Wikipedia

Kozy: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Anulowanie wersji 51329738 autora 2A00:F41:2876:C88A:0:D:208C:5601 nie ma w źródle
Wipur (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
25 535 edycji
m różne poprawki
Linia 28:
|www = http://www.kozy.pl/
}}
'''Kozy''' ([[język niemiecki|niem.]] Seiffersdorf, Seibersdorf; [[Etnolekt wilamowski|wil.]] Zajwyśdiüf<ref>[http://www.box.net/services/ipaper_by_scribd/102/66544805/0fb6d1/S_ownik_j_zyka_wilamowskiego/shared/p9o2qdez00 Słownik języka wilamowskiego].</ref>) – duża [[wieś]] w [[województwo śląskie|woj.województwie śląskim]], w [[Powiat bielski (województwo śląskie)|powiecie bielskim]], stanowiąca [[Kozy (gmina)|gminę o &nbsp;tej samej nazwie]], o powierzchni 26,9&nbsp;km².
 
Kozy są największą pod względem liczby ludności wsią Polski: liczą 12 744 mieszkańców{{r|ludność}}, co przy powierzchni 26,9&nbsp;km² daje gęstość zaludnienia równą 469 osób na km²kilometr kwadratowy. Dla porównania, [[Wyśmierzyce]] – najmniejsze pod względem liczby ludności miasto [[Polska|Polski]] – mają 906 mieszkańców <small>(31 grudnia 2013)</small><ref>{{Cytuj stronę | url = http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/rankingi-statystyczne/miasta-najmniejsze-pod-wzgledem-liczby-ludnosci/ | tytuł = Miasta najmniejsze pod względem liczby ludności | autor = Główny Urząd Statystyczny | data = 2013-12-31 | data dostępu = 2015-02-16}}</ref>.
 
== Położenie ==
Miejscowość położona jest nad potokami [[Czerwonka (dopływ Pisarzówki)|Czerwonką]], [[Kozówka (dopływ Pisarzówki)|Kozówką]], [[Pisarzówka (dopływ Sołypotok)|Pisarzówką]] i [[Leśniówka (dopływ Soły)|Leśniówką]], na [[Pogórze Śląskie|Pogórzu Śląskim]] i północnych stokach [[Beskid Mały|Beskidu Małego]], przy drodze z [[Bielsko-Biała|Bielska-Białej]] do [[Kraków|Krakowa]]. Na zachodzie sąsiaduje z Bielskiem-Białą, na północy z [[Pisarzowice (powiat bielski)|Pisarzowicami]], na północnym wschodzie z [[Kęty|Kętami]], na wschodzie z [[Bujaków (powiat bielski)|Bujakowem]], na południu z [[Międzybrodzie Bialskie|Międzybrodziem Bialskim]] i [[Wilkowice (powiat bielski)|Wilkowicami]]<ref name=geoportal>{{cytuj stronę|url=http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/|tytuł=Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna|data dostępu=2015-04-01}}</ref>.
 
Kozy posiadają [[Transport miejski|połączenie komunikacyjne]] z Bielskiem-Białą (autobusy [[Państwowa Komunikacja Samochodowa|PKS]], kolej). We wsi znajduje się stacja kolejowa [[Kozy (stacja kolejowa)|Kozy]] oraz przystanek [[Kozy Zagroda]] na [[Linia kolejowa nr 117|linii kolejowej nr 117]]. Miejscowość nie jest obsługiwana przez autobusy [[Miejski Zakład Komunikacyjny w Bielsku-Białej|bielskiego MZK]], jednak do granicy Bielska z Kozami kursuje linia nr 6 (przystanek Lipnik Granica) oraz linia nr 31. Przez wieś przebiega [[Droga krajowa nr 52 (Polska)|droga krajowa nr 52]].
 
