|
'''Ebrahim Soltan''', [[język perski|pers.]] '''ابراهيم سلطان''' (w formie [[język czagatajski|czagatajskiej]] '''Ibrahim Sultan'''; ur. 26 sierpnia 1394 roku w pobliżu [[Kars]]u, zm. 3 maja 1435 roku w [[Sziraz]]ie) – książę z rodu [[Timurydzi|Timurydów]], namiestnik [[Fars]]u w latach 1414 -– 1435, znany przede wszystkim jako mecenas kultury i kaligraf.
[[Plik:Conquest Baghdad Zafarnama Met 55.121.17.jpg|thumb|left|200px| Zdobycie [[Bagdad]]u przez Timura -– strona z manuskryptu ''Zafarname'' [[Szarafoddin Ali Jazdi|Jazdiego]] sporządzonego pod patronatem Ebrahima Soltana]]
Był drugim synem [[Szahruch]]a (1405 -– 1447). Jego matką była Tuti Chatun, mająca należeć do [[Mongołowie|mongolskiego]] klanu Naryn. Urodził się podczas kampanii [[Timur Chromy|Timura]] (1370 -– 1405) w [[Gruzja|Gruzji]], nieopodal miasta Kars. Wczesne lata spędził na dworze dziadka, wraz z jego żonami i młodszymi dziećmi oraz żonami i dziećmi jego potomstwa. Latem 1404 roku był jednym z siedmiu wnuków Timura, których w [[Samarkanda|Samarkandzie]] z wielką pompą ożeniono z ich żeńskimi krewnymi i oczekiwano że weźmie udział w planowanej przez jego dziadka wyprawie na [[Chiny]]<ref name=Soucek>{{cytuj stronę| url = http://www.iranicaonline.org/articles/ebrahim-soltan | tytuł = EBRĀHĪM SOLṬĀN | data dostępu = 16 kwietnia 2017 | autor = Priscilla P. Soucek | opublikowany = [[Encyclopaedia Iranica]] | język = en}}</ref>.
Był nominalnym zastępcą (''na'eb'') Szahrucha w [[Herat (miasto)|Heracie]] w roku 1407/1408 i 1409 jednak pierwszym samodzielnie piastowanym przez niego stanowiskiem było namiestnictwo [[Balch (miasto)|Balchu]]. Po tym jak w roku 1414 Szahruch pokonał [[Eskandar Soltan|Eskandara Soltana]] (1405 -– 1415) Ebrahim Soltan został namiestnikiem Farsu. Na tym stanowisku w następnym roku musiał zmierzyć się z rebelią swojego rządzącego w [[Hamadan]]ie kuzyna [[Bajkara|Bajkary]], który pokonał syna Szahrucha w bitwie nieopodal Szirazu i zdobył miasto. Ebrahim Soltan uciekł do [[Abarkuh]]u, zaś jego ojciec odbił Sziraz w grudniu 1415 roku i stłumił rebelię Bajkary, przywracając rządy swojego syna w regionie. Pozostały okres rządów Ebrahima Soltana w Szirazie był raczej spokojny. Będąc namiestnikiem Farsu Ebrahim Soltan brał także udział w kampaniach swojego ojca i odegrał znaczącą rolę w pokonaniu [[Iskandar Ibn Kara Jusuf|Iskandara]] (1421 -– 1438) [[Kara Kojunlu]] w bitwie pod Salmas 17 września 1429 roku<ref name=Soucek/><ref>{{cytuj stronę| url = http://www.iranica.com/articles/bayqara-b | tytuł = BĀYQARĀ | data dostępu = 16 kwietnia 2017 | autor = E. Glassen | opublikowany = Encyclopaedia Iranica | język = en}}</ref>{{odn|Manz|2007|s=31 -– 32}}.
