Resort Bezpieczeństwa Publicznego: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
drobne redakcyjne, poprawa linków -do lat
Linia 1:
'''Resort Bezpieczeństwa Publicznego''' (RBP) – [[resort]] pełniący rolę cywilnej [[służby specjalne|służby specjalnej]] i kierujący [[policja|formacją policyjną]], i [[więziennictwo|formacją więzienną]] przy [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego]], pierwszy zorganizowany organ bezpieczeństwa stworzony za pomocą i na wzór [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radziecki]], w celu obrony organizowanego przez [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] systemu władzy na terenach [[Polska|Polski]] zajętych przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]].
 
W myśl Ustawyustawy o [[Instytut Pamięci Narodowej|Instytucie Pamięci Narodowej]] - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (art. 5 ust.1 pkt 1) z [[18 grudnia]] [[1998]] roku RBP PKWN uznany jest za [[organy bezpieczeństwa państwa|organ bezpieczeństwa państwa]]<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1998|numer=155|pozycja=1016}}</ref>.
 
== Rodowód organów bezpieczeństwa PRL ==
Rodowód cywilnego aparatu bezpieczeństwa sięga kwietnia 1944 roku. Wówczas blisko dwudziestoosobowa grupa Polaków rozpoczęła kurs w szkole Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych ([[NKWD]]), numer 336 w [[Samara|Kujbyszewie]]. Do połowy 1944 roku przez podobne ośrodki w całym [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckim]] przeszło co najmniej 217 przyszłych oficerów polskiego aparatu bezpieczeństwa, cywilnego i wojskowego. W takich ośrodkach szkoliła się także przyszła kadra oficerów innych narodowości, których kraje w najbliższym czasie miały być wyzwolone spod okupacji niemieckiej i poddane kontroli ZSRR, a ludzie ci mieli być narzędziem do utrzymania władzy i porządku [[Komunizm|komunistycznego]] w tych krajach.
 
== Powołanie RBP ==
Linia 10:
 
== Organizacja i kierownictwo ==
27 lipca 1944 roku Resort Bezpieczeństwa Publicznego przeniesiono do [[Lublin]]a, powierzając kierownictwo nad nim [[Stanisław Radkiewicz|Stanisławowi Radkiewiczowi]]. Pierwszymi jednostkami powołanymi [[1 sierpnia]] 1944 roku były: [[kontrwywiad]] kierowany przez [[Roman Romkowski|Romana Romkowskiego]], wydział personalny, na którego czele stanął [[Mikołaj Orechwa]] i sekretariat, którym kierował [[Julian Konar]].
 
Pod koniec 1944 Resort Bezpieczeństwa liczył prawie 21 tysięcy ludzi, w tym 13 tysięcy funkcjonariuszy [[Milicja Obywatelska|Milicji Obywatelskiej]], 4 tysiące żołnierzy Wojsk Wewnętrznych i około tysiąca funkcjonariuszy służb więziennych. W aparacie bezpieczeństwa służyło prawie 3 tysiące funkcjonariuszy<ref>[[Ryszard Terlecki]], Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944-1990, [[Kraków]] [[2007]], s. 46.
Linia 21:
* '''Departament Kontrwywiadu''' - dyrektor [[Pułkownik|płk]] [[Roman Romkowski]]
* '''Wydział Personalny''' - dyrektor [[Major|mjr]] [[Mikołaj Orechwa]]
* '''Wydział Ochrony Rządu''' , ''przyszłe [[Biuro Ochrony Rządu|BOR]]'' - dyrektor [[Leon Andrzejewski]]
* '''Wydział Cenzury''' - dyrektor [[Michał Rossner]]
* '''Wydział Więzień i Obozów''' - dyrektor [[Teodor Duda]] (do 1 X 1944 r, jako Sekcja Więzienna)
* '''Samodzielny Wydział Wywiadu''' - dyrektor (p.o. od [[28 grudnia]] [[1944]] roku) [[Stefan Antosiewicz]]
* '''Wydział Śledczy''' - dyrektor [[Władysław Dominik]]
* '''Wydział Finansowy''' - dyrektor [[Edward Kalecki]]
Linia 35:
=== WUBP/PUBP ===
[[Plik:Pieczec wojewodzki urzad bp.png|thumb|right|150px|Pieczęć: Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie]]
Równolegle z rozwijaniem '''Resortu Bezpieczeństwa Publicznego''' powoływano jednostki terenowe, tzw. [[Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego|Wojewódzkie Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego]] (WUBP) i Powiatowe (PUBP). Pierwszy Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego powołano w sierpniu [[1944]] roku, w [[Lublin]]ie, pod kierownictwem [[Henryk Palka|Henryka Palki]]. [[3 września]] [[1944]] roku pełnomocnik Resortu BP [[major]] [[Mieczysław Broniatowski]] zorganizował WUBP w [[Rzeszów|Rzeszowie]]. W tym samym miesiącu [[Faustyn Grzybowski]] (również pełnomocnik '''RBP''') powołał WUBP w [[Białystok|Białymstoku]], w którym działa już PUBP (''Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego'') kierowany przez [[Mikołaj Łojko|Mikołaja Łojkę]]. WUBP dla [[Kielce|Kielc]], kierowany przez [[Kapitan (ranga)|kapitana]] [[Hipolit Duljasz|Hipolita Duliasza]], a następnie przez majora [[Władysław Spychaj-Sobczyński|Władysława Sobczyńskiego]], utworzono początkowo [[22 września]] [[1944]] roku w [[Rytwiany|Rytwianach]] pod [[Staszów|Staszowem]], [[12 listopada]] urząd przeniesiono do [[Sandomierz]]a, a [[20 stycznia]] [[1945]] roku do [[Kielce|Kielc]]. Pod koniec listopada 1944 roku we wschodniej części województwa warszawskiego utworzono WUBP, kierowany przez majora Mieczysława Broniatowskiego (wcześniej także utworzono PUBP w [[Siedlce|Siedlcach]] i [[Ostrów Mazowiecka|Ostrowi Mazowieckiej]] oraz MUBP w [[Warszawa|Warszawie]] na [[Praga (Warszawa)|Pradze]], kierowany przez [[Bronisław Gabara|Bronisława Gabarę]]).
 
=== Etaty personalne ===
Linia 46:
 
=== Organizacja Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego ===
Schemat nowej struktury organizacyjnej WUBP został załączony w rozkazie '''Nr 0325/45WP''' Kierownika Wydziału Personalnego [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|MBP]] [[major]]amajora [[Mikołaj Orechwa|Mikołaja Orechwy]], do Kierownika ''Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego'' w [[Lublin]]ie, [[major]]amajora ''Faustyna Grzybowskiego'' z dnia [[16 lutego]] [[1945]] roku.<br />
Lecz poniższy schemat obowiązywał już w '''RBP''', pod koniec [[1944]] roku.
 
Linia 163:
 
== Z resortów na ministerstwa ==
1 stycznia 1945 roku [[Józef Stalin|Iosif Stalin]] przekształcił lubelski komitet [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|PKWN]] w [[Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej]], a dotychczasowe resorty otrzymały status ministerstw. Także Resort Bezpieczeństwa Publicznego przekształcono na [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego]] (MBP) i dokonano poważnego powiększenia całego aparatu. Trzy miesiące później Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej określił pożądane proporcje – jeden funkcjonariusz ministerstwa na dwustu obywateli.
 
== Bibliografia ==