Wikipedia

Oblężenie Jasnej Góry: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Usunięto kategorię "Oblężenia w Europie"; Dodano kategorię "Oblężenia w historii Polski" za pomocą HotCat
Znaczniki: usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) VisualEditor
Linia 1:
{{inne znaczenia|jednego z epizodów potopu szwedzkiego|[[Bitwa pod Częstochową (1665)|inne starcia związane z Częstochową]]}}
{{Wojna infobox
|epoka = nowożytność
Linia 25 ⟶ 24:
'''Oblężenie [[Jasna Góra|Jasnej Góry]]''' miało miejsce w czasie [[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]] w okresie [[18 listopada]] – [[27 grudnia]] [[1655]] roku.
 
== Wstęp bajojo.com ==
lubi pneumo koko kut********
W momencie, gdy Szwedzi byli u szczytu powodzenia, stojący na czele klasztoru jasnogórskiego ojciec [[Augustyn Kordecki]] zdecydował się 7 listopada uznać władzę [[Karol X Gustaw|Karola Gustawa]], szukając jednocześnie pomocy u [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]] i polskich wojskowych. Kordecki otrzymał od Szwedów [[list żelazny]], czyli tzw. „salwagwardię”, gwarantujący bezpieczeństwo twierdzy. Pomimo tego nie dowierzano Szwedom i cudowną ikonę oraz najcenniejsze precjoza wywieziono 7 listopada 1655 roku do [[Lubliniec|Lublińca]], a potem do klasztoru [[paulini|o. paulinów]] w [[Mochów|Mochowie]] koło [[Głogówek|Głogówka]]<ref>http://interia360.pl/artykul/prawda-i-legenda-obrony-jasnej-gory,29648 dostęp 15.01.2010.</ref>, a w kaplicy umieszczono kopię. Pomimo wcześniejszych obietnic Szwedzi zażądali wpuszczenia do twierdzy swego garnizonu (pretekstem miała być pacyfikacja pogranicza śląskiego), jednak paulini stanowczo odmówili. Licząc się z możliwością oblężenia zakonnicy zakupili 60 [[muszkiet]]ów i wzmocnili załogę do 160 żołnierzy. Już 8 listopada Szwedzi podjęli próbę opanowania klasztoru i sanktuarium, licząc na zaskoczenie. Na czele oddziału liczącego 200 jeźdźców przybył w tym celu hrabia [[Jan Wejhard Wrzesowicz]]<ref>[http://www.gazetacz.com.pl/artykul.php?id=1807&idm=96 Artykuł w „Gazecie Częstochowskiej]”.</ref>, lecz po odmowie zakonników odszedł następnego dnia do [[Wieluń|Wielunia]].
 
W południe 18 listopada pod klasztor podszedł korpus gen. [[Burchard Müller von der Lühnen|Burcharda Müllera]], a wraz z nim polski oddział pułkownika Wacława Sadowskiego. Szwedzki korpus liczył 2250 żołnierzy (w tym 800 jazdy polskiej) i 8 lekkich dział. Niewpuszczenie Szwedów do klasztoru oznaczało początek oblężenia, trwającego od 18 listopada do nocy z 26 na 27 grudnia 1655 roku.
 
Załoga twierdzy jasnogórskiej liczyła 300 ludzi oraz kilkanaście dział. Wiedząc, że wśród załogi jest wielu zwolenników kapitulacji, wódz szwedzkiego korpusu podjął rokowania oraz działania psychologiczne w celu osłabienia morale załogi.
 
== Oblężenie ==
=== Pierwsza akcja obrońców ===
W nocy [[25 listopada]] oblężeni pod wodzą [[Piotr Czarniecki|Piotra Czarnieckiego]] (zob. [[Czarnieccy herbu Łodzia]]) zorganizowali wypad z twierdzy, podczas której zagwoździli dwa działa i wycięli ich załogę. Potem doszło do rokowań, w czasie których Szwedzi uwięzili dwóch wysłanych do nich w poselstwie zakonników. By ich uwolnić Kordecki obiecał układy, co też nastąpiło. Po uwolnieniu zakonników doszło do rokowań, jednak ksiądz Kordecki twardo odrzucał żądania poddania twierdzy.
 
