Tecumseh: Różnice pomiędzy wersjami

W latach 70. i 80. [[XVIII wiek|XVIII w.]] trwały walki o dolinę rzeki [[Ohio (rzeka)|Ohio]] pomiędzy [[Indianie|Indianami]], [[Wielka Brytania|Brytyjczykami]] a [[Stany Zjednoczone|Amerykanami]]. Z czasem plemiona indiańskie coraz lepiej rozumiały, że zawiązywanie sojuszy może zwiększyć ich możliwości militarne i własne bezpieczeństwo. Jesienią [[1787]] na czele połączonych sił [[Szaunisi|Szaunisów]], kanadyjskich [[Irokezi|Irokezów]], [[Huroni|Wyandottów]], [[Mingo]], [[Ottawowie|Ottawów]], [[Czirokezi|Czikamaugów]], [[Miami (Indianie)|Miami]], [[Kikapowie|Kikapów]], [[Delawarowie|Delawarów]], [[Odżibwejowie|Odżibwejów]], [[Potawatomi]]ch, [[Lisy (Indianie)|Lisów]], [[Saukowie|Sauków]] i [[Mascouten]]ów stanął wódz plemienia Miamisów [[Little Turtle|Michikinikwa]] (Mały Żółw).

Konfederacja, dysponująca dwoma tysiącami wojowników, odniosła kilka znaczących zwycięstw. W [[1791]] w bitwie nad rzeką [[Wabash (rzeka)|Wabash]] wojska amerykańskie doznały największej, pod względem liczby zabitych i rannych, klęski w historii swych [[Wojny Indian|wojen z Indianami]]. W starciu w zachodnim Ohio Indianie zabili wówczas 600 i zranili 400 żołnierzy.

W tym samym roku rząd w [[Waszyngton]]ie wysłał do walki generała [[Anthony Wayne|"Mad Anthony'ego" Wayne'a]]. W sierpniu [[1794]] przeciwnicy spotkali się pod Fallen Timbers - rozegrała się wówczas [[Bitwa pod zaporą z pni]]. Opuszczeni przez Brytyjczyków Indianie ulegli przeważającej sile wroga. W bitwie tej po raz pierwszy spotkali się na polu walki Tecumseh (wtedy mało znaczący wódz) i [[William Henry Harrison]] (wówczas młody porucznik).

W [[1795]] rozpoczęły się negocjacje pokojowe, których celem miało być zaprzestanie walk i umożliwienie Amerykanom osiedlania się w dolinie Ohio. Przeciwny ustępstwom terytorialnym Tecumseh zbojkotował negocjacje, był jednak jeszcze mało znany i bojkot nie przyniósł rezultatów. Wódz Szaunisów uznał, że konfederacja indiańskich plemion doliny Ohio nie jest w stanie powstrzymać ekspansji białych. Postanowił stworzyć znacznie szerszą koalicję Indian. Od tej pory wiele podróżował po [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]], prowadząc rozmowy z licznymi plemionami.

Wraz z Tecumsehem działał jego młodszy o trzy lata brat, [[Tenskwatawa]] (Otwarte Drzwi), wśród Białych znany jako Prorok. W [[1805]] przeżył on duchowe przebudzenie i oświadczył, że posiada ponadnaturalne zdolności. Początkowo podchodzono do niego nieufnie, ale jego wpływy wzrosły, gdy przewidział zaćmienie słońca. Kombinacja politycznych zdolności Tecumseha i duchowego przywództwa jego brata zaczęła przynosić efekty. W [[1808]] nad [[Tippecanoe]] w zachodniej [[Indiana|Indianie]] ustanowiono stolicę konfederacji Tecumseha.

Gdy w [[1809]] Tecumseh był w kolejnej ze swych podróży, Harrison perswazją i podstępem przekonał wodzów Delawarów, Miami, Kaskaskiów i Potawatomich, i wbrew wcześniejszym umowom i zapowiedziom odkupił od nich duże połacie ziemi (traktat z Fortu Wayne). Wywołało to ostrą reakcję Tecumseha. Wysłał on do Harrisona list, w którym stwierdził, że biali nie mają prawa nabywać od Indian ziemi. Pomiędzy oboma przywódcami dochodziło do spotkań, które jednak nie prowadziły do rozwiązania problemów.

W [[1811]] Tecumseh wyruszył na południe, by przyprowadzić wsparcie ze strony [[Czikasawowie|Czikasawów]], [[Czoktawowie|Czoktawów]], [[Krikowie|Krików]] i [[Seminole (Indianie)|Seminoli]]. Dowództwo przejął jego brat. W tym czasie Harrison na czele wojsk podszedł pod Tippecanoe. Tenskwatawa nakazał atak na obóz Amerykanów, jednak zakończył się on klęską. Indianie musieli opuścić osadę, którą zajął i spalił Harisson. Tecumseh powrócił w styczniu [[1812]], jednak jego starania o pozyskanie wojowników z południa spełzły na niczym. Mimo to wciąż cieszył się znacznym poważaniem u wielu Indian. Szanowali go również Brytyjczycy - współpracował np. z generałem [[Isaac Brock|Izaakiem Brockiem]] aż do jego śmierci [[Bitwa pod Queenston Heights|pod Queenston Heights]].

Do sierpnia [[1813]] William Henry Harrison dostał pod swoje dowództwo 8000 żołnierzy. Gdy [[Oliver Hazard Perry]] pokonał brytyjską flotę na [[Erie (jezioro)|jeziorze Erie]] i Brytyjczycy oraz Indianie musieli opuścić [[Detroit]], Harrison ruszył za nimi w pościg. Doszło do konfliktów wśród sojuszników - dowódca brytyjski, gen. [[Henry Proctor]], lekceważył Indian, jednocześnie posyłając ich do osłony tyłów. [[5 października]] [[1813]] doszło do konfrontacji nad kanadyjską rzeką Thames ([[bitwa pod Moraviantown]]). W jej trakcie Brytyjczycy wycofali się z pola bitwy. Osamotnieni Indianie ponieśli klęskę, a Tecumseh zginął w walce. W literaturze istnieje kilkadziesiąt różnych opisów okoliczności jego śmierci.

Historia Tecumseha stała się tematem wielu książek. Dla polskiego czytelnika najbardziej znaną i najłatwiej dostępną jest seriaSeria trzech powieści [[Longin Jan Okoń|Longina Jana Okonia]] - ''[[Tecumseh (powieść)|Tecumseh]]'', ''[[Czerwonoskóry generał]]'' i ''[[Śladami Tecumseha]]''., Opisujeopisuje ona fikcyjne przygody [[Ryszard Kos|Ryszarda Kosa]], Polaka, emigranta po [[Insurekcja kościuszkowska|insurekcji]], który miał towarzyszyćtowarzyszącego Tecumsehowi w jego walce przeciwko Amerykanom. WedługW autoratej powieści Tecumseh urodził się w roku 1770 i był bratem bliźniakiem Tenskwatawy (Otwarte Drzwi).