Abdallah Mirza: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne
Nous (dyskusja | edycje)
m drobne merytoryczne
Linia 3:
Był synem [[Ebrahim Soltan|Ebrahima Soltana]] i Mehr Soltan Chatun, córki niejakiego Aluczehry. Jego ojciec zmarł kiedy miał dwa lata, 3 maja 1435 roku, i z polecenia dziadka Abdallaha, [[Szahruch]]a (1405-1447), jego wnuk objął po zmarłym namiestnictwo [[Fars]]u. Rzeczywiste rządy w jego imieniu sprawował [[Mohebb-ad-Din Abu-al-Chajr]], który trzymał Abdallaha z dala zarówno od pieniędzy, jak i wpływów. Nadużycia jakich Mohebb-ad-Din się dopuścił doprowadziły w roku 1441/1442 do interwencji miejscowych notablów w rządzie centralnym. Szachruch odwołał Mohebb-ad-Dina, ten jednak za pomocą hojnych łapówek doprowadził do tego, że grupa emirów i urzędników Szachrucha wyniosła go z powrotem na urząd. Prawdopodobnie powrócił do dawnych praktyk, gdyż wiadomo, że w chwili śmierci Szahrucha znajdował się w więzieniu.
 
Kuzyn Abdallaha, [[Sultan Muhammad]] (1447-1452), próbował włączyć Fars do swojego dominium i oblegał Sziraz w [[Kalendarz muzułmański|Ramadanie roku 850]]/listopadzie-grudniu 1446. Odstąpił jednak od miasta na wieść o pochodzie Szahrucha. Kiedy jednak ten zmarł 12 marca 1447 roku Sultan Muhammad ponownie zaatakował Fars i pokonał armię Abdallaha w pobliżu Szirazu 5 października 1447 roku. Abdallah uciekł do [[Istachr]]u, zaś Sultan Muhammad zajął Sziraz. Pozostawiony samemu sobie Abdallah udał się do [[Herat (miasto)|Heratu]], gdzie po śmierci Szahrucha panował [[Ala ad-Daula Mirza|Ala ad-Daula]] (1447-1448, 1450, 1458). Kiedy ten został zaatakowany przez [[Uług Beg]]a (1409-1449) Abdallah przeszedł na stronę tego ostatniego. Uług Beg pozostawał w serdecznych stosunkach z ojcem Abdallaha i być może nawet, jak sugerują niektóre źródła, przyrzekł jego synowi namiestnictwo [[Chorasan]]u. W sytuacji wojny domowej Uług Beg nie był jednak skory do spełnienia tej obietnicy. Pozostawił on Abdallaha oraz swojego syna [[Abd al-Latif]]a jako swoich przedstawicieli w [[Bastam]]ie i [[Gorgan|Astarabadzie]], jednak kiedy Uług Beg następnie powrócił do Mawarannahru Abdallah przyłączył się do niego. W związku z powyższym nie brał on udziału w spisku Abd al-Latifa przeciwko swojemu ojcu i został wzięty do niewoli podczas starć pomiędzy ich armiami. Abd al-Latif jednak natychmiast go uwolnił.
 
Po tym jak spiskowcy zamordowali Abd al-Latifa 8 maja 1450 roku niezwłocznie wezwali Abdallaha do przejęcia władzy. Nie wiemy jak ten zdobył ich zaufanie, "wydaje się że cieszył się on poparciem przede wszystkim tradycyjnych [[Ludy tureckie|tureckich]] i [[Mongołowie|mongolskich]] wodzów w Samarkandzie, dla których nadal żyjący wnukowie Szahrucha w Heracie i Iranie mogli się wydawać zbyt odlegli jako pretendenci do tronu"<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.iranicaonline.org/articles/abdallah-b-ebrahim-timurid-khan-k-1451 | tytuł = ʿABDALLĀH B. EBRĀHĪM | data dostępu = 18 kwietnia 2017 | autor = C. P. Haase | opublikowany = [[Encyclopaedia Iranica]] | język = en}}</ref>. Monety Abdallaha wskazują na to że aspirował on do zwierzchności nad wszystkimi Timurydami jako [[chan (władca)|chan]] wszystkich tradycyjnie [[Chanat Czagatajski|czagatajskich]] dominiów. Jego władza nie była jednak uznawana poza Mawarannahrem. Abdallah miał starać się rządzić sprawiedliwie, jednak wbrew nadziejom miejscowych elit został szybko zdominowany przez otaczających go [[emir]]ów z Szirazu. Byli oni przyzwyczajeni do małoletniego namiestnika, przy którym realna władza jest sprawowana przez kogoś innego. W Szirazie tą władzę całkowicie zmonopolizował Mohebb-ad-Din. Teraz emirowie Abdallaha postanowili nie pozwolić na utratę jakichkolwiek wpływów przez siebie. Kiedy zatem Abdallah wybrał jednego z emirów Uług Bega, Ibrahima ibn Ejegü Temüra, do nadzoru nad swoimi finansami, emirowie z Szirazu doprowadzili najpierw do jego uwięzienia pod zarzutem faworyzowania syna Uług Bega, Abd ar-Rahmana, następnie zaś zabili ich obu. Na wieść o tym wielu ważnych emirów Uług Bega uciekło do Chorasanu. Wkrótce o tych ucieczkach z obozu Abdallaha dowiedział się wnuk [[Miranszah]]a (1405-1408), [[Abu Sa'id Mirza|Abu Sa'id]] (1451-1469), który zabiegał o poparcie w rejonie [[Buchara|Buchary]], najwidoczniej także poszkodowanym przez politykę ludzi z Szirazu. Abu Sa'id został pokonany podczas pierwszej próby zaatakowania Abdallaha, jednak nadużycia jego emirów, w szczególności zaś wymuszenia podatkowe jego głównego [[wezyr]]a Chodży Ata Allaha Sziraziego powodowały iż stopniowo tracił on poparcie w regionie. Wielu jego emirów przeszło na stronę Abu Sa'ida, temu ostatniemu zaś dodatkowo udało się uzyskać wsparcie ze strony chana [[Uzbecy|Uzbeków]] [[Abu al-Chajr-chan|Abu al-Chajra]] (1428-1468). 22 czerwca 1451 roku połączone siły Abu Sa'ida i Uzbeków odniosły w pobliżu Samarkandy łatwe zwycięstwo nad armią Abdallaha, który został wzięty do niewoli i stracony na rozkaz swojego kuzyna.