Wikipedia

Bierówka: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: usunięcie pogrubienia z nagłówków
Rrudzik (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
125 617 edycji
m cofam 3 edycje ze względu na brak źródeł
Linia 1:
{{Wieś infobox
[[Plik:BierowskieDoly01.jpg|thumb|200px|left|Cmentarz jeńców radzieckich na Bierowskich Dołach]]{{Wieś infobox
|nazwa = Bierówka
|herb wsi =
Linia 26:
|www =
}}
'''Bierówka''' – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo podkarpackie|województwie podkarpackim]], w [[powiat jasielski|powiecie jasielskim]], w [[Jasło (gmina wiejska)|gminie Jasło]], w parafii Warzyce. Oddalona jest o ok. 9 km od miasta Jasła i graniczy: od południa z wsiami Szebnie i Zimna Woda, od zachodu z Warzycami, od północy z Lublą i górami porytymi lasem, zaś od wschodu z wsią Nieplą.
 
Była wsią [[Klasztor Benedyktynów w Tyńcu|opactwa benedyktynów tynieckich]] w [[województwo sandomierskie (I Rzeczpospolita)|województwie sandomierskim]] w [[1629]] roku<ref>Zbigniew Anusik, Struktura własności ziemskiej w powiecie pilzneńskim w roku 1629, w: Przegląd Nauk Historycznych 2011, r. X, nr 2, s. 78.</ref>. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975-1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo krośnieńskie|województwa krośnieńskiego]].
 
[[Plik:BierowskieDoly01.jpg|thumb|200px|left|Cmentarz jeńców radzieckich na Bierowskich Dołach]]
== ''Zarys dziejów wsi Bierówka'' ==
Bierówka należy do jednej z mniejszych osad ludzkich, ale kurhany w Bierówce i Niepli poświadczają, że na tych ziemiach, w czasach prehistorycznych, zamieszkiwały ludy pasterskie.
 
W miejscowości znajduje się [[Cmentarz wojenny nr 20 - Bierówka|Cmentarz wojenny nr 20]] z I wojny światowej usytuowany na wzgórzu i Cmentarz jeńców [[Armia Czerwona|Armii Radzieckiej]] z [[Obozy hitlerowskie w Szebniach|obozu hitlerowskiego w Szebniach]] z II wojny światowej w tzw. Dołach Bierowskich.
Wieś Bierówka zawdzięcza swoje powstanie opatom tynieckim, gdyż została założona przez Jana - opata tynieckiego - na mocy dokumentu z 8 marca 1364r., który równocześnie nadał wieś Tymkowi Birowemu - w nagrodę za wierną służbę. Wieś była lokowana na prawie polskim. Przyjęła swoją nazwę od pierwszego sołtysa Tymka Birowca - "Bierówka".
 
We wsi wybudowano w roku 1996 [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] kościół filialny pw. NMP Królowej Pokoju należący do parafii [[Parafia Świętego Wawrzyńca w Warzycach|Świętego Wawrzyńca w Warzycach]]. Został on poświęcony dnia 15 maja 1999 r. przez księdza biskupa [[Kazimierz Górny (biskup)|Kazimierza Górnego]], biskupa ordynariusza [[Diecezja rzeszowska|diecezji rzeszowskiej]]<ref>[http://www.diecezja.rzeszow.pl/?q=node/2627 Parafia na stronie diecezji]</ref>.
Na początku XX wieku Bierówka była własnością Jana Korczaka Gorayskiego - właściciela ziemskiego z Szebni, zaś lasy należały do Władysława Ryiegiera. Wieś w tym czasie liczyła 522 mieszkańców i 108 numerów oraz należała do parafii w Warzycach, która została powołana w 1386r. Aktualnie w Bierówce zameldowanych jest ok. 530 osób i 176 budynków mieszkalnych (w tym 6 pustostanów).
 
{{Clear|left}}
== ''Bierówka w czasie zaborów'' ==
Po pierwszym rozbiorze Polski Bierówka znalazła się w granicach zaboru austriackiego. Pod tym zaborem pozostała przez 146 lat. Na przełomie XVI i XVII w. przeżywała, jak wszystkie wsie jasielskie, klęski pożarów i epidemie chorób zakaźnych nazywanych "morowym powietrzem - cholerą, czarną ospą". Wojny i przemarsze wojsk szwedzkich dokonały dalszych zniszczeń. Król Węgier - Maciej Korwin - spustoszył całe dzisiejsze Podkarpacie. Bierówka została spalona.
 
