Stan wojenny w Królestwie Polskim (1861–1862): Różnice pomiędzy wersjami

W zaistniałej sytuacji duchowieństwo katolickie uznało wejście uzbrojonego wojska do świątyń za [[Profanacja|profanację]] i zamknęło wszystkie warszawskie kościoły. W geście solidarności swoje zbory zamknęli również [[Protestantyzm|protestanci]], a rabin Izaak Kramsztyk nakazał zamknąć [[Synagoga|synagogi]]. Na skutek powszechnego wzburzenia aresztowaniami w kościołach, namiestnik Lambert (sam katolik) nakazał natychmiastowe zwolnienie 1600 osób, wykonanie polecenia zlecając oberpolicmajstrowi warszawskiemu gen. Lewszynowi i komendantowi Cytadeli gen. Jermołowowi. Lambert nie zawiadomił o swoich decyzjach Gerstenzweiga, który wzburzony tym faktem przybył wieczorem do [[Pałac Prezydencki w Warszawie|Pałacu Namiestnikowskiego]] i w trakcie burzliwej rozmowy nazwał namiestnika „izmiennikom” („zdrajcą”), a nawet spoliczkował go. Ta niebywała sytuacja wymagała rozstrzygnięcia honorowego, a ponieważ klasyczny pojedynek między dwoma najwyższymi dygnitarzami carskimi i zarazem generałami w Królestwie w warunkach stanu wojennego nie wchodził w grę, Lambert wyzwał Gerstenzweiga na pojedynek amerykański. Białą kulę wyciągnął Gerstenzweig i wykonaniuwykonanując obowiązkuobowiązek honorowegohonorowy, strzelił do siebie, ale tak niefortunnie, że umierał kilka dni<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Krzywobłocka |imię=Bożena |autor link= |nazwisko2= |imię2= |tytuł=O mieszkańcach Zamku Warszawskiego |wydawca=PWN |miejsce=Warszawa|rok=1986|id= |isbn=83-01-06546-X |strony=286}}</ref>.

Przejęty zdarzeniem Lambert podał się do dymisji i 28 października 1861 opuścił Warszawę. Funkcję namiestnika objął początkowo ponownie Nikołaj Suchozanet, po czym zastąpił go [[Aleksandr Lüders]]. Z jego mianowaniem w Królestwie Polskim ponownie zaczęto stosować metody terroru, a społeczeństwo zostało dotknięte kolejnymi szykanami (zakaz śpiewów w kościołach poza mszami, zakaz iluminowania figur świętych poza kościołami itp.). Zakazem objęto śpiewanie pieśni „Boże coś Polskę” (od 1861), „Pod Twą obronę” i „Święty Boże” (od lutego 1862) oraz „Serdeczna matko” (od marca 1862). Niebezpieczne było nawet noszenie czarnych ubrań kojarzących się z żałobą narodową (zatrzymania z tego powodu rozpoczęły się 12 kwietnia 1861; jeszcze w 1873 należało na to uzyskiwać policyjną zgodę), jak też ubrań amarantowych (uważanych ówcześnie za barwy narodowe). W istniejącej atmosferze terroru 15 czerwca 1862 rosyjski oficer narodowości ukraińskiej [[Andrij Potebnia]] dokonał zamachu na namiestnika, w którym ten został ciężko ranny (kula zdruzgotała szczękę). Zamach ten przyniósł ograniczenie represji – sam namiestnik (rychło odwołany) zaczął wstawiać się za aresztantami. W istniejącej sytuacji władze rosyjskie zmieniły politykę na ugodową – Lüdersa odwołano, a jego miejsce zajął wielki książę [[Konstanty Romanow (1827–1892)|Konstanty]], na którego już 3 lipca 1862 dokonano nieudanego zamachu. Nowy namiestnik wraz z margrabią [[Aleksander Wielopolski|Wielopolskim]] – od czerwca 1862 naczelnikiem rządu cywilnego (i niedoszłą ofiarą zamachów z 7 i 15 sierpnia 1862) – próbował przeprowadzić reformy mające zapobiec powstaniu, wprowadzając postanowienia o [[autonomia|autonomii]] Królestwa oraz powołując Polaków na stanowiska gubernatorów cywilnych. W 1862 na bazie [[Akademia Medyko-Chirurgiczna w Warszawie|Akademii Medyko-Chirurgicznej]] powstała [[Szkoła Główna Warszawska]]. Przywrócono [[Rada Stanu (Królestwo Kongresowe)|Radę Stanu]], wprowadzono samorząd dla gmin miejskich i wiejskich, powiatów i guberni, oczynszowano chłopów i równouprawniono [[Żydzi|Żydów]]. Jednym z posunięć wielkiego księcia było stopniowe zniesienie stanu wojennego. 8 września 1862 zniesiono stan wojenny w [[gubernia radomska|guberni radomskiej]] z wyjątkiem [[Radom]]ia i [[Kielce|Kielc]]<ref>Kurjer Warszawski nr 207, 1862, s. 1</ref>, 10 października 1862 w [[Gubernia lubelska|guberni lubelskiej]] i [[gubernia augustowska|augustowskiej]] z wyłączeniem [[Lublin]]a, [[Siedlce|Siedlec]] i [[Suwałki|Suwałk]]<ref>Kurjer Warszawski nr 234, 1862, s. 1</ref>, wreszcie 16 grudnia 1862 w [[gubernia warszawska|guberni warszawskiej]] i [[gubernia płocka|płockiej]] z wyłączeniem Warszawy<ref>http://www.rp.pl/artykul/732973.html?print=tak&p=0 150. rocznica stanu wojennego.</ref>, [[Kalisz]]a i [[Płock]]a, powiatów: [[powiat lipnowski|lipnowskiego]], [[powiat piotrkowski|piotrkowskiego]] oraz miejscowości położonych wzdłuż linii [[Kolej Warszawsko-Wiedeńska|Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej]] i [[Kolej Warszawsko-Bydgoska|Kolei Warszawsko-Bydgoskiej]]<ref>Kurjer Warszawski nr 289, 1862, s. 1</ref>. W obliczu gremialnego braku zainteresowania Polaków projektami ugody z zaborcą nie udało mu się jednak zapobiec wybuchowi [[Powstanie styczniowe|powstania]].