Wersja z 20:51, 24 maj 2018 edytuj 94.254.128.227 (dyskusja) Nie podano opisu zmian Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) ← poprzednia edycja		Wersja z 08:09, 23 lip 2018 edytuj anuluj edycję Pit rock (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 37 492 edycje layout strony, +kontrola autorytatywna, +clear0, drobne redakcyjne, przeniesienie refów na koniec, WP:SK następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Protector (AWM A04936).jpg\|thumb\|Kanonierka {{HMAS\|Protector\|1884\|6}} z 1884, charakterystycznego dla tego okresu [[Kanonierki typu Rendel\|typu Rendela]].]] '''Kanonierka''' -– historyczna klasa [[okręt artyleryjski\|okrętów artyleryjskich]] średniej lub małej wielkości. Kanonierki przeznaczone były przede wszystkim do ostrzeliwania celów lądowych, przybrzeżnej służby patrolowej i dozorowej, obrony wybrzeża, stawiania [[mina morska\|min]] i innych zadań pomocniczych.▼ [[Plik:SMS Panther (1901).jpg\|thumb\|Niemiecka kanonierka „Panther” z 1901]]▼ [[Plik:HrMs Flores SLV AllanGreen3c.jpg\|thumb\|Holenderska kanonierka „Flores”" z okresu II wojny światowej]]▼ ▲'''Kanonierka''' - historyczna klasa [[okręt artyleryjski\|okrętów artyleryjskich]] średniej lub małej wielkości. Kanonierki przeznaczone były przede wszystkim do ostrzeliwania celów lądowych, przybrzeżnej służby patrolowej i dozorowej, obrony wybrzeża, stawiania [[mina morska\|min]] i innych zadań pomocniczych. == Historia == Klasa kanonierek powstały jako okręty żaglowe zazwyczaj uzbrojone w jedną armatę gładkolufową dużego kalibru. Pierwsze kanonierki były niewielkimi okrętami, o długości ok. 15 metrów, jedno- lub dwumasztowymi, budowano także kanonierki o napędzie wiosłowym. ▲[[Plik:SMS Panther (1901).jpg\|thumb\|left\|Niemiecka kanonierka „Panther” z 1901.]] Rodzaje kanonierek różniły się w zależności od przeznaczenia. Oprócz kanonierek stanowiących uniwersalne niewielkie okręty artyleryjskie, istniały w XIX wieku kanonierki obrony wybrzeża, uzbrojone z reguły w jedno działo dużego kalibru (ponad 200 mm) i kilka mniejszych (z klasy tej następnie powstały [[pancernik obrony wybrzeża\|pancerniki przybrzeżne]]). Największą popularność zyskały jednak kanonierki kolonialne, przeznaczone do służby zamorskiej. Aż do [[II wojna światowa\|II wojny światowej]] okręty tej klasy często używane były do reprezentowania interesów mocarstw w ich [[Kolonia (geografia polityczna)\|koloniach]] oraz strefach wpływów politycznych, głównie w Afryce i wschodniej [[Azja\|Azji]], w tym także do ekspedycji karnych epoki [[kolonializm]]u (na przykład podczas [[II wojna opiumowa\|drugiej wojny opiumowej]] w [[Chiny\|Chinach]]). Szczególne nasilenie działań tego typu miało miejsce na przełomie XIX i XX wieku - stąd powstało określenie: „polityka kanonierek”.