Podczas rabacji galicyjskiej nie doszło do krwawych zajść na terenie dworów w Bierówce, chociaż jedna z grup chłopów doszła do Bieździadki. Nie doszło jednak do grabieży i rozbojów.
 
Na początku XX w. w Bierówce został założony sklepik przez kółko rolnicze, powołane przez rolników w 1902r., które liczyło ok. 50 członków. Sklepik prowadził sprzedaż: tytoniu, wina i napoi słodzonych oraz drobnych artykułów przemysłowych, a także spożywczych: soli, cukru. Sprzedawano też świece, lampy naftowe, naftę i kaganki oliwne.
 
W 1910r. prof. Piotr Feliks i Wojciech Feliks - sędzia Sądu Apelacyjnego we Lwowie - czynili starania w Starostwie Powiatowym w Jaśle o zorganizowanie dwuklasowej szkoły w Bierówce i wybudowanie budynku szkolnego. Jednak ówczesna polityczna sytuacja, a później wybuch wojny światowej w 1914r.nie pozwoliły na zrealizowanie tego postulatu, mimo przyznania dotacji w kwocie 20 000 koron austriackich.
 
== ''I wojna światowa i dwudziestolecie międzywojenne'' ==
Po klęsce wojsk austriackich w jednej z bitew, Jasło i okoliczne wsie, a więc także Bierówka, znalazły się pod okupacją rosyjską.
 
7 maja 1915r. na terenie Szebni toczyła się bitwa pomiędzy wojskami austriackimi, a rosyjskimi. Poległo w tej bitwie 50 żołnierzy armii austriacko-niemieckiej i 36 żołnierzy rosyjskich. Ciała poległych żołnierzy pochowano na bierowskim wzgórzu, zwanym "Hajdaszkiem".
 
Na początku 1918r. osiemnastoletnich chłopców mobilizowano do wojska i po krótkim przeszkoleniu wojskowym wysyłano na front. Z Bierówki w wojsku austriackim służyli: Antoni Szerląg i Michał Wójtowicz. Przez sześć miesięcy byli na froncie włoskim. Kiedy ofensywa ruszyła, Niemcy i Austriacy zaczęli uciekać. Wycofali się do miasta "Spittal" i tam zostali rozbrojeni. Wracali do domu na własną rękę.
 
Po wojnie bolszewickiej rozwinęło się życie we wsi na niwie oświatowo-doświadczalnej. Życie nabierało szerokiego rozmachu. Diametralnie życie społeczno-polityczne we wsi zmieniło się po powrocie z wojny Antoniego Szerląga - od zaraz przystąpił do działalności z młodzieżą. Założył wraz z nimi Związek Młodzieży Wiejskiej w Bierówce i z całą młodzieżą organizował odczyty, zebrania, przedstawienia teatralne, posiadali poletka buraków cukrowych, ziemniaków i cebuli. W 1936r. Franciszek Gajda wskrzesił inicjatywę budowy szkoły w Bierówce. Niestety ze względu na wybuch II wojny światowej budowę dokończono dopiero po wojnie. Przed II wojną światową w Bierówce powstało Koło Stronnictwa Ludowego.
 
== ''Lata okupacji hitlerowskiej 1939-1945'' ==
W czasie II wojny światowej Jasłem i regionami jasielskimi rządziły okupacyjne wojska niemieckie.
 
W 1940 roku w Bierówce zorganizowana została łapanka i kilkanaście osób zabrano na roboty do III Rzeszy. Tylko jedynych żywicieli rodzin, na skutek interwencji sołtysa Franciszka Gajdy, zwolniono w czasie obławy.
 
