Sultan Muhammad: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne
Nous (dyskusja | edycje)
m drobne merytoryczne
Linia 7:
Większość opisów postępowania Sultana Muhammada wiąże moment rozpoczęcia jego otwartego buntu właśnie z tym faktem, ponieważ zajął on terytorium znajdujące się w sposób niewątpliwy poza jego domeną. Następnie wezwał on wielu regionalnych władców i namiestników, także poza swoją pierwotną domeną, do okazania mu lojalności. Wezwanie to spotkało się z entuzjastycznym poparciem, co najłatwiej wytłumaczyć oczekiwaniem przez większość poddanych schorowanego Szahrucha jego śmierci i wybuchu wojny o dziedzictwo po nim. Mieszkańcy regionu widzieli w Sultanie Muhammadzie naturalnego kandydata do roli obrońcy ich życia i mienia podczas nadciągającego zamętu. Podporządkowania się mu odmówił [[Fars]], którego nominalnym władcą był inny wnuk Szahrucha, trzynastoletni [[Abdallah Mirza|Abdallah]] (1450 - 1451) i Sultan Muhammad wkrótce wyruszył ze swoją armią przeciwko [[Sziraz]]owi. W międzyczasie Szahruch wyruszył osobiście stłumić rebelię i na wieść o jego pochodzie Sultan Muhammad odstąpił od oblężenia Szirazu, pozwolił odejść tym swoim żołnierzom, którzy nie chcieli z nim pozostać, i udał się w kierunku [[Lorestan]]u. Szahruch zajął Isfahan, jednak zmarł 13 marca 1447 roku na kwaterze zimowej w Reju i jego armia zawróciła do Heratu pod tymczasowym dowództwem jego kolejnego wnuka, [[Abd al-Latif]]a (1449-1450). Ala ad-Daula, którego Szahruch pozostawił w Heracie, wkrótce ogłosił się w nim sułtanem, podczas gdy drugi brat Sultana Muhammada, Babur, zajął dla siebie [[Mazandaran]].
 
Sultan Muhammad dowiedział się o śmierci Szahrucha w Hamadanie i wkrótce zawrócił do Komu, dokąd szybko pośpieszyło wielu lokalnych władców by ponownie uznać jego zwierzchność. Wśród nich byli między innymi wspomniany już Dżalad ad-Din Czakmak z Jazdu oraz rządzący w [[Kerman (ostan)|Kermanie]] Hadżdżi Muhammad. Jesienią Sultan Muhammad wyruszył na podbój Farsu i 5 października 1447 roku zdobył Sziraz. Małoletni Abdallah został wysłany do [[Chorasan]]u. Kiedy Sultan Muhammad przebywał w Szirazie [[Kara Kojunlu]] zajęli większość północnego Iranu aż po Sawe. Jednocześnie wczesną wiosną 1448 roku [[Uług Beg]] (1447-1449), jedyny żyjący syn Szahrucha, zaatakował Ala ad-Daulę i zajął Herat. Wkrótce Ala ad-Daula wraz z babką synów Bajsunkura, [[Gouharszad Agha|Gouharszad]], znaleźli się na dworze Sultana Muhammada. Sultan Muhammad wykorzystał bliskie relacje łączące Gouharszad i władcę Kara Kojunlu, [[Dżahanszah]]a (1438 - 1467), by ta w jego imieniu wynegocjowała rozejm. Ustalono że Sultan Muhammad otrzyma córkę Dżahanszaha za żonę ten zaś przyjmie Hamadan, Kazwin i Soltanije jako swoistą zapłatę za jej rękę. W ten sposób Sultan Muhammad uzyskał spokój ze strony Kara Kojunlu, tak potrzebny w sytuacji gdy wrogi synom Bajsunkura Uług Beg zajął Chorasan. Na początku 1449 roku Babur odbił Herat z rąk Uług Bega i ogłosił się sułtanem, przy czym chcąc zabezpieczyć się ze strony Sultana Muhammada uznał jego zwierzchność w kwietniu/maju tego samego roku. Niemniej Sultan Muhammad zmierzał do bezpośredniego zajęcia Heratu, do czego prawdopodobnie zachęcali go Ala ad-Daula i Gouharszad. Wyruszył on na północny wschód jesienią 1449 roku i kiedy Babur odrzucił jego wezwanie podporządkowania się pokonał go nieopodal [[Dżam]]u 30 października 1449 roku, po czym zajął Herat.
 
Podobnie jak Babur Sultan Muhammad obawiał się popularności Ala ad-Dauli w regionie i wysłał go jako swojego namiestnika do [[Kabul]]u. Tymczasem niekompetentne rządy głównego emira Sultana Muhammada, Hadżdżi Muhammada, sprawiły iż niezadowolenie mieszkańców z nowych rządów zaczęło narastać. Na wiosnę 1450 roku Sultan Muhammad wyruszył przeciwko Baburowi, który jednak pokonał jego straż przednią 16 maja 1450 roku, w bitwie w której zginął dowodzący nią Hadżdżi Muhammad. Kiedy Sultan Muhammad zaatakował go z resztą swojej armii Babur zarządził odwrót. Pomimo to Sultan Muhammad był niechętny ściganiu przeciwnika, szczególnie kiedy dowiedział się iż wykorzystując jego nieobecność Ala ad-Daula zajął Herat. Kiedy dodatkowo ujawnił się spisek krewnych Gouharszad w jego armii zmierzający do wydania go jego przeciwnikom Sultan Muhammad opuścił swoje wojsko i z grupą zwolenników uciekł do Jazdu.
 
Po powrocie do Jazdu Sultan Muhammad ponownie zdobył Sziraz, w międzyczasie zajęty przez prawnuka [[Timur Chromy|Timura]] (1370-1405) Chalila Sultana, by następnie w lutym/marcu 1451 roku udać się do Kermanu i skonfiskować majątek rodu Hadżdżi Muhammada. Ten ostatni czyn można uznać za część jego kampanii wymuszeń i nadużyć w celu ściągnięcia jak największych podatków. Po tym jak ponownie umocnił swoją władzę w podległych mu prowincjach Sultan Muhammad jeszcze raz wyruszył przeciwko Baburowi, jednak 9 stycznia 1452 roku został pokonany w bitwie nieopodal Astarabadu. Według [[Daulatszah Samarkandi|Daulatszaha]] jego [[emir]]owie przyrzekli mu lojalność przed bitwą jednak większość przeszła na drugą stronę w jej trakcie. Sultan Muhammad dostał się do niewoli i postawiony przed swoim bratem, który zdecydował o jego śmierci. Sultan Muhammad pozostawił po sobie syna, [[Jadgar Muhammad|Jadgara Muhammada]] (1469 - 1470), który na przełomie lat 1469 i 1470 miał przez krótki czas panować w Heracie.
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | odn=tak| autor r=Betrice F. Manz | rozdział=Tīmūrids 1. History | nazwisko=Bearman | imię=P.J. | nazwisko2=Bianquis | imię2=Th. | nazwisko3=Bosworth | imię3=C.E. | nazwisko4=Van Donzel | imię4=E. | nazwisko5=Heinrichs | imię5=W.P. | autor link= | inni= | tytuł=The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume X | data=2000 | wydawca=E.J. Brill | miejsce=Leiden | isbn=90-04-11211-1 | strony=513 - 516}}
* {{Cytuj książkę | odn=tak | nazwisko= Manz | imię=Beatrice Forbes | tytuł= Power, Politics and Religion in Timurid Iran | data=2007 | wydawca=Cambridge University Press | miejsce=Cambridge | isbn=0-521-86547-6}}