Gmina wiejska: Różnice pomiędzy wersjami

'''Gmina wiejska''' −– [[gmina]], na której terytorium nie znajduje się [[miasto]], co nie wyklucza jednak możliwości istnienia siedziby gminy w sąsiadującym mieście. Wśród gmin mających siedzibę w mieście, gdzie równocześnie funkcjonuje gmina miejska są zarówno niewielkie gminy jak np. [[Obrzycko]] (woj. [[Województwo wielkopolskie|wielkopolskie]]), które jako miasto liczy 2239 mieszkańców a gmina wiejska 4387, [[Stoczek Łukowski]] (lubelskie) 2701 (miasto) oraz 5126 (gmina wiejska) oraz [[Kowal]] ([[Województwo kujawsko-pomorskie|kujawsko-pomorskie]]) odpowiednio 3495 oraz 4020, jak i gminy zdecydowanie większe, np. [[Ełk]] (57471, 10578), [[Włocławek]] (117 264, 6417) oraz [[Tarnów]] (114 168, 24113))<ref>[http://www.wne.sggw.pl/czasopisma/pdf/EIOGZ_2012_nr99.pdf D. Walczak, Konieczność zmian w podziale terytorialnym gmin, Zeszyty Naukowe SGGW, Ekonomika i Organizacja Gospodarki żywnościowej 2012, nr 99, s. 208].</ref>.

W dawnej Polsce odpowiednikiem gminy jednowioskowej na [[wieś|wsi]] była gromada. W okresie od XV do XVIII wieku stanowiła ona podstawową jednostkę [[Podział administracyjny Polski|podziału terytorialnego]] i w ograniczonym zakresie [[samorząd terytorialny|samorządu terytorialnego]] na [[wieś|wsi]]. Słowo „gromada” było również używane na określenie mieszkańców jednej [[parafia|parafii]] lub warstwy ubogich mieszkańców miast.

W okresie międzywojennym [[ustawa]] samorządowa z [[1933]] roku usankcjonowała funkcjonowanie gmin zbiorowych, wprowadzając ten typ jednostki w województwach byłej Galicji i zaboru pruskiego, gdzie dotąd funkcjonowały gminy jednostkowe; jedynie w [[województwo śląskie (II Rzeczpospolita)|woj. śląskim]] podział na gminy jednostkowe utrzymał się do 1945 roku. W skład gminy zbiorowej wchodziło kilka gromad, na czele których stała rada gromadzka (w mniejszych gromadach zebranie gromadzkie) i [[sołtys]]. Na uwagę zasługuje fakt że niektóre ustawowo "zbiorowe"„zbiorowe” gminy mogły de facto składać się z tylko jednej, choć zazwyczaj szczególnie ludnej wsi, np. [[gmina Jezierna]], [[gmina Tarnogród (1870-1954)|gmina Tarnogród]], [[gmina Wola Duchacka]], [[gmina Sąsiadowice]], [[gmina Cisowa]] itd.

Kolejna reforma z 1973 roku zlikwidowała gromady i wprowadziła na nowo gminy zbiorowe i jednostki pomocnicze gminy niższego rzędu, czyli [[sołectwo|sołectwa]]<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1972|numer=49|pozycja=312}}.</ref><ref>Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim.</ref><ref>Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim.</ref><ref>Uchwała Nr XVIII/108/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim.</ref><ref>Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim.</ref><ref>Uchwała Nr XVII/79/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 8 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie kieleckim.</ref><ref>Uchwała Nr XXIII/77/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie koszalińskim.</ref><ref>Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim.</ref><ref>Uchwała Nr XXI/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie lubelskim.</ref><ref>Uchwała Nr XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim.</ref><ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref><ref>Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim.</ref><ref>Uchwała Nr XVIII/98/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 5 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie poznańskim.</ref><ref>Uchwała Nr III/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim.</ref><ref>Uchwała Nr XV/116/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie z dnia 7 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie szczecińskim.</ref><ref>Uchwała Nr XX/93/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie warszawskim.</ref><ref>Uchwała Nr XIX/109/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 13 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie wrocławskim.</ref><ref>Uchwała Nr XIX/71/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 5 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie zielonogórskim.</ref>; w miejsce 4313 gromad utworzono 2366 znacznie większych gmin<ref>Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974.</ref><ref>[http://www.mbc.malopolska.pl/dlibra/plain-content?id=55971 Dziennik Polski. 1973, nr 2 (3 I) = nr 8975].</ref><ref>Leoński Z., Zarys prawa administracyjnego, Warszawa 2004.</ref>. Liczbę tę zmniejszono w dalszych latach do 2129 (2 lipca 1976)<ref>Służewski J. Terenowe organy administracji i rady narodowe po reformie, Warszawa 1977.</ref>.