Kąty Bystrzyckie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne
treść, źródła/przypisy, ilustracja
Linia 1:
{{w edycji}}
{{Wieś infobox
|nazwa = Kąty Bystrzyckie
Linia 28 ⟶ 27:
|www =
}}
[[Plik:2016 Gotwaldówka w Kątach Bystrzyckich 1.jpg|thumb|240px|Skansen Gotwaldówka w Kątach Bystrzyckich]]
 
'''Kąty Bystrzyckie''' ([[Język niemiecki|niem.]] ''Winkeldorf'') – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo dolnośląskie|województwie dolnośląskim]], w [[powiat kłodzki|powiecie kłodzkim]], w [[Lądek-Zdrój (gmina)|gminie Lądek-Zdrój]], w dolinie wśród pasma [[Krowiarki (góry)|Krowiarek]].
Linia 33:
== Podział administracyjny ==
[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo wałbrzyskie|województwa wałbrzyskiego]].
 
== Historia ==
Wieś jest wzmiankowana jako Winklerdorf w dokumencie króla [[Jan Luksemburski|Jana Luksemburskiego]] z roku 1346<ref name="rewasz">{{Cytuj książkę | nazwisko = Brygier | imię = Waldemar | tytuł = Ziemia Kłodzka | wydawca = Oficyna Wydawnicza "Rewasz" | miejsce = Pruszków | data = 2010 | strony = 342 | isbn = 978-83-89188-95-3 | nazwisko2 = Dudziak | imię2 = Tomasz}}</ref>. Była to wtedy duża osada z własnym kościołem i parafią{{r|rewasz}}. W roku 1417 było tu [[wolne sędziostwo]], a na przełomie XV i XVI wieku w okolicy funkcjonowała kopalnia, w której eksploatowano złoża rudy żelaza{{r|rewasz}}. Po wybuchu [[Wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]] we wsi w której mieszkali w większości protestanci wybuchły rozruchy związane z przymusowym wprowadzeniem katolicyzmu{{r|rewasz}}. Zamieszki te zostały krwawo stłumione przez armię cesarską{{r|rewasz}}. W XVI i XVII wieku Kąty Bystrzyckie były małą, rolniczą wsią liczącą od 11 do 21 [[Kmieć|kmieci]]{{r|kąty}}. W drugie połowie XVII wieku i w pierwszej połowie następnego stulecia wieś zachowała charakter rolniczy, a rzemiosło reprezentowane było bardzo skromnie, przed rokiem 1789 istniała tu szkoła katolicka{{r|kąty}}. Do połowy XIX wieku wieś podzielona była na dwie części: większą położoną wyżej, dominialną z kościołem filialnym i szkołą, oraz mniejszą, położoną u wylotu doliny, z sędziostwem, młynem i gorzelnią, zwaną Kłodno (niem. Neustift<ref>M. Choroś, Ł. Jarczak, ''Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska'', Opole 1995, s. 56.</ref>). W drugiej połowie XIX wieku obie części zostały scalone<ref name="kąty">{{Cytuj stronę | url = http://ladek.pl/722/katy-bystrzyckie.html | tytuł = Kąty Bystrzyckie | nazwisko = Kaczmarczyk | imię = Roman | data = 06.08.2007 | data dostępu = 2016-10-04}}</ref>. Największą liczbę ludności, 350 osób, odnotowano w Kątach w 1857 roku{{r|kąty}}.
 
== Kultura i edukacja ==
Od 1997 roku we wsi działa ''Mała Akademia Sztuki "Kąty Siedem i Pół"'', założona przez malarkę Ewę Konikowską{{r|rewasz}}. Jest to prywatna szkoła artystyczna dla dzieci, stawiająca sobie za cel uwrażliwienie młodych mieszkańców okolic na piękno i wartości kulturowe ziemi kłodzkiej{{r|rewasz}}.<br />
Od 2003 roku w XIX-wiecznych zabudowaniach gospodarczych rozpoczął działalność skansen ''Gotwaldówka'', w którym wyeksponowano kolekcję dawnych koronek, oraz grafiki niemieckiego malarza [[Erich Fuchs|Ericha Fuchsa]] przedstawiające kulturę ludową i rzemiosło Sudetów<ref name="skansen">{{Cytuj stronę | url = http://ladek.pl/780/skansen-gotwaldowka.html | tytuł = Skansen Gotwaldówka | nazwisko = Kaczmarczyk | imię = Roman | data = 05.07.2006 | data dostępu = 2016-10-04}}</ref>.<br />
W Kątach Bystrzyckich prowadzi też działalność ''Kuźnia Alchemiczna''<ref name="kuźnia">{{Cytuj stronę | url = http://kuzniaalchemiczna.blogspot.com/ | tytuł = Kuźnia Alchemiczna | data dostępu = 2016-10-04}}</ref>. Placówka zajmuje się działalnością edukacyjną i wystawienniczą z zakresu geologii, organizuje warsztaty (nauka płukania złota i samodzielnego poszukiwania minerałów){{r|kuźnia}}. Można tam też kupić okazy minerałów obrabiane we własnej szlifierni{{r|kuźnia}}.
 
== Zabytki ==
Według rejestru [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] na listę zabytków wpisany jest<ref name="nid">{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=29 sierpnia 2012|strony=73}}</ref>:
* [[kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Kątach Bystrzyckich|kościół filialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej]] z XVI1545 w.roku, przebudowany w XVIII w.wieku
 
== HistoriaTurystyka ==
* {{szlak|czerwony}} Przez Kąty Bystrzyckie przechodzi czerwony [[Główny Szlak Sudecki]] z [[Lądek-Zdrój|Lądka Zdroju]] na [[Przełęcz Puchaczówka|Przełęcz Puchaczówkę]]{{r|rewasz}}
Wieś wzmiankowana jako Winklerdorf w dokumencie z roku 1346. Do połowy XIX w. wieś podzielona była na dwie części – większą położoną wyżej, dominialną z kościołem filialnym i szkołą oraz mniejszą, położoną wylotu doliny, z sędziostwem, młynem i gorzelnią, zwaną Kłodno (niem. Neustift<ref>M. Choroś, Ł. Jarczak, ''Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska'', Opole 1995, s. 56.</ref>). W 2 połowie XIX wieku obie części zostały scalone<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.ladek.pl/cms/php/strona.php3?cms=cms_ladzd&id_dzi=1&id_men=137&id_dok=376 | tytuł = Lądek-Zdrój sołectwa | data dostępu = 2014-08-13}}</ref>.
 
{{przypisy}}
== Bibliografia ==
* [[Waldemar Brygier]], Tomasz Dudziak: ''Ziemia Kłodzka''. [[Pruszków]]: Oficyna Wydawnicza "[[Rewasz (wydawnictwo)|Rewasz]]", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3
 
{{Gmina Lądek-Zdrój}}