Wikipedia

Lex Grabski: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Usunięto kategorię "Oświata II RP"; Dodano kategorię "Oświata II Rzeczypospolitej" za pomocą HotCat
dr.
Linia 1:
'''Ustawa z dnia 31 lipca 1924 r. zawierająca niektóre postanowienia o organizacji szkolnictwa''' (potocznie ''Lex Grabski'') – ustawa regulująca kwestię szkolnictwa dla mniejszości narodowych, uchwalona w [[1924]]<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1924|numer=79|pozycja=766}}.</ref>. Wprowadziła szkoły dwujęzyczne (utrakwistyczne) jako podstawowy typ szkół. Weszła w życie 1 października 1924, 7 kwietnia 1956 zaś została uchylona.
 
Została wprowadzona przez [[Drugi rząd Władysława Grabskiego|rząd Władysława Grabskiego]]. Autorem projektu był minister oświaty [[Stanisław Grabski]]. Ustawa ustalała wewnętrzne urzędowanie wszystkich szczebli administracji w państwowym języku polskim, znosząc sprzeczne dawniejsze przepisy zaborców. W stosunkach z miejscową ludnością ukraińską i białoruską, nie tylko pozwalały, ale i nakazywały używanie języków tych ludności. Dawała też ona prawo do zwracania się we własnej mowie do urzędów państwowych<ref>S. Grabski, Pamiętniki, T. II, Warszawa 1989 r., s 229 [w:] Andrzej Jezierski, Cecylia Leszczyńska, Historia Gospodarcza Polski, Warszawa 2003</ref>.
 
Jak pisze Ryszard Torzecki, ustawa posłużyła praktycznie do likwidacji szkolnictwa ukraińskiego i wywołała duży opór społeczeństwa ukraińskiego oraz niektórych polityków polskich<ref>R. Torzecki, ''Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej'', Warszawa 1993, ISBN 83-01-11126-7, s.12</ref>. [[Paul Robert Magocsi]] stwierdza, iżże skutkiem wejścia ustawy w życie był gwałtowny wzrost liczby szkół dwujęzycznych w Galicji oraz polskojęzycznych na Wołyniu, połączony ze spadkiem szkół z wykładowym językiem ukraińskim<ref name="mag621">P. R. Magocsi, ''A History of Ukraine'', University of Washington Press, Seattle 1997, s.621</ref>. W praktyce w szkołach dwujęzycznych podstawowym wykorzystywanym językiem był polski<ref name="mag621" />.▼
Ustawa weszła w życie [[1 października]] [[1924]], [[7 kwietnia]] [[1956]] zaś została uchylona.
 
Wiele zapisówprzepisów tej ustawy miało na celu dyskryminację mniejszości narodowych<ref>Jerzy Topolski ''Polska dwudziestego wieku, 1914-1997'' Wydawnictwo Poznańskie, 1998 str. 72</ref>, np.:▼
▲Jak pisze Ryszard Torzecki, ustawa posłużyła praktycznie do likwidacji szkolnictwa ukraińskiego i wywołała duży opór społeczeństwa ukraińskiego oraz niektórych polityków polskich<ref>R. Torzecki, ''Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej'', Warszawa 1993, ISBN 83-01-11126-7, s.12</ref>. [[Paul Robert Magocsi]] stwierdza, iż skutkiem wejścia ustawy w życie był gwałtowny wzrost liczby szkół dwujęzycznych w Galicji oraz polskojęzycznych na Wołyniu, połączony ze spadkiem szkół z wykładowym językiem ukraińskim<ref name="mag621">P. R. Magocsi, ''A History of Ukraine'', University of Washington Press, Seattle 1997, s.621</ref>. W praktyce w szkołach dwujęzycznych podstawowym wykorzystywanym językiem był polski<ref name="mag621"/>.
 
▲Wiele zapisów tej ustawy miało na celu dyskryminację mniejszości narodowych<ref>Jerzy Topolski ''Polska dwudziestego wieku, 1914-1997'' Wydawnictwo Poznańskie, 1998 str. 72</ref>, np.:
* jeżeli 20 rodziców w całej szkole opowiedziało się za nauczaniem w języku państwowym, nauka odbywała się tylko w języku polskim;
* zlikwidowano w jednej miejscowości odrębne szkoły polskie i ukraińskie;
Linia 18 ⟶ 16:
 
== Literatura ==
* [[Ryszard Torzecki|R. Torzecki]], ''Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923-1929'', Kraków 1989.
* R. Torzecki, ''Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej'', Warszawa 1993, ISBN 83-01-11126-7.
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Lex_Grabski”