Ultrafiolet: Różnice pomiędzy wersjami

'''Ultrafiolet''', '''nadfiolet''', '''promieniowanie ultrafioletowe''', '''promieniowanie nadfioletowe''' (skrót '''UV''') – [[promieniowanie elektromagnetyczne]] o [[długość fali|długości fali]] od 10 [[nanometr|nm]] do 380400 nm{{r|encyPWN}} (niektóre źródła za ultrafiolet przyjmują zakres 100–400 nm{{r|iso}}), niewidzialne dla człowieka. Promieniowanie ultrafioletowe są to fale krótsze niż [[światło widzialne|promieniowanie widzialne]] i dłuższe niż [[promieniowanie rentgenowskie]]. Zostało odkryte niezależnie przez niemieckiego fizyka, [[Johann Wilhelm Ritter|Johanna Wilhelma Rittera]]{{r|Ritter}}, i brytyjskiego chemika, [[William Hyde Wollaston|Williama Hyde'a Wollastona]], w 1801 roku{{r|Wollaston}}.

* bliski – długość fali: 300–380300–400 nm

* UV-A – długość fali: 315–380315–400 nm

Słońce [[emisja promieniowania|emituje]] ultrafiolet w zakresie UV-A, UV-B i UV-C ([[promieniowanie słoneczne]]), ale [[atmosfera ziemska|ziemska atmosfera]] [[absorpcja (optyka)|pochłania]] całkowicie UV-C oraz część UV-B w [[Ozon|warstwie ozonowej]]<ref name=":0">{{Cytuj|autor=Elżbieta Skórska|tytuł=Oddziaływanie słonecznego promieniowania ultrafioletowego na organizm człowieka|czasopismo=KOSMOS|data=|wolumin=65 (4)|s=657-667|url=http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2016/657.pdf}}</ref>. W efekcie około 97% ultrafioletu, który dociera do powierzchni Ziemi, to UV-A.

Promieniowanie UV-A jest mniej szkodliwe niż promieniowanie z pozostałych zakresów, ale uszkadza [[kolagen|włókna kolagenowe]] w skórze, co przyspiesza procesy starzenia<ref name=":0" />. Długoletnia ekspozycja na duże dawki promieniowania UV-A może powodować [[zaćma|zaćmę]] (tzw. zaćma fotochemiczna), czyli zmętnienie soczewki. Nie dotyczy to promieniowania UV o innych częstotliwościach, ponieważ jest ono pochłaniane w całości przez rogówkę.

Promieniowanie UV-B powoduje wytwarzanie w skórze [[Witamina D3|witaminy D3]],D koniecznejw do prawidłowej gospodarki wapniowo-fosforanowejskórze, coprzeciwdziałając maw szczególneten znaczeniesposób dla dzieci, bo chroni je przedpowstawaniu [[Krzywicakrzywica|krzywicąkrzywicy]], a osoby starsze przed [[Osteoporoza|osteoporozą]]<ref name=":0" />. Aby proces ten mógł zachodzić, potrzebna jest pewna dawkaminimalna tegodawka promieniowania. WPromieniowanie Polsce,w zetym względuzakresie namoże niskipowodować poziomrumień UVskóry{{r|ciop-B1374}} odoraz listopadaobjawy do lutego, istnieje konieczność uzupełniania niedoboru tej witaminy w organizmiealergiczne.

PromieniowanieDługa ekspozycja na działanie UV-B wskutkuje zbytzwiększoną dużejczęstością dawcewystępowania może[[Czerniak powodować(nowotwór)|czerniaka]] rumieńoraz skóry, objawy alergiczne, a takżeinnych [[Nowotwórnowotwór złośliwy skóry|nowotworynowotworów złośliwezłośliwych skóry]], w tym najbardziej agresywnego [[Czerniak (nowotwór)|czerniaka]], a także mniej agresywneagresywnych guzyguzów, na przykład [[rak podstawnokomórkowy skóry|raka podstawnokomórkowego skóry]] i [[rak (choroba)#Raki płaskonabłonkowe (łac. carcinomata planoepithelialia)|raka płaskonabłonkowego]]<ref name=":0" />{{r|ciop-1374}}. Promieniowanie UV-C, a także UV-B, może prowadzić do uszkodzenia łańcuchów [[Kwas deoksyrybonukleinowy|DNA]], w wyniku czego dochodzi do [[mutacja|mutacji]]. W warunkach prawidłowych większość uszkodzeń DNA jest usuwana przez systemy naprawcze. Osoby obarczone wadami tych systemów naprawy bardzo często chorują na nowotwory skóry.

{{Przypisy-lista}}|l. kolumn=2|