Żandarmeria niemiecka zorganizowała w lipcu 1943r. obławę w związku z donosem we wsi Bierówka. Całą wieś otoczono kordonem policjantów granatowych i żandarmów, i zatrzymano ok. 50 osób - rolników. Zgromadzono ich na placu opodal domu sołtysa Franciszka Gajdy. Całą akcją dowodził dowódca plutonu żandarmerii w Jaśle Obermeister der gen. Paul Rolott. Sołtys zaprosił Rolotta do mieszkania. Żandarmi prowadzili skrupulatną rewizję w zagrodach i mieszkaniach zatrzymanych, lecz sztandaru Koła SL i innych "''kompromitujących dokumentów pracy konspiracyjnej i prasy podziemnej''" nie znaleziono. Po południu dowódca wezwał, aby osoba, która ukrywa sztandar dobrowolnie wystąpiła z szeregu, gdyż w przeciwnym razie cała wieś zostanie ukarana, a podejrzani zostaną rozstrzelani. Kobiety podniosły płacz, a gdy umilkły z szeregu wystąpił Wojciech Twardzicki, prezes Koła SL, który w towarzystwie sołtysa i żandarma przyniósł sztandar Koła. Sztandar na awersie miał Godło Polskie Orła Białego, a na rewersie Matkę Boską Częstochowską. Po obejrzeniu sztandaru dowódca żandarmerii zwolnił wszystkich do domu. Zatrzymał tylko Wojciecha Twardzickiego i Jana Szerląga. Po przesłuchaniu zostali w tym samym dniu zwolnieni. Dowódca Żandarmerii na prośbę Wojciecha Twardzickiego, wyciął ze sztandaru obraz Matki Boskiej Częstochowskiej i wręczył go Twardzickiemu.
 
Rzadko jednak Niemcy załatwiali sprawy bez tragicznego zakończenia dla aresztowanych. Np. Jan Szerląg, pseudonim "Jasiczek", został aresztowany i do domu powrócił po tygodniu z aresztu Gestapo, ale wkrótce zmarł od ran zadanych mu w czasie przesłuchań. Poza tym niektórzy mieszkańcy podają, że gdzieś końcem 1942r. lub początkiem 1943r. odbyła się pacyfikacja Bierówki i kilka osób zostało aresztowanych, lecz po kilku dniach zostali zwolnieni z aresztu Gestapo w Jaśle. Tylko jedna osoba zginęła - bliższych informacji brak.
 
W czerwcu i lipcu wojska radzieckie gwałtownie nacierały na froncie w kierunku Jasła. 25 sierpnia 1944r. Niemcy wysiedlili Bierówkę. Podczas wysiedlenia przed zbliżającym się frontem wschodnim, kilkanaście osób ukryło się w lesie przed wysiedleniem. Żołnierze Wehrmachtu odnaleźli ukrywających się, związali drutem kolczastym i rozstrzelali wszystkich - zabici zostali: Antoni Betlej, Maria Betlej, Antoni Orzechowski, Maria Owczarska, Apolonia Szerląg i Józef Szerląg. W 1945r. ekshumowano ciała zabitych i pogrzebano na cmentarzu w Warzycach.
 
== ''Działalność konspiracyjna'' ==
W styczniu i lutym 1940r., kiedy swoją działalność rozszerzyła grupa konspiracyjna powstała w Warzycach m.in. o Bierówkę, do oddziału warzyckiego wstąpili: Antoni Szerląg ps. "Sekretarz", Józef Niemiec ps. "Gołąb", Roman-Kazimierz Wójtowicz ps. "Kapral", Franciszek Gajda ps. "Sołtys", Andrzej Twardzicki, Franciszek Bachta, Jan Przebięda i inni.
 
Wszystkie grupy i oddziały konspiracyjne zostały podporządkowane generalnej organizacji ZWZ/AK.
 
Na początku roku 1941 oddział Bierówki stanowił samodzielny oddział do zadań specjalnych.
 
Grupa podziemia w Bierówce została zaprzysiężona przez Jana Betleja ps. "Rafałek" i na dowódcę dowódcę grupy został wyznaczony Roman-Kazimierz Wójtowicz ps. "Kapral". Jedno z pierwszych zadań to kolportaż prasy podziemnej z Warzyc do Bierówki, Chrząstówki, Bieździedzy i Lubli. Ponadto członkowie tej grupy organizowali zbiórkę żywności, którą wysyłano do Oświęcimia "na numery".
 
Gdy Niemcy zorganizowali obóz jeniecki dla żołnierzy radzieckich w Szebniach, członkowie grupy z Bierówki na apel ks. Józefa Opioły, dostarczali żywność do plebanii do Szebni, a ks. Opioła dostarczał ją do obozu. Poza tym wielu jeńców zbiegło z obozu i ukrywało się w lesie lub budynkach gospodarczych gospodarzy z Bierówki. Mieszkańcy dostarczali im posiłki, albo przynosili suchy prowiant w miejsce ustalonych kryjówek. Zmarłych w obozie w Szebniach grzebano w tzw. "dołach bierowskich" - dziś jest tu cmentarz zbrodni hitlerowskich.
 
Antoni Szerląg i Józef Ligara informowali o działaniach rządu na emigracji, a także o sytuacji na zachodnim, a od 1941r. również na wschodnim froncie.
 