Ebrahim Soltan został zapamiętany przede wszystkim jako kaligraf i mecenas kultury. Miał on studiować kaligrafię pod kierunkiem niejakiego Mira (lub Pira) Mohammada Sziraziego, ale najwidoczniej zmierzał do kontynuowania tradycji wielkiego XIII-wiecznego [[Irak|irackiego]] kaligrafa [[Jakut al-Mustasimi|Jakuta al-Mustasimiego]]. Podobno kaligrafie Ebrahima miały być nawet sprzedawane na bazarze Szirazu jako dzieła Jakuta. Ebrahim kopiował ''[[Koran]]'' oraz przygotowywał monumentalne inskrypcje następnie wykuwane w kamieniu lub przyjmujące formę mozaiki. Jego inskrypcje można było znaleźć na różnych budynkach Szirazu, które kazał zbudować lub odnowić, takich jak [[Meczet Atigh]], [[Brama Koranu]], grób [[Sadi z Szirazu|Sadiego]], [[medresa]] Dar as-Safa oraz szkoła dla osieroconych chłopców. Ebrahim Soltan kontynuował także tradycję zapoczątkowaną przez poprzednich władców Szirazu pozostawiając po sobie ślad w ruinach [[Persepolis]] w postaci inskrypcji sporządzonych w jego imieniu na ruinach pałacu [[Dariusz I Wielki|Dariusza]] (521 -– 485 p.n.e.) upamiętniających jego wizytę w roku 1422. Najdłuższa inskrypcja, sporządzona w piśmie ''naschi'', zawiera wyjątek z ''Ogrodu Różanego'' Sadiego przywołujący ulotną chwałę dawnych władców [[Iran]]u. W roku 1431/1432 Ebrahim Soltan zaprojektował także inskrypcję [[gazel]]u Sadiego na temat równości wielkich i małych wobec śmierci, która została wykonana w formie mozaiki na grobie poety<ref name=Soucek/>.
Za największe osiągnięcia Ebrahima Soltana jako kaligrafa uważa się jednak sporządzone przez niego w różnych wzorach pisma [[manuskryptRękopis|manuskrypty]]y ''Koranu'', datowane od roku 1422/23 do 1430/31. Jeden z nich (Medina 6) znajduje się obecnie w bibliotece [[Topkapı|Pałacu Topkapı]] w [[Stambuł|Stambule]], przy czym zawiera on zarówno tekst sporządzony ręką Ebrahima jak i XIV-wiecznego kaligrafa [[Pir Jahja Sufi|Pir Jahji Sufiego]]. Inny, datowany na [[Kalendarz muzułmański|Ramadan 830]] (czerwiec 1427), jest przechowywany w [[Metropolitan Museum of Art]] w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]]. Największe wrażenie spośród manuskryptów Ebrahima robi jednak tom zawierający wyjątki z ''Koranu'' (ms. no. 414), napisany w większości złotem i gustownie [[Iluminacja książki|iluminowany]]. Został on sporządzony w trakcie [[Pielgrzymki w islamie|pielgrzymki]] do [[Meszhed]]u i jest przechowywany w bibliotece [[Astan-e Ghods]] przy [[Sanktuarium Imama Rezy]]. Dwa tomy wyjątków z ''Koranu'' (ms. no. 430), sporządzone w roku 1430/1431, aż do roku 1936 znajdowały się w niewielkim pomieszczeniu na górze Bramy Koranu w Szirazie i wiązano z nimi cechy [[talizman]]u. Obecnie znajdują się one w [[Muzeum Farsu]] w Szirazie<ref name=Soucek/>.
Intelektualnym mentorem Ebrahima Soltana podczas jego rządów w Szirazie był historyk [[Szarafoddin Ali Jazdi]]. To za zachętą Ebrahima Soltana i przy jego udziale Jazdi napisał swoja słynną biografię Timura ''Zafarname''. Pod patronatem Ebrahima sporządzono także wiele innych manuskryptów, w których tworzeniu nie brał on już osobistego udziału. Dwa najsłynniejsze z nich to ilustrowany manuskrypt ''[[Szahname]]'' (Ousley Add. 176), obecnie znajdujący się w [[Biblioteka Bodlejańska|Bodleian Library]] w [[Oksford]]zie oraz rozproszona obecnie edycja ''Zafarname'' Jazdiego, ukończona w Szirazie w roku 1436, już po śmierci Ebrahima<ref name=Soucek/>.
Ebrahim Soltan pozostawił po sobie dwuletniego syna, [[Abdallah Mirza|Abdallaha]] (1450 -– 1451), który został jego następcą na stanowisku namiestnika Farsu{{odn|Manz|2007|s=46}}.
{{Przypisy}}
| 