Południk zerowy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
UWAGA! Zastąpienie treści hasła bardzo krótkim tekstem: „{{wikisłownik|południk zerowy}} Jeśli jesteś z 6a sp28, to masz problem.thumb|TROLL Plik:Green...”
Znaczniki: usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) VisualEditor
m Wycofano edycje użytkownika 89.75.167.61 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Paterm.
Linia 1:
{{wikisłownik|południk zerowy}}
Jeśli jesteś z 6a sp28, to masz problem.[[Plik:Prime meridian.jpg|thumb|TROLLBudynek na byłym południku zerowym w Greenwich]]
[[Plik:Greenwich mean time line.jpg|thumb|TROLLŁuk oznaczający południk zerowy w Hiszpanii]]
'''Południk zerowy''' – [[południk]], od 1984 określony przez Ministerstwo Obrony Stanów Zjednoczonych na podstawie globalnej geodezyjnej siatki geograficznej [[System odniesienia WGS 84|WGS 84]]. Południk zerowy na podstawie WGS 84 zastąpił dotychczasowy Południk Greenwich, przebiegający przez [[Królewskie Obserwatorium Astronomiczne w Greenwich|obserwatorium astronomiczne]] w dzielnicy [[London Borough of Greenwich|Greenwich]] w [[Londyn]]ie, który był obowiązującym południkiem zerowym w latach 1884–1984.
 
W związku z rozwojem techniki, w szczególności techniki satelitarnej [[Departament Obrony Stanów Zjednoczonych]] opracował dokładniejszą siatkę geograficzną, wzorowaną na dokładniejszym modelu Ziemi. Projekt nosił nazwę WGS (World Geodetic System) i w 1984 zdecydowano zastąpić dotychczasową siatkę geograficzną siatką WGS 84. Z założenia miała ona doprecyzować (ale nie zmienić) dotychczasową siatkę. Jednak nie uniknięto przesunięć południków, w tym zmiany położenia południka zerowego, który znajduje się ok. 102 metry na wschód od swojego poprzednika.
 
[[Plik:LondonGreenwichPrimeMeridian.jpg|thumb|Południk Greenwich]]Obecnie siatka WGS 84 jest jedyną obowiązującą siatką geograficzną na świecie. Na niej wzorowany jest system nawigacji satelitarnej [[Global Positioning System|GPS]], [[Uniwersalny czas koordynowany|czas UTC]] oraz wszystkie mapy. Południk zerowy nadal przechodzi przez park Greenwich, ale już nie przez historyczne obserwatorium astronomiczne. Jednak poprzedni południk zerowy jest nadal nakreślony na dziedzińcu obserwatorium i przyciąga turystów, chociaż stracił swoje znaczenie pomiarowe.
 
W związku z zastosowaniem siatki geograficznej WGS 84 swoje współrzędne zmienił również [[Południk Warszawski]] z 21 00' 42" (do 1984 r.) na 21 00' 35" długości geograficznej wschodniej.
 
Przez stulecia za punkt, przez który przebiega południk zerowy, przyjmowano hiszpańską wyspę [[El Hierro]] (zwaną "Wyspą Południkową"). Wykorzystywano go jako odniesienie do wykreślania map i dokonywania obliczeń geograficznych, szczególnie przez żeglarzy i geografów spoza Wielkiej Brytanii. Już w II w. n.e. [[Klaudiusz Ptolemeusz|Ptolemeusz]] wykorzystał najbardziej na zachód wysunięty znany sobie ląd jako południk odniesienia, dzięki czemu współrzędne geograficzne wszystkich punktów na znanym wówczas świecie były wschodnie i według przyjętej konwencji "dodatnie".
 
== Geografia ==
Południk przecina następujące obszary:
{| class="wikitable"
! Współrzędne
! Państwo, terytorium lub morze
! Dodatkowe informacje
|-
| style="background:#b0e0e6;" | 90°0′N 0°0′E
| style="background:#b0e0e6;" | [[Ocean Arktyczny]]
| style="background:#b0e0e6;" | Biegun północny
|-
| style="background:#b0e0e6;" | 81°39′N 0°0′E
| style="background:#b0e0e6;" | [[Morze Grenlandzkie]]
| style="background:#b0e0e6;" |
|-
| style="background:#b0e0e6;" | 72°53′N 0°0′E
| style="background:#b0e0e6;" | [[Morze Norweskie]]
| style="background:#b0e0e6;" |
|-
| style="background:#b0e0e6;" | 61°0′N 0°0′E
| style="background:#b0e0e6;" | [[Morze Północne]]
| style="background:#b0e0e6;" |
|-
| 53°45′N 0°0′E
| {{Państwo|GBR}}
| Południk przecina Wielką Brytanię na odcinku od okolic wsi [[Tunstall (East Riding of Yorkshire)|Tunstall]] na północno-wschodnim wybrzeżu [[Anglia|Anglii]], przez [[Greenwich]], do okolic miasta [[Peacehaven]] na południu.
|-
| style="background:#b0e0e6;" | 50°47′N 0°0′E
| style="background:#b0e0e6;" | [[La Manche]]
| style="background:#b0e0e6;" |
|-
| 49°19′N 0°0′E
| {{Państwo|FRA}}
|
|-
| 42°41′N 0°0′E
| {{Państwo|ESP}}
|
|-
| style="background:#b0e0e6;" | 39°56′N 0°0′E
| style="background:#b0e0e6;" | [[Morze Śródziemne]]
| style="background:#b0e0e6;" | [[Zatoka Walencka]]
|-
| 38°52′N 0°0′E
| {{Państwo|ESP}}
|
|-
| style="background:#b0e0e6;" | 38°38′N 0°0′E
| style="background:#b0e0e6;" | [[Morze Śródziemne]]
| style="background:#b0e0e6;" |
|-
| 35°50′N 0°0′E
| {{Państwo|DZA}}
|
|-
| 21°50′N 0°0′E
| {{Państwo|MLI}}
|
|-
| 14°59′N 0°0′E
| {{Państwo|BFA}}
|
|-
| 11°6′N 0°0′E
| {{Państwo|TGO}}
| Na około 600 m
|-
| 11°6′N 0°0′E
| {{Państwo|GHA}}
| Na około 16 km
|-
| 10°57′N 0°0′E
| {{Państwo|TGO}}
| Na około 39 km
|-
| 10°36′N 0°0′E
| {{Państwo|GHA}}
|
|-
| style="background:#b0e0e6;" | 0°00′N 0°0′E
| style="background:#b0e0e6;" | [[Ocean Atlantycki]]
| style="background:#b0e0e6;" | Przecina [[równik]]
|-
| style="background:#b0e0e6;" | 60°0′S 0°0′E
| style="background:#b0e0e6;" | [[Ocean Południowy]]
| style="background:#b0e0e6;" |
|-
| 68°54′S 0°0′E
| {{Państwo|ATA}}
| Aż do [[Biegun południowy|bieguna południowego]]
|}
 
[[Kategoria:Współrzędne geograficzne]]