W 1941r. udzielono w Bierówce schronienia oficerom udającym się przez zieloną granicę do Armii Polskiej na Zachodzie.
 
Następnym działaniem grupy bierowskiej było zaopatrywanie członków w broń palną (karabiny, pistolety maszynowe, pistolety) oraz odpowiednią ilość amunicji do tej broni. Częściowo grupa otrzymała broń z oddziału z Warzyc, częściowo zaopatrzono się we własnym zakresie. Broń przechowywano w kapliczce, gdzie obecnie stoi kościół, ale po akcji żandarmerii niemieckiej w 1943r. broń przechowywano w Chrząstówce na przysiółku Dębina.
 
Grupa z Bierówki, na czas akcji, została włączona do plutonu "Rafałka" i w dniach 8 i 9 kwietnia 1944r. uczestniczyła w odbiorze alianckich zrzutów lotniczych w rejonie Bieździadki.
 
Odnotować należy, że poza pracą bojowo-dywersyjną członkowie ruchu oporu wiele uwagi i pracy poświęcili tajnemu nauczaniu.
 
== ''Bierówka po wojnie'' ==
W Bierówce mieszkańcy przeżyli tragedię, gdyż 70 domów i 80 budynków gospodarczych zniszczono doszczętnie.
 
Na pierwszym zebraniu wiejskim w 1946r. były sołtys zgłosił wniosek o zakończenie budowy szkoły, którą rozpoczęto w 1938r. Budynek został oddany do użytku na początku września 1948r.
 
Z chwilą otwarcia szkoły działalność kulturalno-oświatowa była bardzo prężna w środowisku. Organizowano spotkania towarzyskie, zabawy taneczne, przedstawienia teatralne. Prowadzono w szkole kursy dla dorosłych i młodzieży. Poza tym dzieci i młodzież szkolna organizowała różne imprezy: akademie i spotkania z okazji świąt narodowych.
 
Powołano Komitet Budowy Świetlicy w Bierówce, któremu przewodniczyła kier. szk. Maria Konieczna, a w skład tego zespołu weszli strażacy i działacze społeczni m.in. Józef Wiśniowski - sołtys, Tadeusz Wójtowicz, Stanisław Twardzicki, Jan Feliks i Michał Szerląg. Świetlicę oddano do użytku wsi w dniu 25.11.1959r. bardzo uroczyście, gdyż przy tej sposobności zorganizowano imprezę "andrzejkową". Budowę Domu Ludowego rozpoczęto 1968r., a oddano go do użytku w 1969r. i jednocześnie przekazano nową, murowaną remizę strażacką.
 
== ''Koło Polskie Stronnictwo Ludowe'' ==
Koło SL w Bierówce zostało założone jeszcze przed wojną. W czasie II wojny światowej sztandar Koła SL został "aresztowany" i zniszczony. Nowy sztandar został poświęcony i wręczony miejscowemu Kołu Polskiego Stronnictwa Ludowego 20 września 1992r. Aktualnie przedstawiciele Koła PSL reprezentują tę bierowską organizację w różnych miejscach.
 
== ''Ochotnicza Straż Pożarna'' ==
OSP w Bierówce została założona w 1908r. przy Kółku Rolniczym z inicjatywy ówczesnego wójta wsi, zarazem prezesa KR - Jakuba Wójtowicza.
 
Ochotnicza Straż Pożarna w Bierówce do 1914r była należycie wyszkolona oraz zaopatrzona w sprzęt strażacki do gaszenia pożarów i udzielania pomocy w czasie klęsk żywiołowych,
 
Strażacy z OSP Bierówka należeli do konspiracyjnego ruchu oporu w czasie II wojny światowej, a także brali udział przy odbudowie wsi po wojnie.
 
W dniu 22 maja 1994r. strażacy z okazji "Dnia Strażaka" obchodzili uroczystość poświęcenia sztandaru oraz samochodu gaśniczego dla organizacji strażackiej.
 
100-lecie OSP Bierówka obchodzone było w 2008r. Z tej okazji został zorganizowany festyn. Podczas uroczystości wręczono odznaczenia dla strażaków.
 
Przy OSP zostały zorganizowane również dwie Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze - męska i żeńska, które cieszą się dużym zainteresowaniem wśród całej młodzieży wsi Bierówka.
 
