Hormon adrenokortykotropowy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m kontrola autorytatywna, WP:SK
m szablon, WP:SK+ToS+mSI+Bn
Linia 1:
'''Hormon adrenokortykotropowy''' ('''kortykotropina''', skrót: '''ACTH''') – [[hormony peptydowe|hormon peptydowy]] [[przysadka mózgowa|przysadki mózgowej]], który pobudza [[koraKora nadnerczynadnercza|korę nadnerczy]] do wydzielania [[kortyzol]]u i wielu słabo działających [[Androgeny|androgenów]].
 
ACTH jest zbudowany z pojedynczego łańcucha [[Białka|polipeptydowego]] (hormon peptydowy) zawierającego 39 [[aminokwasy|aminokwasów]] w [[sekwencja aminokwasów|sekwencji]]:
: <small>{{chem|NH|2}}</small>-Ser-Tyr-Ser-Met-Glu-His-Phe-Arg-Try-Gly-Lys-Pro-Val-Gly-Lys-Lys-Arg-Arg-Pro-Val-Lys-Val-Tyr-Pro-Asp-Ala-Gly-Glu-Asp-Glu-Ser-Ala-Glu-Ala-Phe-Pro-Leu-Glu-Phe-<small>COOH</small>
Aktywność biologiczna jest zależna od 20 N-końcowych aminokwasów ACTH, które są identyczne u wszystkich gatunków (i na tej zasadzie syntetyczne analogi ACTH stosowane są w lecznictwie), a centrum aktywne ma 5-10 aminokwasów. ACTH syntetyzowany jest przez komórki przedniego płata [[przysadka mózgowa|przysadki mózgowej]] w odpowiedzi na wzrost poziomu [[Kortykoliberyna|CRH]] we krwi - jest to najważniejszy czynnik pobudzający uwalnianie ACTH. Hamowanie wydzielania ACTH i CRH następuje pod wpływem wzrostu we krwi stężenia ACTH, [[kortyzol]]u i innych [[Kortykosteroidy|kortykosteroidów]], włączając w to steroidy egzogenne, na zasadzie [[sprzężenie zwrotne|sprzężenia zwrotnego]].
 
Aktywność biologiczna jest zależna od 20 N-końcowych aminokwasów ACTH, które są identyczne u wszystkich gatunków (i na tej zasadzie syntetyczne analogi ACTH stosowane są w lecznictwie), a centrum aktywne ma 5-10 aminokwasów. ACTH syntetyzowany jest przez komórki przedniego płata [[przysadka mózgowa|przysadki mózgowej]] w odpowiedzi na wzrost poziomu [[Kortykoliberyna|CRH]] we krwi - jest to najważniejszy czynnik pobudzający uwalnianie ACTH. Hamowanie wydzielania ACTH i CRH następuje pod wpływem wzrostu we krwi stężenia ACTH, [[kortyzol]]u i innych [[Kortykosteroidy|kortykosteroidów]], włączając w to steroidy egzogenne, na zasadzie [[sprzężenie zwrotne|sprzężenia zwrotnego]].
Oś CRH-ACTH-kortyzol odgrywa podstawową rolę w odpowiedzi ustroju na [[stres]]; kortyzol, m.in. podnosząc stężenie [[glukoza|glukozy]] we krwi, pozwala ustrojowi przetrwać sytuację zagrożenia [[homeostaza|homeostazy]]. Wydzielanie ACTH odbywa się w rytmie dobowym. Skutkiem tego rytmu jest uzyskanie najwyższego stężenia kortyzolu we krwi wczesnym rankiem, kiedy organizm jest przygotowywany do stresu jakim jest dla niego pobudka. Przy braku ACTH [[kora nadnerczy]] zanika i wydzielanie kortyzolu ustaje.
 
Oś CRH-ACTH-kortyzol odgrywa podstawową rolę w odpowiedzi ustroju na [[stres]]; kortyzol, m.in. podnosząc stężenie [[glukoza|glukozy]] we krwi, pozwala ustrojowi przetrwać sytuację zagrożenia [[homeostaza|homeostazy]]. Wydzielanie ACTH odbywa się w rytmie dobowym. Skutkiem tego rytmu jest uzyskanie najwyższego stężenia kortyzolu we krwi wczesnym rankiem, kiedy organizm jest przygotowywany do stresu jakim jest dla niego pobudka. Przy braku ACTH [[Kora nadnercza|kora nadnerczy]] zanika i wydzielanie kortyzolu ustaje.
W odpowiedzi na niewydolność [[kora nadnerczy|kory nadnerczy]] lub w efekcie nadczynności przysadki następuje nadmierna synteza ACTH, która pośrednio powoduje ciemniejsze zabarwienie skóry. Jest to spowodowane tym, że ACTH syntetyzowane jest razem z [[Melanotropina|MSH]] - [[hormony tropowe|hormonem tropowym]] pobudzającym brązowienie skóry. Jest to [[patogeneza]] jednego z objawów [[choroba Addisona|choroby Addisona]] (cisawicy).
 
W odpowiedzi na niewydolność [[koraKora nadnerczynadnercza|kory nadnerczy]] lub w efekcie nadczynności przysadki następuje nadmierna synteza ACTH, która pośrednio powoduje ciemniejsze zabarwienie skóry. Jest to spowodowane tym, że ACTH syntetyzowane jest razem z [[Melanotropina|MSH]] - [[hormony tropowe|hormonem tropowym]] pobudzającym brązowienie skóry. Jest to [[patogeneza]] jednego z objawów [[choroba Addisona|choroby Addisona]] (cisawicy).
 
{{Zastrzeżenia|Medycyna}}
 
{{Hormony osi podwzgórze-przysadka-tkanka docelowa}}
{{Klasyfikacja ATC|H01}}
{{Hormony podwzgórza i przysadki mózgowej oraz ich analogi}}
 
{{Kontrola autorytatywna}}