|
== Królowa Szkocji ==
Najstarsza córka króla Henryka od kołyski była ważnym ogniwem w polityce zagranicznej ojca. Od jej narodzin trwały poszukiwania kandydata do jej ręki. Ostatecznie w [[1495]] r. Małgorzata została zaręczona z [[Władcy Szkocji|królem Szkocji]] [[Jakub IV|Jakubem IV Stuartem]]. Umowę małżeńską podpisano we wrześniu [[1497]] r. Ślub miał się odbyć w najbliższym możliwym terminie.
[[24 stycznia]] [[1502]] r. [[Anglia]] i [[Szkocja]] podpisały "pokój„pokój wieczysty"wieczysty”. Tam postanowione zostało małżeństwo Jakuba i Małgorzaty, będące gwarancją stabilności pokoju. Małgorzata przybyła do Szkocji w [[1503]] r. Jej ślub z Jakubem odbył się [[8 sierpnia]] w opactwie Holyrood w [[Edynburg]]u. W [[1512]] r. urodził się książę [[Jakub V|Jakub]] – następca tronu.
== Regentka Królestwa Szkocji ==
Pokój angielsko-szkocki przetrwał bez większych zawirowań do śmierci Henryka VII w [[1509]] r. Nowy król Anglii, Henryk VIII, w [[1511]] r. przystąpił do Ligi Świętej wymierzonej przeciwko [[Francja|Francji]]. Francję ze Szkocją łączyło przymierze zwane "Starym„Starym Sojuszem"Sojuszem” (''The Auld Alliance''). Teraz Francuzi powołali się na warunki Starego Sojuszu i zażądali wypowiedzenia przez Szkocję wojny Anglii. Jakub IV spełnił te żądania. Zakończyło się to dla niego tragicznie. 9 września 1513 r. pod [[Bitwa pod Flodden|Flodden]] armia szkocka została zniszczona przez siły angielskie, zaś sam król Jakub zginął na polu bitwy. Następca tronu, teraz Jakub V, miał niewiele ponad rok. Szkocja ponownie stanęła w obliczu rządów regencyjnych.
Mimo iż królowa Małgorzata była przeciwna wojnie, Jakub IV w swojej ostatniej woli mianował ją regentką, ale tylko w czasie gdy będzie wdową. Po ewentualnym drugim małżeństwie Małgorzata miała stracić tytuł regentki. [[Parlament]] szkocki, który zebrał się w [[Stirling]] niedługo po bitwie, zatwierdził Małgorzatę na stanowisku regentki. Wokół niej zgrupowała się partia proangielska. Jednocześnie zwolennicy Starego Sojuszu wysunęli własnego kandydata do regencji – [[Jan Stewart, 2. książę Albany|Jana Stewarta, 2. księcia Albany]], stryjecznego brata Jakuba IV.
W 1514 r. Małgorzata doprowadziła do podpisania pokoju z Anglią. Jej pozycja w Szkocji była jednak bardzo niepewna. Aby ją wzmocnić poślubiła w 1514 r. [[Archibald Douglas, 6. hrabia Angus|Archibalda Douglasa, 6. hrabiego Angus]], młodzieńca urodziwego, ale o miernej inteligencji ("młody„młody, tępy głupek"głupek”, jak nazywał Angusa jego wuj, [[Gavin Douglas]]){{fakt|data=2012-02}}. Małżeństwo to zaktywizowało partię profrancuską. Na mocy testamentu Jakuba IV, Małgorzata w wypadku kolejnego ślubu miała stracić tytuł regenta. We wrześniu 1514 r. Rada Królewska wezwała księcia Albany, który przebywał we Francji, aby wrócił i przejął regencję. Tymczasem Małgorzata udała się do Stirling biorąc ze sobą króla Jakuba i jego młodszego brata [[Aleksander Stewart, książę Ross|Aleksandra]].