== ''Kościół filialny pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Pokoju'' ==
Budowę kościoła filialnego rozpoczęto w 1996r. z inicjatywy księdza proboszcza Tadeusza Sabika i mieszkańców wsi Bierówka. W dniu 15 maja 1999r. odbyła się podniosła uroczystość z udziałem ks. bp Kazimierza Górnego, który poświęcił kościół, nowy Dom Ludowy i nową remizę OSP przy Domu Ludowym. W uroczystości brali udział księża z sąsiednich parafii. Rolę gospodarza pełnił proboszcz parafii Warzyce ks. Tadeusz Sabik.
 
Odpust w Bierówce obchodzony jest 22 sierpnia.
 
== ''Rehabilitacja w dawnej szkole'' ==
Od 8 maja 2009r. w budynku dawnej szkoły w Bierówce znajduje się Gabinet Rehabilitacji. W gabinecie wykonywane są zabiegi rehabilitacyjne w pełnym asortymencie oprócz wodolecznictwa. Na piętrze znajdują się dwa mieszkania socjalne.
 
== ''Wiejski Dom Ludowy, sklep, stadion i świetlica'' ==
Bierówka może pochwalić się Domem Ludowym z dużą salą, w której odbywają się wesela nie tylko ze wsi Bierówka, ale także okolicznych wsi i miast. W Domu Ludowym organizowane są też inne uroczystości tj. Dzień Kobiet, Sylwester i inne.
 
W "małej sali" znajduje się świetlica, wyposażona w piłkarzyki, stoły do tenisa stołowego, komputery z dostępem do Internetu, a także zbiór książek. Mogą w niej spędzać czas dzieci i młodzież z Bierówki. Organizowane są także konkursy.
 
Obok Domu Ludowego znajduje się sklep spożywczo-przemysłowy.
 
W Bierówce znajdują się także stadion do plażowej piłki siatkowej, a także stadion do piłki nożnej, na którym odbywają się mecze bierowskiej młodzieży oraz treningi OSP i MDP przed zawodami sportowo-pożarniczymi.
 
== ''Leśniczówka - centrum sportu i rekreacji'' ==
Leśniczówka to miejsce, które przyciąga wielu ludzi. Można w niej odpocząć, pooddychać świeżym powietrzem, zorganizować ognisko, a także udać się na pieszą wycieczkę jednym ze szlaków turystyczno-edukacyjnym. Szlaki to:
 
'''Trasa zielona -''' prowadzi po bardzo zróżnicowanym terenie przez typowe dla pasma pogórza zbiorowiska leśne - buczyny, grądy, bory, jedliny oraz zlokalizowane w dolinach potoków łęgi. Podczas wędrówki można zaobserwować wszystkie fazy rozwojowe drzewostanów oraz działania prowadzone przez leśników - nasadzenia, zabezpieczenie odnowień przed zgryzaniem, kształtowanie struktury lasu, efekty cięć sanitarnych. Podczas wędrówki przy zachowaniu ciszy można obserwować bogatą faunę i florę lasów podgórza. Podczas wędrówki ścieżką realizujemy przede wszystkim cele edukacji przyrodniczej oraz ekologicznej.
 
'''Trasa niebieska''' - prowadzi kompleksem leśnym do kurhanów zlokalizowanych na północnej granicy Leśnictwa Bierówka, wiedzie przede wszystkim drogami leśnymi. Głównym obiektem na trasie jest stanowisko archeologiczne - kurhany z epoki ceramiki sznurowej sprzed 4600 lat, które dokumentuje zwyczaje pogrzebowe schyłku epoki kamienia. W kurhanach podczas prac archeologicznych stwierdzono narzędzia kamienne i krzemienne, fragmenty naczyń glinianych oraz narzędzia, którymi posługiwali się pierwsi rolnicy stosujący gospodarkę żarową. Podczas wycieczki można realizować cele edukacji historycznej oraz przyrodniczej.
 
'''Trasa czerwona''' - prowadzi do cmentarza z okresu II wojny światowej. Podczas wędrówki można poznać zróżnicowanie wiekowe, gatunkowe oraz strukturę drzewostanów Lasów Warzyckich. Głównym obiektem na trasie jest cmentarz z II wojny światowej, na którym spoczywają, żołnierze z 1939 roku, ofiary hitlerowskich zbrodni rozstrzelani w latach 1940 - 1944 oraz polegli żołnierze Armii Krajowej. Nad bramką wejściową umieszczono słowa ''„Przechodniu powiedz ojczyźnie, że wierni jej prawom tu spoczywają"''. Trasa ta daje możliwość edukacji: przyrodniczej, historycznej oraz patriotycznej.
{{Przypisy}}
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Bierówka”