==== Szwedzi otrzymują posiłki ====
W końcu listopada Szwedzi otrzymali posiłki w postaci 600 ludzi i 3 armat. Wystosowano kolejne żądanie kapitulacji, które tak jak poprzednie zostało odrzucone przez przeora Kordeckiego. Informacje o niezadowoleniu wojsk polskich w służbie szwedzkiej, które przekazał obrońcom przysłany nieopatrznie przez Szwedów podstoli rawski [[Piotr Śladkowski]], wzmocniły wolę obrony klasztoru. Paulini wpuszczali na nabożeństwa Polaków, których oddziały znajdowały się przy Szwedach, lecz nie brały bezpośredniego udziału w oblężeniu (poza pracami pomocniczymi). Jednym z żołnierzy służących w polskich chorągwiach był Tatar, który ostrzegł obrońców, by nie poddawali „świętej twierdzy ludziom plugawym i wiarołomnym”.
 
Twierdza znajdowała się pod ostrzałem, jednak lekkie działa jakimi dysponowali Szwedzi nie mogły zaszkodzić oblężonym. Dopiero 11 grudnia dotarła pod Jasną Górę artyleria oblężnicza, która dawała oblegającym możliwość zburzenia murów klasztornych. Składały się na nią dwie wielkie [[Kartauna|półkartauny]] 24-funtowe i cztery ćwierćkartauny 12-funtowe wraz z którymi przybyły 2 kompanie (200 zaciężnej piechoty niemieckiej) z polskiego regimentu pułkownika [[Fromhold Wolff|Fromholda Wolffa]], które przeszły na służbę szwedzką. Po przybyciu ciężkich dział wzrosła intensywność bombardowania twierdzy, jednak z powodu braku amunicji Szwedzi musieli przerwać ostrzał. Podczas ostrzału zniszczono częściowo mury od strony północnej i w rejonie bastionu św. Trójcy. Mimo tego okres wymiany ogniowej nie był dla Szwedów zbyt korzystny, gdyż artyleria klasztorna zadała oblegającym duże straty. Twardy i skuteczny opór twierdzy zdumiewał przyzwyczajonych dotąd do łatwych sukcesów najeźdźców.
 
Maksymalny stan liczebny, jaki osiągnęła armia oblężnicza, wyniósł 17 dział i około 3200 żołnierzy (w tym 2400 zaciężnych żołnierzy niemieckich oraz 800 polskiej jazdy jeszcze lojalnej wobec króla szwedzkiego).
 
==== Polski kontratak ====
W odpowiedzi na dokonane zniszczenia Polacy w dniu 14 grudnia zniszczyli jedną z [[reduta|redut]] wraz z półkartauną. Następnie Szwedzi zaczęli ostrzeliwać kurtynę południową i kopać tunel. 20 grudnia (w świetle dnia około godziny 13), Polacy pod wodzą Stefana Zamoyskiego dokonali brawurowego wypadu z twierdzy, podczas którego zagwoździli dwa działa i wybili kopiących tunel [[Olkusz|olkuskich]] [[Górnictwo|górników]]. 24 grudnia Kordecki odrzucił kolejne żądanie poddania twierdzy, dlatego następnego dnia Szwedzi zbombardowali klasztor ponownie od strony północnej. Ostrzał był tak intensywny, że Szwedom pękła armata oblężnicza.
 
==== Szwedzi żądają talarów ====
Burchard Müller otrzymał rozkaz od króla, by ruszył do [[Prusy Królewskie|Prus]] i wspomógł toczącą się tam wojnę oblężniczą. Ponieważ ostrzał nie przynosił spodziewanych skutków, Müller zdał sobie sprawę, że nie zdoła zdobyć twierdzy jasnogórskiej. By zachować twarz, zażądał w kolejnym liście 60 tys. talarów, na co Kordecki odpisał, że zapłaciłby na początku oblężenia, ale teraz nie może, gdyż szwedzkie wojska dokonały zbyt wielkich zniszczeń. 27 grudnia Szwedzi zwinęli oblężenie.
 
Klasztor był dobrze przygotowany do oblężenia (w bibliotece klasztornej zachowało się zestawienie zakupów uzbrojenia dokonane głównie na [[Dolny Śląsk|Dolnym Śląsku]]). Siły polskie liczyły 160 żołnierzy, 50 puszkarzy, 20 szlachciców i 70 zakonników, i były nieporównywalnie mniejsze niż szwedzkie z około 3200 żołnierzami. Przebieg oblężenia wykazał wyższość artylerii klasztornej nad artylerią oblegającego twierdzę korpusu szwedzkiego. Coraz bardziej uciążliwa dla oblegających wojsk szwedzkich była polska partyzantka, gdyż przeciągające się oblężenie ściągało pod Częstochowę polskie oddziały idące klasztorowi na odsiecz. Najsilniejszy z oddziałów, którym dowodził [[Krzysztof Żegocki]], przybył na miejsce już po zakończeniu oblężenia. Tak samo spóźnił się organizator partyzantki na Żywiecczyźnie [[Stanisław Kulesza]] oraz inne oddziały chłopskie i góralskie.
 