Albany przybył do Szkocji w maju [[1515]] r. W lipcu został uznany za regenta Królestwa. Niedługo później ruszył na Stirling. Królowa-wdowa po krótkim oporze poddała się w sierpniu. Młodzi książęta znaleźli się pod kuratelą Albany'egoAlbany’ego. Małgorzata (będą w ciąży z Angusem) udała się do [[Edynburg]]a. Niedługo później jej brat zaproponował jej powrót do Anglii, ale Małgorzata odmówiła obawiając się, że jej wyjazd ściągnie groźbę utraty życia na jej dzieci i objęcie tronu przez Albany'egoAlbany’ego.
== Walka o władzę ==
W [[1517]] r. Małgorzata zdecydowała się na ucieczkę ze Szkocji. Uciekła do Harbottle Castle, skąd później udała się do [[Londyn]]u. W drodze dotarła do niej wieść o śmierci młodszego syna, księcia Ross. Angus bezskutecznie usiłował przekonać żonę do powrotu do Szkocji i pogodzenia się z regentem. Małgorzata przybyła do Londynu i zamieszkała w pałacu [[Scotland Yard]].
Po upływie roku wróciła na północ, korzystając z tego, że Albany przebywał we Francji, pracując nad odnowieniem Starego Sojuszu. Tymczasem podpisano pokój między Anglią i Francją, co skończyło się aresztowaniem Albany'egoAlbany’ego. Tymczasem Małgorzata zorientowała się, że jej mąż ją zdradza ze służącą lady Jane Stewart. Zdenerwowało ją to tym bardziej, że Angus żył wyłącznie za pieniądze żony. W październiku [[1518]] r. Małgorzata napisała do Henryka żądając rozwodu. Henryk się opierał, gdyż był przeciwny rozwodom (sam jednak rozwiódł się kilka razy).
Do rozwodu chwilowo nie doszło, gdyż Małgorzatę pochłonęły intrygi polityczne w Szkocji. W [[1520]] r. doszło do potyczki na ulicach Edynburga między klanem Douglasów i Hamiltonów. Albany, który po fiasku negocjacji między Henrykiem VIII a [[Władcy Francji|królem Francji]] [[Franciszek I Walezjusz|Franciszkiem I]] na Polu Złotogłowia odzyskał zaufanie dworu francuskiego i niedawno wrócił do Szkocji, próbował utrzymać spokój w kraju. W [[1522]] r. ponownie udał się do Francji. Korzystając z tego [[Thomas Howard, 3. książę Norfolk|książę Norfolk]] na rozkaz Henryka VIII uderzył na pogranicze. Szybki powrót Albany'egoAlbany’ego z francuskimi posiłkami zmusił Norfolka do wycofania się, ale Szkoci wciąż pamiętający Flodden nie odważyli się na kontynuację natarcia.
Albany próbował rządzić twardą ręką. Małgorzata ponownie musiała udać się na wygnanie, zaś czołowi jej stronnicy zostali ścięci. Taka polityka nie wzbudzała entuzjazmu wśród szkockich wielmożów. Pozbawiony większego poparcia Albany w maju [[1524]] r. opuścił Szkocję, by już nigdy do niej nie wrócić.
Małgorzata triumfowała. Jakub V ponownie trafił pod jej opiekę i został umieszczony w Edynburgu. Oficjalnie został uznany za pełnoprawnego władcę Szkocji, ale realną władzę uchwyciła jego matka razem z mężem i [[James Hamilton, 1. hrabia Arran|hrabią Arran]]. Rozpoczęło się budowanie pro-angielskiego stronnictwa w Szkocji. Działania te przerwał rozwód Małgorzaty i Angusa w [[1527]] r., co nastawiło wrogo do Małgorzaty klan Douglasów, którzy porwali Jakuba i umieścili go w pałacu Falkland.
