Zuzanna Ginczanka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne |
Pleple2000 (dyskusja | edycje) sprawa już tak nabrzmiewa, że warto moim zdaniem zrobić z niej osobną sekcję. |
||
Linia 27:
Po ukończeniu gimnazjum przeniosła się do [[Warszawa|Warszawy]], gdzie rozpoczęła studia [[pedagogika|pedagogiczne]]. W 1936 roku zaczęła pisać do „[[Szpilki (czasopismo)|Szpilek]]”, publikowała w tym czasopiśmie m.in. wiersze satyryczne. Bywała w ''[[Mała Ziemiańska|Małej Ziemiańskiej]]'', słynnym miejscu spotkań warszawskich literatów; przyjaźniła się między innymi z [[Witold Gombrowicz|Witoldem Gombrowiczem]]. W 1936 wydała swój jedyny tomik [[poezja|poezji]] zatytułowany ''O centaurach''.
Po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] uciekła do [[Lwów|Lwowa]]. Wyszła za mąż za krytyka sztuki [[Michał Weinzieher|Michała Weinziehera]]<ref name=":0" />. 17 września 1940 roku wstąpiła do [[Narodowy Związek Pisarzy Ukrainy|Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy]]<ref>[[Bohdan Urbankowski]], ''Czerwona msza czyli uśmiech Stalina'', t. 1, Warszawa 1998, s. 123</ref>. Publikowała swoje i tłumaczone na [[język polski]] wiersze innych autorów w „[[Nowe Widnokręgi|Nowych Widnokręgach]]” oraz w „[[Almanach Literacki|Almanachu Literackim]]”. Po zajęciu Lwowa przez [[III Rzesza|hitlerowskie Niemcy]] w czerwcu 1941 roku ukrywała się w tym mieście do 1943 roku. Z tego okresu pochodzi wiersz „Non omnis moriar”, w którym utrwaliła nazwisko właścicielki mieszkania, w którym się ukrywała, a która wkrótce ją wydała<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Ginczanka | imię = Zuzanna | tytuł = *** (Non omnis moriar...) | czasopismo = Muzykalia XIII/Judaica 4 | wydawca = Stowarzyszenie De Musica | data = 2012-05 | url = http://www.demusica.pl/cmsimple/images/file/ginczanka_muzykalia_13_judaica_4(1).pdf}}</ref>. Po tym jak udało jej się uciec, zaczęła się ukrywać od roku 1943 wraz z mężem w Krakowie.
== Kontrowersje związane z datą i miejscem śmierci poetki == Jesienią 1944 roku wskutek kolejnego<ref name=":0" /> donosu sąsiadów została aresztowana przez [[Gestapo]] i wkrótce później rozstrzelana na dziedzińcu [[Więzienie Montelupich|więzienia przy Montelupich]]<ref name="onet">[http://web.archive.org/web/20150111165558/http://ksiazki.onet.pl/zuzanna-ginczanka-podwojnie-stracona/3z2kb ''Zuzanna Ginczanka podwójnie stracona''. Artykuł Andrzeja Zawady w portalu onet.pl].</ref><ref name="świeccyżydzi">[http://web.archive.org/web/20150111165903/http://swieccyzydzi.pl/zuzanna-ginczanka Profil poetki w internetowej bazie ''Świeccy Żydzi''].</ref>. Według ostatnich{{kiedy}} ustaleń historyka IPN Ryszarda Kotarby poetka została najprawdopodobniej rozstrzelana wiosną 1944 r. na terenie niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Płaszów jako Zuzanna Gincburg.<ref>[http://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/w-krakowie-odslonieto-pamiatkows-tablice-w-100-lecie-urodzin-poetki-zuzanny-ginczanki Napis na tablicy pamiątkowej]</ref> Ten sam historyk w roku 2015 w obszernym artykule historycznym, poświęconym życiu i twórczości Zuzanny Ginczanki pisze:
{{CytatD|Nie wiadomo, skąd się wzięła wersja o rozstrzelaniu Ginczanki i Blumy Fradis na dziedzińcu więzienia przy ul. Czarnieckiego, i to tuż przed zakończeniem wojny. Więzienie to już wtedy nie działało, a poza tym nieznane są wypadki przeprowadzania w nim egzekucji. Natomiast na pewno dochodziło do nich na dziedzińcu więzienia przy Montelupich.
Po śledztwie nie było potrzeby dalszego przetrzymywania więźniów, czekała ich zwykle kara śmierci albo obóz koncentracyjny. Opisane okoliczności wskazują, że Ginczanka i Fradisówna zostały najprawdopodobniej rozstrzelane w pierwszej połowie 1944 r.; jako Żydówki miały minimalne szanse na ocalenie. Praktyką gestapo w tym czasie było wysyłanie więźniów na egzekucje do Płaszowa. Ostatnia wiadomość o Ginczance pochodzi z 18 kwietnia, a w maju więzienie przy Czarnieckiego zostało zlikwidowane. W tym kontekście można przywołać udokumentowany fakt przywiezienia do Płaszowa 5 maja 1944 r. większej grupy więźniów. Tylko nielicznych spośród nich pozostawiono w obozie (szukano fachowców), a blisko 30 osób, przeważnie kobiet pochodzenia żydowskiego, natychmiast rozstrzelano. To, że w tej grupie znalazły się Zuzanna Ginczanka i jej przyjaciółka, wydaje się bardzo prawdopodobne.<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Kotarba | imię = Ryszard | tytuł = Zuzanna Ginczanka: śmierć poetki. Historia okupacyjna | czasopismo = Ale Historia Wyborcza | wydanie = | wolumin = | strony = | język = pl | data = 2015 | url = http://wyborcza.pl/alehistoria/1,121681,19333036,zuzanna-ginczanka-smierc-poetki-historia-okupacyjna.html?disableRedirects=true}}</ref>
|Ryszard Kotarba}}
== Zbiory poezji ==
| |||