Unia polsko-litewska: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Polska 1386 - 1434.png|thumb|Unia polsko-litewska za panowania Jagiełły (1386-14341386–1434)]]

[[Plik:Rzeczpospolita voivodships.png|thumb|RzeczypospolitaRzeczpospolita Obojga Narodów ok. 1635]]

Główną przyczyną utworzenia unii było zagrożenie ze strony [[zakon krzyżacki|krzyżackiej]] oraz fakt, że [[Ludwik Węgierski]] nie pozostawił męskiego potomka. Ludwik chciał pozostawić polski tron swojej córce, ale w tradycji Polski kobieta nie mogła zasiadać na tronie. Nadał więc w [[1374]] roku polskiej szlachcie [[przywilej koszycki]], stanowiący, że król nie mógł nakładać na nią nowych [[podatek|podatków]] bez jej zgody. W zamian szlachta zgodziła się na objęcie tronu przez jedną z jego córek ([[Katarzyna Andegaweńska|Katarzynę]], [[Maria Andegaweńska|Marię]] albo [[Jadwiga Andegaweńska|Jadwigę]]). Ostatecznie koronacja Jadwigi odbyła się w [[1384]] roku, głównie z powodu jej matki, [[Elżbieta Bośniaczka|Elżbiety Bośniaczki]], która długo zwlekała z wysłaniem jej do Polski z uwagi na jej młody wiek. Tak długie bezkrólewie wywołało oburzenie magnatów małopolskich, którzy nieustannie grozili, że odmówią Jadwidze prawa do tronu jeśli nie stawi się na koronację. Były to jednak czcze groźby, których ostatecznie nie spełniono. Według [[Oskar Halecki|Oskara Haleckiego]] główną przesłanką do zawarcia unii i utworzenia federacji polsko-litewskiej było uniknięcie konfrontacji zbrojnej obu państw na ziemiach ruskich, do których oba rościły swoje pretensje<ref>[[Oskar Halecki]], ''Dzieje unii jagiellońskiej w wiekach średnich'', t. I, [[Kraków]] [[1919]], s. 53-5453–54.</ref>.

* [[1432]] (1432-341432–34) – [[unia grodzieńska]] w [[Grodno|Grodnie]]

* [[1440]] – [[1447]] – {{fakt|[[unia]] faktycznie wygasła|data=2014-05}}, gdy wielkim księciem litewskim został [[Kazimierz IV Jagiellończyk]]

* [[1569]] ([[1 lipca]]) – [[unia lubelska]] – powstanie [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]].

* [[1791]] -– [[konstytucja 3 maja]] zacieśniała (lecz nie znosiła) unię Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Stworzono wspólne organy władzy centralnej, w tym [[Straż Praw]] i Komisje Wielkie Obojga Narodów. [[20 października]] [[Sejm Czteroletni]] uchwalił przepisy wykonawcze do konstytucjiKonstytucji 3 maja pod nazwą [[Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów|Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów]].

* [[1812]] -– [[Konfederacja Generalna Królestwa Polskiego]] -– próba wskrzeszenia unii.