Wersja z 11:19, 7 lis 2017 edytuj MastiBot (dyskusja \| edycje) Boty 3 412 408 edycji m Robot dodał kategorię Hasła kanonu polskiej Wikipedii; zmiany kosmetyczne ← poprzednia edycja		Wersja z 11:23, 25 lis 2017 edytuj anuluj edycję 188.146.2.210 (dyskusja) przyp., meryt., drobne techniczne i red. następna edycja →
Linia 1: __NOTOC__ [[Plik:Jozef Lapczynski - Wybieranie barci u Kurpiów.JPG\|mały\|[[Józef Łapczyński]] – ''Wybieranie barci u Kurpiów'' (1870).]] [[Plik:Barć kłodowa.jpg\|mały\|Barć kłodowa datowana na rok 1474 w [[Skansen Pszczelarski w Swarzędzu\|Skansenie Pszczelarskim]] w [[Swarzędz]]u.]] '''Bartnictwo''' – dawna forma [[pszczelarstwo\|pszczelarstwa]] leśnego, polegająca na chowie [[pszczoła\|pszczół]] (głównie pszczół leśnych, tzw. "''borówek"'') w specjalnie w tym celu wydrążonych dziuplach drzew, czyli [[barć\|barciach]]. Szczytowy rozwój tej profesji przypada w [[Polska\|Polsce]] na wiek [[XVI ~~wiek\|XVI]]~~ i [[XVII ~~wiek\|XVII]]~~, zanikła w wieku [[XIX ~~wiek\|XIX]]~~. Zbieraniem [[Miód\|miodu]] zajmowali się bartnicy, zwani również [[Bartodzieje (ludność służebna)\|bartodziejami]]. Był to zawód dziedziczny. W Polsce piastowskiej jedynie bartodzieje mieli przywilej dostarczania miodu na dwór książęcy. ~~Posiadali~~Zrzeszeni ~~własne~~byli we własnych [[cech rzemiosła\|~~cechy~~cechach]], ~~regulujące~~regulujących zwyczaje, ~~rozsądzające~~i rozsądzających spory. Barcie lokowano przeważnie na [[dąb\|dębach]] i [[sosna]]ch, rzadziej [[grab]]ach, [[buk]]ach czy [[lipa]]ch. ~~Barcie~~''Dziano'' ~~wykonywano~~je w ~~miejscach,~~pniach ~~gdzie~~co ~~pień~~najmniej ~~osiągał metr~~metrowej średnicy ~~lub więcej~~. Najwięcej barci dziano w sosnach, które musiały rosnąć ok. 120 lat, aby osiągnąć odpowiedni do tego rozmiar. Bartnicy wspinali się do barci przy pomocy powrozów, tzw. ''leziw'', później drabin. Przed wyjęciem [[plaster (pszczelarstwo)\|plastrów]] miodu pszczoły podkurzano przy użyciu fajek bartniczych, naczyń dymnych czy pochodni. Praca bartnika różniła się od pracy [[pszczelarz]]a, wysoko ustawiona barć jest naturalnym miejscem dla pszczół i bartnik nie musiał troszczyć się o to, by pszczoły nie uciekły. Barcie leśne przewyższały wydajnością [[ul]]e, ponieważ pszczoły leśne miały więcej pokarmu w najbliższej okolicy. Ponadto pszczoły wylatujące z pewnej wysokości miały większy zasięg lotu niż pszczoły wylatujące z ula ustawionego na ziemi{{fakt}}. Banaszak twierdził, że wydajność ta była większa nawet dwudziestokrotnie<ref>{{Cytuj książkę \| autor = Janusz Korbel \| tytuł = Śladami bartników w Białowieskim Parku Narodowym \| wydawca = Towarzystwo Ochrony Krajobrazu \| miejsce = Białowieża \| rok = 2012 \| strony = ~~26-28~~26–28 \| isbn = 978-83-925199-2-8}}</ref>. Najważniejsze rośliny miododajne tamtych czasów to [[wrzos]]y i lipy. W późniejszym okresie ważną rolę odgrywały rośliny uprawne i pastewne jak [[kapusta rzepak\|rzepak]], [[łubin]] czy [[koniczyna]]. == Historia == Wcześniej istniejące, a nie spisane, [[prawo bartne\|prawa dla bartników]] zostały uznane przez króla [[Kazimierz III Wielki\|Kazimierza III Wielkiego]] i umieszczone w [[statuty Kazimierza Wielkiego\|statutach wiślickich]] w 1347 roku – najstarszej kodyfikacji polskiego prawa. W latach 1750–1800 notowano 20 tys. zajętych przez pszczoły barci na [[Pomorze Zachodnie\|Pomorzu Zachodnim]]. W [[Królestwo Polskie (kongresowe)\|Królestwie Kongresowym]] w 1827 roku było ich 70 tys. Na początku [[XX wiek]]u Blank–Weissberg odnalazł już tylko nieliczne używane barcie w [[Puszcza Białowieska\|Puszczy Białowieskiej]]. Od czasów [[Średniowiecze\|średniowiecznych]] bartnicy polscy zrzeszali się w osobnych [[bractwa bartne\|bractwach bartnych]]. W latach 1750–1800 notowano 20 tys. zajętych przez pszczoły barci na [[Pomorze Zachodnie\|Pomorzu Zachodnim]]. W [[Królestwo Polskie (kongresowe)\|Królestwie Kongresowym]] w 