Wersja z 07:42, 18 sty 2018 edytuj Paweł Ziemian BOT (dyskusja \| edycje) Boty 1 384 060 edycji m Zamieniam Szablon:Przypisy-lista na Szablon:Przypisy ← poprzednia edycja		Wersja z 23:01, 13 lut 2018 edytuj anuluj edycję Halfbricking (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 58 010 edycji int. następna edycja →
Linia 3: '''Turoń''' – maszkara przedstawiająca rogate, czarne i włochate zwierzę z kłapiącą paszczą, występujące w widowiskach obrzędowych ludu polskiego w okresie od [[Boże Narodzenie\|Bożego Narodzenia]] do [[Wielkanoc]]y. Osoba odgrywająca turonia przykrywała się derką, płachtą lub skórą baranią, przed sobą trzymając zamontowany na długim patyku drewniany łeb byka z kłapiącą szczęką, rogami (czasem prawdziwymi -– bydlęcymi, kiedy indziej drewnianymi), obitym skórą królika lub innego zwierzęcia. == Zwyczaje == Linia 10: Po wejściu wraz z grupą [[Kolędowanie\|kolędniczą]] do chaty rozpoczynał figle i tańce, skakał, ryczał jak osioł, najbardziej lubił płatać figle kobietom, które ganiał, zaczepiał oraz tłukł je pyskiem. Podczas śpiewania kolęd turoń kłapał pyskiem w takt melodii{{fakt\|data=2014-01}} i dzwonił zawieszonym na szyi dzwonkiem{{r\|Oskar Kolberg Dzieła Wszystkie}}. W którymś momencie tych harców następował ważny element kolędowania: turoń padał{{fakt\|data=2014-01}}, a wówczas następowało jego cucenie -– masowanie, podpalanie pod nim słomy, dmuchanie i wlewanie wódki w pysk kukły, odczynianie uroków. Po takich zabiegach turoń odzyskiwał siły i znów zaczynał hasać, po czym przedstawienie wkrótce{{fakt\|data=2014-01}} się kończyło. W każdym z regionów Polski, gdzie zwyczaj ten występował, wyglądał nieco inaczej. W krakowskim turoń towarzyszył kolędowaniu z gwiazdą w czasie święta Trzech Króli. Postępował za kolędnikami i gdy weszli oni do chaty lub dworu rzucał się na osoby, które zanadto zapatrzyły się na gwiazdę i towarzyszących jej muzykantów. Pysk jego był wykonany z cienkiego drewna, obity skórą zajęczą i na tyle przepastny, że mógł on połknąć na raz całe jabłko lub opróżnić kieliszek wódki{{r\|Dzieła Wszystkie Oskara Kolberga}}. Z pewnością to przez alkohol, spożywany w każdej niemal z odwiedzanych chat, zachowanie turonia było tak bezczelne. W rękach turoń trzymał dwa kije, którymi, podnosząc się ustawicznie uderzał w podłogę, przeskakiwał przez nie oraz przez znajdujące się w izbie stołki. W kieleckiem z turem, nazywanym przez uczestników "turuniem" chadzano w Zapusty a więc w czasie karnawału{{r\|Dzieła Wszystkie Oskara Kolberga2}}. Podobnie było w Tarnowie, gdzie jednak Turoniowi towarzyszyli inni przebierańcy: Tatar (Turek) i Żyd. Za Mielcem zaś z turoniem chadzano w wigilię Nowego Roku{{r\|Dzieła Wszystkie Oskara Kolberga3}}. Linia 23: == Etymologia == Jak pisze Oskar Kolberg: "(...) przypomina mi się badanie o Turze, uczenie przez Niemca Hariusza wywiedzione.Tur w językach wschodnich jest wyrazem obcym, a znaczy byka -– należy więc do pojęć i obrzędów pogańskiej Słowiańszczyzny, gdzie tur był emblematem Słońca, na cześć zaś jego obchodzono święto Turzycami zwane.Nie inaczej więc turuń tłumaczyć się ma; oto po Bożym Narodzeniu i nowe słońce się rodzi, jaśniej i dłużej świecąc z nastaniem nowego lata." == Symbolika ==

Turoń: Różnice pomiędzy wersjami