Peneplena: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Definicja według Davisa: drobne redakcyjne
Linia 7:
Nazwę zaproponował w 1889 amerykański geograf [[William Morris Davis]]. Rdzeń ''plena'' pochodzi od angielskiego ''plain'', oznaczającego równię. Poprzedzający go przedrostek ''pene'' wywodzi się z języka łacińskiego i oznacza ''prawie''. Twórca terminu wprowadził wyraz ''pene'' dla podkreślenia, że [[denudacja|procesy denudacyjne]] na powierzchni terenu dążą do jej całkowitego wyrównania, jednak w praktyce nigdy go nie osiągną, ponieważ zawsze działają procesy erozyjne, które przyczyniają się do ciągłego urozmaicania rzeźby. Samo ''plain'' wskazywałoby na obszar położony na poziomie bazy erozyjnej{{r|Bloom}}.
 
Według Davisa peneplena jest końcową formą cyklu denudacyjnego, w którym wyróżnił kilka etapów rozwoju rzeźby: powierzchnię inicjalną, stadium młodociane, stadium młodociane późne, stadium dojrzałe, stadium dojrzałe późne i stadium starcze (peneplena){{r|Migoń2006}}. Kluczową rolę w powstawaniu penepleny miałaby ogrywać działalność wód płynących w stadiumstadiach początkowym i dojrzałym rozwoju denudacji, szczególnie erozja rzeczna – [[erozja boczna|boczna]] i [[erozja denna|denna]], odpowiadające za sukcesywne obniżanie terenu i zanikanie działów wodnych. Wraz z postępującym procesem degradacji terenu maleją [[wysokość względna|wysokości względne]], co w konsekwencji powoduje jednak spadek zdolności erozyjnej wód płynących. W stadium starczym dominujący udział w kształtowaniu penepleny ma [[wietrzenie chemiczne]]. Po urozmaiconej rzeźbie terenu w stadium początkowym cyklu denudacyjnego miałaby zostać ślady w postaci pojedynczych wypukłych form: [[twardzielec|twardzielców]] – wzniesień o znacznej twardości skał, lub [[ostaniec|ostańców]] – fragmentów zniszczonych działów wodnych{{r|Bloom|Klimaszewski}}. Według twórcy terminu penepleny mogłyby być nie tylko efektem [[procesy fluwialne|cyklu fluwialnego]] rozwoju rzeźby, ale także cyklu [[procesy glacjalne|glacjalnego]] lub w cyklu zachodzącego w klimacie suchym{{r|Klimaszewski}}.
 
== Definicja według Pencka ==