Morgante: Różnice pomiędzy wersjami

'''Morgante''' – [[epos]] renesansowego[[renesans]]owego włoskiego poety [[Luigi Pulci|Luigiego Pulciego]]<ref name="Enciclopedie on line">{{Cytuj stronę | url = http://www.treccani.it/enciclopedia/luigi-pulci/ | tytuł = Pulci, Luigi | opublikowany = Enciclopedie on line | język = it | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>. Poemat ten zapoczątkował we Włoszech tradycję pisania obszernych epickich dzieł wierszowanych. Poemat został opublikowany w pełnej wersji w 1483 roku. Niekiedy stosuje się wobec niego nazwę ''Morgante maggiore'', która odróżnia ostateczną redakcję dzieła od jego wcześniejszego wydania.

Morgante jest utworem epickim o znacznych rozmiarach. Utwór ten jest jednym z najdłuższych poematów w całej literaturze europejskiej. Składa się z dwudziestu ośmiu pieśni<ref name="Toruń">{{Cytuj książkę | nazwisko = Preisner | imię = Walerian | tytuł = Luigi Pulci i jego "Morgante". Studium o pierwszym włoskim poecie epickim wielkiego stylu | miejsce = Toruń | data = 1966 | strony = 64-71}}</ref>. Zbudowany został z trzech tysięcy siedmiuset sześćdziesięciu trzech strof ośmiowersowych i liczy w sumie trzydzieści tysięcy sto cztery wersy{{r|Toruń}}. Dla porównania, ''[[Pan Tadeusz]]'' [[Adam Mickiewicz|Adama Mickiewicza]] ma niespełna 10 &nbsp;000 wersów.

Strofy poematu realizują model [[oktawa (literatura)|oktawy]] (po włosku ''ottava rima''). Zwrotka taka jest zbudowana z wersów jedenastozgłoskowych (''endecasillabo'') i rymuje się abababcc<ref name="Encyclopaedia Britannica">{{Cytuj stronę | url = https://www.britannica.com/art/ottava-rima | tytuł = Ottava rima, poetic form | opublikowany = Encyclopaedia Britannica | język = en | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>. Jako pierwszy oktawy w poematach epickich użył w czternastym wieku [[Giovanni Boccaccio]]{{r|Encyclopaedia Britannica}}, jednak dopiero poeci wieku piętnastego Pulci i Boiardo, uczynili z tej strofy podstawową zwrotkę eposów bohaterskich, jak również poematów heroikomicznych<ref name="Encyclopaedia Britannica 1">{{Cytuj stronę | url = https://www.britannica.com/biography/Luigi-Pulci#ref10273 | tytuł = Luigi Pulci, Italian poet | opublikowany = Encyclopaedia Britannica | język = en | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>.

: ''Una famosa, antica e degna storia''<ref name="it.wikisource.org">{{Cytuj stronę | url = https://it.wikisource.org/wiki/Morgante_maggiore_I/Canto_primo | tytuł = Morgante maggiore I, Canto_primoCanto primo | autor = Luigi Pulci | opublikowany = it.wikisource.org | język = it | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>.

Utwór bazuje na ''[[Pieśń o Rolandzie|Pieśni o Rolandzie]]'' i późniejszych opracowaniach<ref name="biography.yourdictionary.com">{{Cytuj stronę | url = http://biography.yourdictionary.com/luigi-pulci | tytuł = Luigi Pulci Facts | opublikowany = biography.yourdictionary.com | język = en | data dostępu = 2016-11-13}}</ref> wątku o Rolandzie i [[Bitwa w wąwozie Roncevaux|bitwie w wąwozie Roncevaux]]<ref name="newadvent.org">{{Cytuj stronę | url = http://www.newadvent.org/cathen/12562a.htm | tytuł = Luigi Pulci | opublikowany = newadvent.org | język = en | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>. Głównymi bohaterami poematu są Orlando i Rinaldo, paladyni [[Karol Wielki|Karola Wielkiego]] i tytułowy Morgante, olbrzym{{r|Toruń}}. Negatywnym bohaterem, źródłem wszelkich nieszczęść, jest Ganelon Moguntczyk, który spiskuje przeciwko szlachetnym rycerzom z [[Saraceni|Saracenami]]{{r|Toruń}}.

Znaczenie poematu Pulciego wynika z jego prekursorskiej roli wobec innych eposów włoskiego renesansu, ''[[Roland zakochany|Orlanda zakochanego]]'' (''Orlando Innamorato'') [[Matteo Maria Boiardo|Mattea Marii Boiarda]], ''[[Orland szalony|Orlanda szalonego]]'' (''Orlando furioso'') Ludovico [[Ludovico Ariosto|Ludovica Ariosta]] i ''[[Jerozolima wyzwolona|Jerozolimy wyzwolonej]]'' [[Torquato Tasso|Torquata Tassa]]''.

Pieśń pierwszą eposu Pulciego przełożył na język angielski [[George Gordon Byron]]<ref name="newsteadabbeybyronsociety.org">{{Cytuj stronę | url = http://www.newsteadabbeybyronsociety.org/works/downloads/morgante_maggiore.pdf | tytuł = Morgante Maggiore, Canto I. Edited by Peter Cochran | autor = 1 Luigi Pulci: Morgante Maggiore Canto I | opublikowany = newsteadabbeybyronsociety.org | język = en | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>. Na język polski przetłumaczone zostały (przez [[Edward Porębowicz|Edwarda Porębowicza]]) tylko nieliczne oktawy poematu. Zostały one zamieszczone w przedwojennej antologii ''Panteon wielkich twórców poezji i prozy : antologja literatury powszechnej''<ref name="cyfrowa.chbp.chelm.pl">{{Cytuj stronę | url = http://cyfrowa.chbp.chelm.pl/dlibra/doccontent?id=10059 | tytuł = Panteon wielkich twórców poezji i prozy : antologja literatury powszechnej. T. 1 | opublikowany = cyfrowa.chbp.chelm.pl | strony = 703-706 | język = pl | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>.