== Części wsi ==
Linia 50:
Historycznie miejscowość jest częścią [[Księstwo oświęcimskie|księstwa oświęcimskiego]]{{r|Gatkowski}}. Po raz pierwszy wzmiankowana po łacinie w spisie [[świętopietrze|świętopietrza]] parafii [[dekanat Oświęcim|dekanatu Oświęcim]] [[archidiecezja krakowska|diecezji krakowskiej]] z 1326 pod dwiema nazwami ''Duabuscapris seu [lub] Siffridivilla''<ref>{{cytuj książkę | inni = [[Jan Ptaśnik]] (red.)| tytuł = Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344| wydawca = Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis| miejsce = Cracoviae| rok = 1913| strony = 147–150| url = http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=23551&from=&dirids=1&ver_id=&lp=4&QI=51AD482DA2B36ED801EE899F17FA474F-1}}</ref>. W dokumencie sprzedaży [[księstwo oświęcimskie|księstwa oświęcimskiego]] [[Korona Królestwa Polskiego|Koronie Polskiej]] przez [[Jan IV oświęcimski|Jana IV oświęcimskiego]] wystawionym 21 lutego 1457 miejscowość wymieniona została jako ''Dwe Kozy''<ref>{{cytuj książkę| imię = Krzysztof | imię 2 = Rafał | nazwisko = Prokop | autor link = | tytuł = Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438-1513. Dzieje polityczne | wydawca = [[Polska Akademia Umiejętności|PAU]]| miejsce = Kraków | rok = 2002| strony = 151 | isbn = 978-8388857-31-7}}</ref>. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej [[Język staropolski|staropolskiej]] formie ''Dwye Kozy'' wymienia w latach 1470-1480 [[Jan Długosz]] w księdze [[Liber beneficiorum|''Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis'']]<ref>Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 291.</ref>, a jako jej (''Dwyekozy'') właściciela podaje [[Kasztelania|kasztelana]] oświęcimskiego Mikołaja Dambowicza Słopa [[Kornic|herbu Kornicz]]<ref>Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom VII, Kraków 1864, s. 84.</ref>.
 
W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim tereny te znajdowały się w granicach [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]] w [[województwo krakowskie (I Rzeczpospolita)|województwie krakowskim]] w [[powiat śląski|powiecie śląskim]]. Po [[Unia lubelska|unii lubelskiej]] w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] w granicach, której pozostawało do [[I rozbiór Polski|I rozbioru Polski]] w 1772{{r|Gatkowski}}. Wymieniona jest w dwóch dokumentach służących administracji do ściągania podatków: oblaty taryfy łanowej z 1673 oraz taryfy podatkowej Rzeczypospolitej z 1772 roku{{r|Gatkowski}}. Podczas XVI wieku wieś należała do Domu Saszowskich [[Orla (herb szlachecki)|herbu Saszor]]<ref>Dokumenty pergaminowe Oddziału I Archiwum Państwowego w Krakowie do 1600 r.; Data: 1536.4.25, Miejsce: Oświęcim, Sygnatura: W 024. [http://www.ank.gov.pl/].</ref>.
 
W 1559 roku właściciele wsi Russoccy zamienili miejscowy kościół na zbór kalwiński i Kozy stały się lokalnym centrum [[kalwinizm]]u{{r|Gatkowski}}. w 1658 roku kościół katolicki odzyskał świątynię, ale część mieszkańców pozostała wierna kalwinizmowi. Z inwentarza parafialnego wynika, że kalwini wydaleni zostali z miejscowości w 1659 przez Stanisława z Nagłowic{{r|Gatkowski}}. W 1668 roku sejm skazał kilku chłopów na karę śmierci za zatarg z plebanem katolickim. Początkowo chronili ich dziedzice Russoccy, ale po ich konwersji na [[katolicyzm]] koło 1700 roku posługę duszpasterską pełnili dla nich pastorzy z Wiatowic w Małopolsce. Około 1760 nowi właściciele wsi rozpoczęli silne prześladowania miejscowych ewangelików. W odpowiedzi w 1770 ponad 300 ewangelików mieszkańców wsi Kozy uciekło do Prus i tam założyło miejscowość [[Hołdunów]]. Tym samym dobiegła końca 200 letnia historia ewangelików w Kozach.
Linia 90:
== Szlaki turystyczne ==
Przez teren Kóz przebiegają trzy górskie szlaki turystyczne.
* {{szlak|czarny}} z przystanku MZK „Lipnik Granica” na [[U Panienki|Przełęcz u Panienki]] – 1,15 h
* {{szlak|niebieski}} z dworca PKP do [[Porąbka (województwo śląskie)|Porąbki Zapory]] – 3 h
* {{szlak|żółty}} z dworca PKP na [[Chrobacza Łąka (szczyt)|Chrobaczą Łąkę]] – 2,15 h
 
Ponadto istnieje tzw. Szlak Papieski, z kościoła św. ap. Szymona i Judy Tadeusza do kościoła w Bielsku-Białejbielskiej [[Straconka (Bielsko-Biała)|Straconce]], biegnący trasą jednej z wypraw księdza [[Jan Paweł II|ks. Karola Wojtyły]] (5,2 h)<ref>{{cytuj stronę | url = http://kozy.vot.pl/o-kozach/szlak-papieski-w-kozach/| tytuł = „Szlak papieski” w Kozach| data dostępu = 2011-05-02| autor = | opublikowany = 2008-07-28| praca = kozy.vot.pl| data = | język =}}</ref>.
 
== Partnerska gmina ==
* [[Mošovce]] ({{państwoflaga|SVK}} Słowacja)
 
{{Przypisy|2|przypisy=
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Kozy”