końcówki nazewniczej funkcji której dotyczy, także dla związków z wiązaniami wielokrotnymi, np. CH<sub>3</sub>−CH=CH−CH<sub>2</sub>−CH<sub>2</sub>−CH<sub>3</sub> to heks-2-en{{r|IUPAC1993|IUPAC2005}}. Natomiast według zaleceń [[American Chemical Society|ACS]] dla nazewnictwa w [[Chemical Abstracts]], lokanty tego typu podaje się na początku nazwy, np. 2-heksen{{r|ACS2007}} (taki system był zalecany przed rokiem 1993 także przez IUPAC oraz [[Polskie Towarzystwo Chemiczne]]{{r|IUPAC1979|PTChem1978}}). W dawniejszych publikacjach można też spotkać lokanty umieszczane na końcu nazwy, np. heksen-2{{r|RobertsCaserio}}.
 
Gdy istnieje konieczność zastosowania wielu lokantów do jednej grupy, oddziela się je od siebie przecinkiem. Od reszty składników nazwy systematycznej lokanty oddziela się [[dywiz]]em (" - "). Kolejne zestawy lokantów opatruje się znakiem [[prim]] (" ′ "). Drugi zestaw opatruje się jednym znakiem prim, trzeci dwoma itd.
 
== Przykłady ==
* prosty związek z jedną grupą przy trzecim atomie węgla czyli z jednym lokantem: 3-metyloheksan
 
* prosty związek z jedną grupą przy trzecim atomie węgla czyli z jednym lokantem: 3-metyloheksan
[[Plik:3-Methylhexane.svg|160 px|center]]
* przykładdwa zastosowaniaidentyczne dwóchpodstawniki lokantów(a oddzielonychwięc dwa lokanty oddzielone przecinkiem): 2,2-dimetylobutan
[[Plik:2,2-dimetylobutan.svg|120 px|center]]
* przykładdwa zróżne dwomapodstawniki podstawnikami(a iwięc dwomapo lokantamijednym lokancie przed każdym): 3-etylo-3-metylopentan
[[Plik:3-etylo-3-metylopentan.svg|150 px|center]]
* przykładdwa zzestawy dwoma zestawami lokantówjednolokantowe: 4-cyjano-3'-metylobifenyl
[[Plik:4-cyjano-3'-metylobifenyl.svg|200 px|center]]
* skomplikowanywiele przykładlokantów z wieloma lokantami, ale tylkow jednym ich zestawie: 2-etylo-3,3-dimetylopent-1-en-4-yn
[[Plik:2-ethyl-3,3-dimethylpent-1-en-4-yne.svg|200 px|center]]