Wedyzm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
MonteChristof (dyskusja | edycje)
m Przywrócono przedostatnią wersję, jej autor to Brosen. Autor wycofanej edycji to 83.24.54.179.
Linia 1:
'''Wedyzm''' ('''religia wedyjska''') - najstarsza względnie poznana [[religia]] [[Indie|Indii]], [[politeizm|politeistyczna]], wywodząca się prawdopodobnie z okresu między połową drugiego tysiąclecia a początkiem pierwszego. Jej zręby ukazują teksty [[Wedy|Wed]], w szczególności najstarsze zbiory - ''sanhity''. Była to religia ahierarchiczna, koncentrująca się wokół rozbudowanego ceremoniału '''ofiary wedyjskiej''' ([[jadźńa]], [[śrauta]]); w mniejszym stopniu obecne były także praktyki magiczne i rytuały związane z ogniskiem domowym (patrz: [[Atharwaweda]]). Przebieg ofiary wedyjskiej był dla jej uczestników odtworzeniem aktu [[kosmogonia|kosmogonicznego]] i zarazem czynnością podtrzymującą harmonijne istnienie wszechświata, co za tym, pomyślność życia ludzkiego - dlatego tak niezwykle ważny był jej prawidłowy przebieg. [[Świątynia|Świątynie]] i zwyczaj czczenia wizerunków bogów pojawia się w wedyzmie znacznie później, prawdopodobnie w efekcie obcych wpływów (być może drawidyjskich).
 
Bogowie wedyjscy (''dewa'') to nadludzkie, nieśmiertelne istoty, przede wszystkim uosabiające zjawiska natury (np. [[Agni]] - ogień, [[Surja]] - słońce, [[Waju]] - wiatr, [[Uszas]] - świt, [[Ratri]] - noc, itd.). Najważniejsi pośród nich to bóstwa związane z powstaniem wszechświata i utrzymaniem jego porządku: [[Agni]] (pośrednik między człowiekiem sprawującym ofiarę a przyjmującym ją bogami), [[Mitra (mitologia)|Mitra]], [[Waruna]], [[Wisznu]] (który zyska jeszcze na znaczeniu w późniejszym [[hinduizm]]ie), [[Soma]] i [[Indra]] (król bogów, uosobienie wojowniczego charakteru [[Ariowie|Ariów]]). To te bóstw przede wszystkim należy pokrzepić świętym napojem - [[soma|somą]], topionym masłem ([[ghi]]) i świętymi słowami Wed w trakcie ofiary wedyjskiej. Wielu bogów okresu wedyjskiego ma swoje starsze odpowiedniki w [[Awesta|Aweście]], choć często ich role uległy w wedyzmie znacznemu przekształceniu.
 
Należy pamiętać, że Wedy, a w szczególności [[Rygweda]] ukazywały wierzenia najwyższych warstw społecznych (''[[Kasta|warn]]''), ignorując w znaczniej mierze mitologię tworzącą się w warstwach niższych oraz przenikające elementy niearyjskie, które najprawdopodobniej zadecydowały o późniejszym kształcie [[hinduizm]]u. Prawdopodobnie taki „ludowy” rodowód ma [[Wisznu]] i [[Rudra]].
 
'''Kosmologia:''' <br>
Świat dzieli się na trzy części: Ojciec-Niebo ([[Djaus]]), Matka-Ziemia ([[Prythiwi]]) i oddzielające ich powietrze. W najwyższej części nieba mieszkają bogowie, Surja (słońce), Soma (księżyc). Powietrze wypełnia ciemność i deszczowe chmury. Wszelki porządek wszechświata wyznacza jedna zasada - ''ryta''.
 
'''Kosmogonia:''' <br>
Według najstarszych mitów świat zbudowali bogowie jak cieśle stawiający dom. Późniejsze wersje mitów ukazują powstanie świata jako narodziny z pierwiastka żeńskiego i męskiego, bądź jako dzieło stwórcze [[Pradźapati]]ego (bóstwo późnowedyjskie, które szczególnego znaczenia nabiera w [[braminizm]]ie).
 
Zobacz też: [[mitologia indyjska]], [[glosariusz hinduizmu]]
[[Kategoria:Hinduizm]]
[[kategoria:Mitologia indyjska]]