1827 roku było ich 70 tys. W 1936 roku w [[Puszcza Białowieska\|Puszczy Białowieskiej]] udało się udokumentować 68 drzew bartnych; bartnictwo było tam zakazane od 1888 roku<ref>{{Cytuj\|autor=Andrzej Keczyński\|tytuł=O śladach bartnictwa puszczańskiego\|url=https://bpn.com.pl/?option=com_docman&task=doc_view&gid=56\|czasopismo=Matecznik Białowieski\|wydanie=3\|data=2008\|wydawca=BPN}}</ref>. W [[XXI wiek]]u rozpoczęto w Polsce próby reaktywacji bartnictwa przy pomocy bartników sprowadzonych z [[Baszkortostan]]u w [[Nadleśnictwo Spała\|Nadleśnictwie Spała]], w [[Puszcza Pilicka\|Puszczy Pilickiej]] koło [[Tomaszów Mazowiecki\|Tomaszowa Mazowieckiego]]<ref>{{Cytuj pismo \|czasopismo=Gość Niedzielny \|url=http://goscniedzielny.wiara.pl/index.php?grupa=6&art=1185474600&dzi=1104786574&katg= \|tytuł=Pszczoły. Reaktywacja\| nazwisko=Kucharczak \|imię=Przemysław \|wolumin=30/2007 \|data= 2007-07-29}}</ref>.▼ ▲W [[XXI ~~wiek]]u~~wieku rozpoczęto w Polsce próby reaktywacji bartnictwa przy pomocy bartników sprowadzonych z [[Baszkortostan]]u w [[Nadleśnictwo Spała\|Nadleśnictwie Spała]], w [[Puszcza Pilicka\|Puszczy Pilickiej]] koło [[Tomaszów Mazowiecki\|Tomaszowa Mazowieckiego]]<ref>{{Cytuj pismo \|czasopismo=Gość Niedzielny \|url=http://goscniedzielny.wiara.pl/index.php?grupa=6&art=1185474600&dzi=1104786574&katg= \|tytuł=Pszczoły. Reaktywacja\| nazwisko=Kucharczak \|imię=Przemysław \|wolumin=30/2007 \|data= 2007-07-29}}</ref>. == Zobacz też == Linia 23 ⟶ 26: == Literatura == * {{cytuj stronę\|url=http://www.kurpie.com.pl/index_pliki/page0033.htm \|tytuł=Bartnicy Jego Królewskiej Mości -– bartnictwo kurpiowskie \|imię=Urszula \|nazwisko=Kuczyńska\| ~~autor link~~ opublikowany=Kurpie\| ~~Urszula Kuczyńska \|~~data ~~dostępu~~= 2013-03-25}} * {{cytuj książkę\| nazwisko=Blank-Weissberg \|imię=Stefan \| autor link = Stefan Blank-Weissberg \|rok=1937 \|tytuł=Barcie i kłody w Polsce \|url=http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=11406&from=FBC \|miejsce=Warszawa}} * {{cytuj książkę\|nazwisko=Karpiński \|imię=Jan Jerzy \| autor link = Jan Jerzy Karpiński \|tytuł=Ślady dawnego bartnictwa puszczańskiego na terenie Białowieskiego Parku Narodowego \| miejsce = Kraków \|rok=1948}} * {{cytuj pismo\|nazwisko=Kielak \|imię=Bernard \|autor link = Bernard Kielak \|tytuł=Historia bartnictwa na Mazowszu \|url=http://mazowsze.hist.pl/article.php?id=22908 \|czasopismo=Zeszyty Naukowe OTN \|wolumin=18 \|rok=2004 \|strony=~~14-25~~14–25}} * {{cytuj książkę\|nazwisko=Kuczyńska \|imię=Urszula \|rok=2004 \|tytuł=Bartnictwo Kurpiowskiej Puszczy Zielonej \|wydawca=Pszczelarska Oficyna Wydawnicza \|miejsce=Wilczyska \|isbn=8392034902}} * {{cytuj książkę\|nazwisko=Wróblewski \|imię=Romuald \| autor link = Romuald Wróblewski \|rok=1998 \|tytuł=Barcie, kłody, kószki i ule polskie \|miejsce=Nowy Sącz \|wydawca=‬Sądecki Bartnik‪ \|isbn=8390701367}} * {{cytuj książkę\|nazwisko=Żukowski \|imię=Romuald \| autor link = Romuald Żukowski \|rok=1965 \|tytuł=Bartnictwo w Zagajnicy Łomżyńskiej w okresie od XVI do połowy XIX wieku \|url=http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=14833&dirids=1 \|miejsce=Białystok \|wydawca=Białostockie Towarzystwo Naukowe ~~\|isbn=~~}} == Linki zewnętrzne == Linia 35 ⟶ 38: {{Commonscat\|Tree beekeeping}} * Artykuł [[Andrzej Keczyński\|Andrzeja Keczyńskiego]] [http://bpn.com.pl/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=56&Itemid= "O śladach bartnictwa"] w kwartalniku BPN [http://bpn.com.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=211&Itemid=174 "Matecznik białowieski" (3/2008)] * [http://bartnictwo.m-sto.org/ Bartnictwo – odrodzenie staropolskiej tradycji] * [https://www.youtube.com/watch?v=GH6C-xQnf6o Tradycyjne Bartnicwo Ratunkiem Dzikich Pszczół] -– film promujący przywracanie tradycyjnego bartnictwa [[Kategoria:Kultura słowiańska]]

Bartnictwo: Różnice pomiędzy wersjami