== Następstwa ==
Obrona Jasnej Góry była przede wszystkim triumfem w wymiarze religijno-symbolicznym. Zdaniem niektórych, oblężenie to nie było punktem zwrotnym w przebiegu potopu szwedzkiego i nie było początkowo szeroko znanym faktem. Przeczy temu jednak fakt, że z Wielkopolski szła wyprawa na pomoc Częstochowie pod wodzą starosty babimojskiego Krzysztofa Żegockiego, która jednak dotarła na miejsce już po odejściu Szwedów. Biorąc pod uwagę stosunek ówczesnych ludzi do religii, oblężenie klasztoru jasnogórskiego musiało wywrzeć bardzo poważny wpływ na dotychczasową postawę tych spośród szlachty, którzy do momentu oblężenia byli lojalni wobec najeźdźców.
 
=== Zwrot w wojnie ===
W grudniu 1655 wojna przestała mieć jednoznacznie defensywny charakter. Górale odbili z rąk szwedzkich [[Nowy Sącz]]. 29 grudnia, na wieść o zwycięskiej obronie Jasnej Góry, zawiązała się [[konfederacja tyszowiecka]] przeciwko Szwedom, podczas której w akcie konfederacji wspomniano z oburzeniem oblężenie klasztoru. W grudniu poniósł na [[Podlasie|Podlasiu]] klęskę sprzymierzony ze Szwedami [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusz Radziwiłł]] i zmarł [[31 grudnia]] w oblężonym [[Tykocin]]ie.
 
=== Jan Kazimierz rusza w pole ===
Król Jan Kazimierz wyruszył pod koniec 1655 roku z [[Głogówek|Głogówka]] i przez Racibórz, Cieszyn, [[Podoliniec]] (gdzie 1 stycznia 1656 roku spotkał się z marszałkiem wielkim koronnym [[Jerzy Sebastian Lubomirski|Jerzym Sebastianem Lubomirskim]]) dotarł do [[Lwów|Lwowa]], gdzie 1 kwietnia 1656 roku złożył w katedrze [[śluby lwowskie]], obierając właśnie Matkę Boską Częstochowską za patronkę i Królową Polski. Znaczenie obrony i rozmiar oblężenia uwydatnił przeor Augustyn Kordecki w wydanej jeszcze podczas potopu w 1658 „Nowej Gigantomachii” i od tej pory zaczęła ona być intensywnie wykorzystywana w propagandzie przeciw panowaniu szwedzkiemu obok wydanego w 1659 roku dzieła „Obsido Claris Montis Częstochoviensis” autorstwa [[Stanisław Kobierzycki|Stanisława Kobierzyckiego]].
 
== Oblężenie w literaturze ==
Obraz oblężenia przypomniał i utrwalił [[Henryk Sienkiewicz]] w ''[[Potop (powieść)|Potopie]]''. Wprowadził jednak zmiany do powieści poprzez odmłodzenie Piotra Czarnieckiego, zwiększenie przewagi szwedzkiej, wprowadzenie postaci [[Andrzej Kmicic|Andrzeja Kmicica]], którego pierwowzór w rzeczywistości znajdował się ówcześnie na Podlasiu, wprowadzenie do powieści [[kolubryna|kolubryny]] i sposobu jej zniszczenia.
 
== Upamiętnienie ==
Walki pod Jasną Górą zostały, po 1990 r., upamiętnione na [[Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie|Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie]] napisem na jednej z tablic, „JASNA GÓRA 18 XI – 26 XII 1655”.
 
== Zobacz też ==
* [[Bitwa pod Częstochową (1665)|bitwa pod Częstochową]]
* [[Monstrancja jasnogórska Augustyna Kordeckiego]]
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* ''Mała Encyklopedia Wojskowa'', 1967, wydanie I.
* [[Leszek Podhorodecki]], ''Rapier i koncerz'', Warszawa 1985, ISBN 83-05-11452-X, s. 278-281.
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://czestochowa.cityinfo.pl/page.php?id=314 Jasna Góra]
* [http://www.poloniainfo.se/artykul.php?id=472 Oblężenie Jasnej Góry (poloniainfo)]
* [http://wiadomosci.polska.pl/kalendarz/kalendarium/article.htm?id=69562 Oblężenie Jasnej Góry (polska.pl)]
* [http://replay.waybackmachine.org/20071027014643/http://www.wirtualnapolonia.com/teksty.asp?TekstID=210 Oblężenie Jasnej Góry (wirtualnapolonia)]
 
{{SORTUJ:Jasna Góra}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Oblężenie_Jasnej_Góry”