== Ostatnie lata ==
Małgorzata postarała się o potwierdzenie rozwodu w [[Rzym]]ie i poślubiła znacznie młodszego od siebie [[Henryk Stewart, 1. lord Methven|Henryka Stewarta]]. W 1528 r. jej syn uciekł z Falklandu i objął rządy samodzielne, ale matka i [[Przybrana rodzina|ojczym]] pozostali w jego łaskach. Henryk uzyskał nawet tytuł lorda Methven. W [[1534]] r. przyczyniła się do podpisania pokoju z Anglią, żyła również w dobrych relacjach z żonami syna – [[Magdalena de Valois|Magdaleną de Valois]] i [[Maria de Guise|Marią de Guise]].
Małgorzata zmarła 18 października 1541 r. w Perthshire po ciężkiej chorobie i została pochowana w Carthusian Abbey of Saint John w [[Perth (Szkocja)|Perth]]. Jej syn przeżył ją tylko o rok. Dzięki Małgorzacie Stuartowie posiedli prawa do tronu angielskiego. W roku [[1603]], po bezdzietnej śmierci ostatniej z Tudorów, [[Elżbieta I Tudor|Elżbiety I]], bratanicy Małgorzaty, prawnuk królowej Szkocji [[Jakub I Stuart|Jakub VI]] wstąpił na tron Anglii jako Jakub I, doprowadzając do unii personalnej Anglii i Szkocji i zjednoczenia wyspy.
== Rodzina ==
8 sierpnia 1503 r. w Holyrood Abbey w [[Edynburg]]u Małgorzata poślubiła [[Jakub IV|Jakuba IV Stuarta]] ([[17 marca]] [[1473]] – [[9 września]] [[1513]]), [[Władcy Szkocji|króla Szkocji]], syna króla [[Jakub III|Jakuba III]] i [[Małgorzata Duńska|Małgorzaty]], córki [[Władcy Danii|króla Danii]] [[Chrystian I Oldenburg|Chrystiana I]]. Mieli razem czterech synów:
* Jakub ([[21 lutego]] [[1507]] w Holyrood Palace – [[27 lutego]] [[1508]] w Stirling), książę Rothesay
* nieznana z imienia córka (ur. i zm. [[15 lipca]] [[1508]] w Stirling)
* Artur ([[20 października]] [[1509]] w Holyrood Palace – [[14 lipca]] [[1510]] w Edynburgu), książę Rothesay
* [[Jakub V]] ([[10 kwietnia]] [[1512]] – [[14 grudnia]] [[1542]]), [[Władcy Szkocji|król Szkocji]]
* córka (ur. i zm. w listopadzie [[1512]] w Holyrood Palace)
* Aleksander ([[30 kwietnia]] [[1514]] w Stirling – [[18 grudnia]] [[1515]] tamże), książę Ross
[[6 sierpnia]] [[1514]] r. poślubiła [[Archibald Douglas, 6. hrabia Angus|Archibalda Douglasa, 6. hrabiego Angus]] ([[1490]] – styczeń [[1557]]), syna [[George Douglas, lord Douglas|George'aGeorge’a Douglasa, pana Angus]] i lady Elisabeth Drummond. Małżeństwo zakończyło się rozwodem 1527 r. Małgorzata i Archibald mieli razem jedną córkę:
* [[Małgorzata Douglas]] ([[8 października]] [[1515]] – [[7 marca]] [[1578]]), żona [[Mateusz Stewart, 4. hrabia Lennox|Mateusza Stewarta, 4. hrabiego Lennox]]. Ich syn [[Henryk Stuart (lord Darnley)|Henryk Stuart, lord Darnley]] poślubił [[Maria I Stuart|Marię I Stuart]], córkę Jakuba V i był ojcem [[Jakub I Stuart|Jakuba I, króla Anglii i Szkocji]].
[[3 marca]] [[1528]] r. Małgorzata poślubiła [[Henry Stewart, 1. lord Methven|Henry'egoHenry’ego Stewarta, 1. lorda Methven]] (ok. [[1495]]–[[1552]]1495–1552), syna [[Andrew Stewart, 2 lord Avondale|Andrew Stewarta, 2. lorda Avondale]] i Margaret Kennedy. Henryk i Małgorzata mieli razem jedną córkę:
* Dorota Stewart, zmarła w niemowlęctwie
| 