Akt 5 listopada: Różnice pomiędzy wersjami

Akt 5 listopada wywołał protesty państw [[Ententa|Ententy]]. Rząd rosyjski 15 listopada 1916 zaprotestował przeciw rozporządzaniu Królestwem Polskim przez okupantów oraz ponowił uroczyście przyrzeczenie stworzenia całej Polski złożonej z wszystkich ziem polskich, która po zakończeniu wojny będzie miała prawo z całą swobodą samodzielnie urządzić swoje życie narodowe, kulturalne i gospodarcze pod berłem panujących rosyjskich na zasadzie jedności państwowej<ref>''Rząd rosyjski widzi w tym akcie Niemiec i Austro-Węgier wielkie naruszenie prawa międzynarodowego, które zakazuje zmuszania mieszkańców zajętego terytorium do podnoszenia broni przeciw ich własnej ojczyźnie. Rząd rosyjski uważa wydaną proklamację za bezwartościową. Rosja od początku wojny dwukrotnie [[odezwa wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza do Polaków|wypowiedziała się w kwestii polskiej]] i ma na widoku utworzenie Królestwa Polskiego, które obejmować ma wszystkie ziemie polskie.'' (''Komunikat rządu rosyjskiego'' z 15 listopada, cyt. za: [[Kazimierz Władysław Kumaniecki]], [http://www.pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=23024 ''Odbudowa państwowości polskiej''] Warszawa - Kraków 1924, s. 52). Chodziło tu o [[konwencje haskie|IV Konwencję Haską]] z 1907 która w art. 23 zabrania stronom walczącym ''zmuszać poddanych strony przeciwnej do uczestnictwa w działaniach wojennych, skierowanych przeciwko ich krajowi'', a w art. 43 nakazuje okupantowi przestrzegać, ''z wyjątkiem bezwzględnych przeszkód'', dotychczasowe prawa obowiązujące w okupowanym kraju.</ref><ref>Zręcznie zredagowana odpowiedź Rzeszy na komunikat z 15 listopada utrzymywała, że jedynym traktatem w sprawie Królestwa był Akt Końcowy [[Kongres wiedeński|kongresu wiedeńskiego]] gdy ''jednością głosów wszystkich mocarstw europejskich utworzono [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwo Polskie]], koronę zaś tego Królestwa powierzono carowi. Rosja pochłonęła potem samodzielną Polskę, stosując swoją przewagę wojskową, bynajmniej zaś nie na zasadzie jakichkolwiek traktatów europejskich, a jeszcze mniej na zasadzie uroczyście zaprzysiężonych - i dalej idąc krok za krokiem, tak bardzo zrabowała jej samodzielność, że w końcu nawet zginęła nazwa Polski i pozostało tylko [[Kraj Nadwiślański|gubernatorstwo nadwiślańskie]]''. Zaś [[państwa centralne]] ''przywróciły zasady prawne z roku 1815'' (Kumaniecki, ''op.cit.'' s. 54). Oświadczenie to sugerowało odbudowę Królestwa w granicach z 1815, przeczyły temu jednak słowa Aktu 5 listopada o mającym nastąpić ''dokładniejszym oznaczeniu granic'', podobnie jak późniejszy [[Traktat brzeski (9 lutego 1918)]].</ref>. Oświadczenie to poparły [[Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii|Wielka Brytania]] i [[III Republika Francuska|Francja]], przyjmując je w telegramie do premiera rosyjskiego [[Boris Stürmer|Borisa Stürmera]] z dnia [[16 listopada]] 1916 do wiadomości, a w dniu następnym [[17 listopada]] uczyniły to samo [[Zjednoczone Królestwo Włoch|Włochy]]<ref>Kumaniecki, ''op.cit.'' s. 53. Telegramy te zawierały słowa solidarności z narodem polskim.</ref>. W [[Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego|Dumie]] rosyjskiej premier [[Aleksander Trepow]] [[2 grudnia]] złożył oświadczenie, że ''ziemie odwiecznie polskie poza granicami Rosji będą odzyskane, a cała Polska w granicach etnograficznych będzie wolna w nierozerwalnym związku z Rosją''<ref>Stanisław Głąbiński: Wspomnienia polityczne, Pelplin 1939, s. 255.</ref>. Niemniej jednak w grudniu 1916 za niepodległością Polski wypowiedział się parlament Włoch<ref>7 grudnia włoska [[Izba Deputowanych (Włochy)|Izba Deputowanych]] przyjęła taką uchwałę na wniosek posła Montresora. [[Stanisław Kutrzeba]], [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=129564 ''Polska Odrodzona 1914 - 1928''], Warszawa 1928, s.25.</ref>. Zaś w styczniu 19171918, wkrótce przed przystąpieniem [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] do wojny, za niepodległością Polski wypowiedział się prezydent [[Woodrow Wilson]] (zobacz [[Czternaście punktów Wilsona]]).

Choć sam akt 5 listopada nie dawał Polakom pewnej i konkretnej wizji przyszłej niepodległej Polski, to wywołał on na świecie tak szeroki oddźwięk, że jego ogłoszenie było kluczowym czynnikiem w polskich staraniach o odzyskanie niepodległości, ponieważ zmusił państwa Ententy do nacisku na Rosję, aby zaoferować będącym pod jej zaborem Polakom konkurencyjną ofertę. Pod wpływem tego nacisku car [[Mikołaj II Romanow|Mikołaj II]] 12/25 grudnia 1916 wydał rozkaz, w którym do celów wojny zaliczył odbudowę ''Polski wolnej, złożonej ze wszystkich trzech części, dotąd rozdzielonych''<ref>''создание свободной Польши из всех её ныне разрозненных областей ещё не обеспечено'' ([http://dvoynik-nikolay.livejournal.com/28914.html ''Приказ Государя Императора Николая II по армии и флоту 12 декабря 1916 года'']).</ref> (jednak, jak należało przypuszczać na podstawie wcześniejszych oświadczeń, nadal w unii z [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskim]]). Po [[Rewolucja lutowa 1917|rewolucji lutowej]] w 1917 i obaleniu [[samodzierżawie|caratu]] rząd tymczasowy księcia [[Gieorgij Lwow|Lwowa]] 17/30 marca 1917 zadeklarował ''Naród rosyjski, który zrzucił jarzmo, przyznaje także polskiemu bratniemu narodowi pełne prawo stanowienia o swoim losie według własnej woli. Rząd Tymczasowy'' (...) ''dopomoże do utworzenia niezawisłego państwa polskiego ze wszystkich terytoriów, w których Polacy tworzą większość, jako rękojmię trwałego pokoju w przyszłej, nowo zorganizowanej, Europie''<ref>Kumaniecki, op.cit. s. 67. Na odezwę tę powołał się w 1919 [[mały traktat wersalski]] w słowach ''rząd rosyjski odezwą z 30 marca 1917 roku zgodził się na przywrócenie niepodległego Państwa Polskiego''.</ref>.