|
'''Demokracja szlachecka''' – system panujący w [[XV wiek|XV]] i [[XVI wiek|XVI]] wieku w [[Korona Królestwa Polskiego|Królestwie Polskim]], a następnie [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]]. W założeniu gwarantował masom szlacheckim prawo głosowania i decydowania o sprawach państwa, a także miał być przykładem tolerancji i formalnej równości praw w łonie samego [[szlachta w Polsce|stanu szlacheckiego]].
Szlachta zbierała się na [[sejmiki ziemskie|sejmikach ziemskich]], wybierając przedstawicieli, którzy mieli reprezentować daną ziemię (powiat itp.) na [[sejm walny|sejmie walnym]]. Otrzymywali tzw. [[Instrukcje poselskie|instrukcje sejmikowe]], w których określano, jak powinni głosować w sprawach istotnych z punktu widzenia szlachty danej ziemi. Po zakończeniu sejmu walnego ponownie zbierały się sejmiki, a posłowie zdawali relacje z obrad (sejmiki relacyjne).
Za początek demokracji szlacheckiej najczęściej przyjmuje się – co do zasady – rok [[1454]], w którym sejmiki szlacheckie na mocy [[Statuty nieszawskie|przywilejów nieszawskich]] uzyskały szerokie kompetencje w sprawach ogólnopaństwowych. W skład sejmu wchodził król oraz członkowie [[Izba Poselska (I Rzeczpospolita)|izby poselskiej]] i [[Senat (I Rzeczpospolita)|senatu]]. W izbie poselskiej zasiadało 170 posłów, czyli przedstawicieli szlachty wybranych na sejmikach ziemskich – przedsejmowych. Senat stanowili członkowie dawnej rady królewskiej, tj. dostojnicy duchowni i świeccy oraz najwyżsi urzędnicy królewscy, tj. Kanclerz Wielki, Kanclerz Nadworny, Marszałek Wielki, Marszałek Nadworny oraz Podskarbi Wielki. Podczłonkiem senatu zostawało się z racji pełnienia wyższego stanowiska, a nie na skutek wyboru. Króla uważano za jednoosobowy trzeci stan sejmujący, który zwoływał posiedzenia. Sejm walny zbierał się co dwa lata na okres 6 tygodni.
Do [[Konstytucja 3 maja|Konstytucji 3 maja]] został załączony [[aneks]] „Prawo o sejmikach”, bla bla ,który wykluczał z życia obywatelskiego szlachtę bez własnej ziemi tzw. [[gołota|gołotę]] – nieposesjonatów.
Termin „demokracja szlachecka” powstał w połowie XIX wieku.
'''Główne cechy demokracji szlacheckiej to:'''
* [[wolna elekcja]]
== Zobacz też ==
{{Wikicytaty|dopełniacz=o demokracji szlacheckiej}} ▼* [[oligarchia magnacka]]
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,9628 Demokracja szlachecka -– historyczne apogeum Polski]. Mariusz Agnosiewicz, Racjonalista (2014)
▲{{Wikicytaty|dopełniacz=o demokracji szlacheckiej}}
{{Demokracja}}
| 