Wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy: Różnice pomiędzy wersjami

Wywodził się z Komitetu Wykonawczego ([[język rosyjski|ros.]] ''ispołkomu'') [[Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich|Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich]] sformowanego w marcu 1917, w czasie [[Rewolucja lutowa (Rosja)|rewolucji lutowej]]<ref>[[Richard Pipes]] ''Rewolucja Rosyjska'' Warszawa 1994; Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]; s. 232-236, {{ISBN |83-01-11521-1}}.</ref>. W kwietniu 1917 zwołana do [[Petersburg|Piotrogrodu]] Wszechrosyjska Narada Rad (11-16 kwietnia 1917) przyjęła uchwałę polecającą Komitetowi Wykonawczemu włączenie do swego składu przedstawicieli miast [[gubernia]]lnych i wojskowych jednostek frontowych. W ten sposób Rada Piotrogrodzka przekształciła się w Wszechrosyjską Radę Delegatów Robotniczych i Żołnierskich. Do Komitetu Wykonawczego Rady Piotrogrodzkiej [[kooptacja|dokooptowano]] 18 delegatów z innych części Rosji. Komitet Wykonawczy przyjął wówczas nazwę Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego (WCIK). Składał się wówczas z 72 członków, w tym 23 [[mienszewicy|mienszewików]], 22 [[Partia Socjalistów-Rewolucjonistów|eserowców]] i 12 [[bolszewicy|bolszewików]]<ref>[[Richard Pipes]] ''Rewolucja Rosyjska'' Warszawa 1994; Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]; s. 258, {{ISBN |83-01-11521-1}}.</ref>. Narada Rad uchwaliła jednocześnie zwołanie Wszechrosyjskiego Zjazdu Rad i [[Ordynacja wyborcza|ordynację wyboru]] delegatów na zjazd.

I Wszechrosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich odbył się w dniach od {{data|1917-06-16|rok=nie}} do {{data|1917-07-07}} w Piotrogrodzie. W zjeździe uczestniczyło 1090 delegatów, z których 777 zadeklarowało przynależność partyjną (285 [[Partia Socjalistów-Rewolucjonistów|eserowców]], 248 [[mienszewicy|mienszewików]] i 105 [[bolszewicy|bolszewików]])<ref>[[Richard Pipes]], ''Rewolucja Rosyjska'' Warszawa 1994; Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]; s. 325, {{ISBN |83-01-11521-1}}, [[William Henry Chamberlin]], ''The Russian Revolution'', t.I, New York 1935, s. 159.</ref>. Zjazd powołał pierwszy Wszechrosyjski Komitet Wykonawczy Rad (WCIK) pochodzący z wyboru, złożony z 320 członków. Większość jego składu stanowili mienszewicy (123), a także 119 eserowców, 58 bolszewików, 13 zjednoczonych socjaldemokratów. Na przewodniczącego WCIK został wybrany mienszewik [[Nikola Czcheidze]].

Na II Wszechrosyjskim Zjeździe Rad obradującym w trakcie [[rewolucja październikowa|przewrotu bolszewickiego (rewolucji październikowej)]] nastąpił rozłam wśród delegatów. W zjeździe uczestniczyło ok. 650 delegatów, w tym 338 bolszewików i 98 [[Lewicowi Eserowcy|lewicowych eserowców]]<ref>[[Richard Pipes]], ''Rewolucja Rosyjska'' Warszawa 1994; Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]], {{ISBN |83-01-11521-1}}, s.394.</ref>. [[Mienszewicy]] i [[Partia Socjalistów-Rewolucjonistów|eserowcy]] oskarżyli bolszewików o [[zamach stanu]] i hipokryzję polityczną. Opozycja twierdziła, że kryzys należy rozwiązać metodami pokojowymi. Ostatecznie mienszewicy i eserowcy w proteście przeciwko puczowi opuścili obrady. Na zjeździe rad pozostali natomiast [[Lewicowi Eserowcy|lewicowi eserowcy]]. Ogłoszono, że dotychczasowy Wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy zostaje rozwiązany<ref>Komitet, uznając II Zjazd Rad za nielegalny a swoje rozwiązanie przez bolszewików za nieobowiązujące zbierał się nadal aż do końca grudnia 1917 - raz jawnie, raz konspiracyjnie. [[Richard Pipes]] ''Rewolucja Rosyjska'' Warszawa [[1994]]; Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]; {{ISBN |83-01-11521-1}} s. 411.</ref>, zastąpiono go nowym, składającym się z 101 członków (w tym 62 bolszewików i 29 [[Lewicowi Eserowcy|lewicowych eserowców]]) pod przewodnictwem [[Lew Kamieniew|Lwa Kamieniewa]]<ref>[[Richard Pipes]] ''Rewolucja Rosyjska'' Warszawa [[1994]]; Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]; {{ISBN |83-01-11521-1}}, s. 394-396.</ref>. {{Data|1917-11-17}} [[Rada Komisarzy Ludowych RFSRR|Rada Komisarzy Ludowych]] uzurpowała sobie w trybie uchwały Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego (WCIK) o pełnomocnictwach<ref>{{Cytat|W związku z interpelacją Centralny Komitet Wykonawczy postanawia:

3. Centralny Komitet Wykonawczy sprawuje ogólny nadzór nad działalnością Rady Komisarzy Ludowych i może swobodnie zmieniać rząd lub jego poszczególnych członków.}}[[Richard Pipes]] ''Rewolucja Rosyjska'' Warszawa [[1994]]; Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]; {{ISBN |83-01-11521-1}}, s. 414.</ref> prawo wydawania [[dekret]]ów bez konieczności ich zatwierdzania przez WCIK<ref>''Pozostawał jeszcze kluczowa sprawa odpowiedzialności Rady Komisarzy Ludowych przed CKW. W tej sprawie rząd bolszewicki - po raz pierwszy i ostatni – poddał się głosowaniu o wotum zaufania. Doszło do niego na wniosek lewicowego eserowca W.B. Spiry: „Centralny Komitet Wykonawczy, po wysłuchaniu wyjaśnień przedstawionych przez Przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych, uznaje je za niezadowalające”. Bolszewik [[Moisiej Uricki|M.S. Uricki]] odpowiedział kontrwnioskiem wyrażającym zaufanie do rządu Lenina.(…) Wniosek Spiry o wotum nieufności upadł większością 25 do 20 głosów; niska frekwencja była wynikiem wycofania się dziesięciu bolszewików, w tym kilku komisarzy, którzy jak już pisano, podali się na tym posiedzeniu do dymisji. To negatywne stanowisko nie zadowoliło Lenina: pragnął je formalnie i jednoznacznie podbudować głosowaniem za wnioskiem Urickiego, który proponował, aby rząd miał możliwość stanowić prawa. Jednak widoki na powodzenie były wątpliwe, gdyż szeregi bolszewików nagle się przerzedziły: wstępne obliczenia wskazywały, że wniosek Urickiego otrzyma taką samą liczbę głosów za i przeciw (23 do 23). Aby temu zapobiec, Lenin i Trocki zapowiedzieli, że wezmą udział w głosowaniu – było to posunięcie analogiczne do włączenia się ministrów w pracę ciała ustawodawczego w trakcie głosowania nad ustawą, którą mu przedtem przedłożyli do zatwierdzenia. Gdyby rosyjscy „parlamentarzyści” mieli więcej doświadczenia, odmówiliby udziału w takiej parodii. Ale pozostali na miejscach i głosowali. Wniosek Urickiego przeszedł stosunkiem głosów 25 do 23; dwa decydujące głosy oddali Lenin i Trocki. Dzięki temu prostemu kruczkowi dwaj bolszewiccy przywódcy uzurpowali sobie uprawnienia ustawodawcze, a CKW i Zjazd Rad, reprezentowany przez CKW, z ciał ustawodawczych przekształcili w doradcze. W dziejach konstytucji radzieckiej było to wydarzenie przełomowe. Jeszcze tego samego dnia Rada Komisarzy Ludowych ogłosiła, że jej dekrety nabierają mocy prawa z chwilą ogłoszenia na ramach oficjalnego pisma „Gazieta Wriemiennego Raboczego i Kriestianskogo Prawitielstwa”''. [[Richard Pipes]] ''Rewolucja Rosyjska'' Warszawa 1994; Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]], {{ISBN |83-01-11521-1}}, s.414-415.</ref>. Od tej pory Rada Komisarzy Ludowych stała się formalnie organem łączącym [[Władza wykonawcza|władzę wykonawczą]] i [[Władza ustawodawcza|ustawodawczą]], Rosja była rządzona za pomocą dekretów, a WCIK stał się ciałem fasadowym, co w pełni dokonało się po czerwcu-lipcu 1918, gdy z jego grona usunięto niebolszewików<ref>[[Richard Pipes]] ''Rewolucja Rosyjska'' Warszawa [[1994]]; Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]; {{ISBN |83-01-11521-1}}, s. 413-415.</ref>.

* [[Richard Pipes]], ''Rewolucja Rosyjska'', Warszawa 1994; Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]; {{ISBN |83-01-11521-1}}.