'''Abelard''', inaczej ''Pierre Abailard'' lub ''Piotr Abelard'' (pol.), (1079-1142), teolog i [[filozofia|filozof]], błyskotliwy [[dysputant]] i wykładowca, zwolennik racjonalnego poznania w [[Teologia|teologii]] i znany z niebanalnego podejścia do [[dialektyka|dialektyki]]. Syn rycerza, zrezygnował z praw dziedzicznych, by studiować [[filozofia|filozofię]]. Zakochał się w siostrzenicy kanonika paryskiego - Fulberta. Z ich nieformalnego związku narodził się syn - Astrolabiusz. W tajemnicy zawarli małżeństwo, ale Heloiza ze strachu przed wujem schroniła się w podparyskim klasztorze. Na rozkaz Fulberta Abelard został wykastrowany; przyjął wówczas śluby zakonne i w klasztorze kontynuował swe studia. Śluby przyjęła też za jego namową Heloiza.
W latach trzydziestych XII wieku nauczał na Górze św. Genowefy pod Paryżem; zyskał tam sobie wielu sympatyków. Znalazł się między nimi [[Jan z Salisbury]]. Koncepcje teologiczne Abelarda wywoływały sprzeciw wielu sław kościoła rzymskokatolickiego, nie zdołał też zdobyć przychylności najbardziej wpływowej w owym czasie postaci, a mianowicie [[Bernarda z Clairvaux]]. W rezultacie podczas [[synod|synodu]] w [[Sens]] (1140) ostatecznie potępiono jego koncepcje.
Abelard schronił się w klasztorze [[Cluny]] w [[Burgundia|Burgundii]], skąd korespondował z Bernardem z Clairvaux i na jego życzenie zaprzestał nauczania. Gdy zmarł, jego ciało przewieziono do Paryża. Spoczywa u boku ukochanej na cmentarzu [[Pere-Lachaise]].
Heloiza i Abelard pozostawili po sobie bogatą korespondencję z czasów, gdy obydwoje stali na czele swoich zakonów. Są to zarówno płomienne listy miłosne, jak i rozważania religijne. Po Abelardzie zostały też liczne pisma filozoficzne i teologiczne, m.in. ''Sic et non'', ''Dialogus inter Philosophum, Judaeum et Christianum'' (Rozmowa między filozofem, żydem i chrześcijaninem) i komentarz do listu św. Pawła do Rzymian.