▼ ▲Rodzaje kanonierek różniły się w zależności od przeznaczenia. Oprócz kanonierek stanowiących uniwersalne niewielkie okręty artyleryjskie, istniały w XIX wieku kanonierki obrony wybrzeża, uzbrojone z reguły w jedno działo dużego kalibru (ponad 200 mm) i kilka mniejszych (z klasy tej następnie powstały [[pancernik obrony wybrzeża\|pancerniki przybrzeżne]]). Największą popularność zyskały jednak kanonierki kolonialne, przeznaczone do służby zamorskiej. Aż do [[II wojna światowa\|II wojny światowej]] okręty tej klasy często używane były do reprezentowania interesów mocarstw w ich [[Kolonia (geografia polityczna)\|koloniach]] oraz strefach wpływów politycznych, głównie w Afryce i wschodniej [[Azja\|Azji]], w tym także do ekspedycji karnych epoki [[kolonializm]]u (na przykład podczas [[II wojna opiumowa\|drugiej wojny opiumowej]] w [[Chiny\|Chinach]]). Szczególne nasilenie działań tego typu miało miejsce na przełomie XIX i XX wieku -– stąd powstało określenie: „polityka kanonierek”. W latach 80. i 90. XIX wieku budowano też osobną podklasę [[kanonierka torpedowa\|kanonierek torpedowych]], które były szybsze i oprócz dział, uzbrojone w kilka [[wyrzutnia torpedowa\|wyrzutni torped]]. Linia 13: Po I wojnie światowej, kanonierki straciły na znaczeniu, wypierane przez okręty bardziej uniwersalnych klas, jak [[niszczyciel]] oraz bardziej potrzebne [[okręt eskortowy\|okręty eskortowe]]. Podczas II wojny światowej istniejące jednostki były jeszcze używane do ostrzeliwania wybrzeży. Ostatecznie klasa ta zanikła po II wojnie światowej. Rozbrojeniowy [[Traktat londyński (1930)\|traktat londyński z 1930]] (obowiązujący Wielką Brytanię, USA i Japonię) pośrednio ograniczył charakterystyki kanonierek, które można było budować bez limitu ilości. Nie mogły one przekraczać wyporności standardowej 2032 ton (2000 ts), kalibru dział 155 mm, ani prędkości 20 węzłów; nie mogły mieć także wyrzutni torpedowych, ani więcej, niż 4 działa kalibru ponad 76 mm~~<ref>Art. 8 litera b traktatu - [http://www.microworks.net/pacific/road_to_war/london_treaty.htm Tekst traktatu]~~ {{~~lang~~r\|enmicroworks-london-treaty}}~~</ref>~~. == Konstrukcja == ▲[[Plik:HrMs Flores SLV AllanGreen3c.jpg\|thumb\|Holenderska kanonierka „Flores”" z okresu II wojny światowej.]] [[Wyporność]] standardowa kanonierek wynosiła od 300 do 2000 ton -– zwykle w granicach 1000 t. Uzbrojenie stanowiły z reguły ~~2-4~~2–4 działa kalibru od 75 mm do 130 mm oraz działa mniejszego kalibru, a od I wojny światowej także działka przeciwlotnicze. Część kanonierek (zwłaszcza wczesnych -– XIX-wiecznych) miała artylerię główną złożoną z dział o kalibrze ~~152 - 203~~152–203 mm, a nawet do 280 mm. Rozpowszechnione w II połowie XIX wieku [[Kanonierki typu Rendel\|kanonierki konstrukcji Rendela]] i wzorowane na nich, miały jedno działo dużego kalibru umieszczone na dziobie i strzelające do przodu. Część okrętów tej klasy mogła stawiać do kilkudziesięciu [[mina morska\|min]], niektóre były nawet później przebudowywane na [[stawiacz min\|stawiacze min]]. Nieliczne typy kanonierek były lekko [[opancerzenie\|opancerzone]] (kanonierki pancerne), większość nie posiadała jednak opancerzenia. Wszystkie kanonierki charakteryzowały się niewielką prędkością ~~11-16~~11–16 węzłów, rzadziej rzędu 20 węzłów (oprócz kanonierek torpedowych). Część okrętów tej klasy, zwłaszcza przeznaczonych do służby kolonialnej, charakteryzowała się dużym zasięgiem pływania, w przeciwieństwie do kanonierek obrony wybrzeża. Kanonierki budowane do początku XX wieku posiadały ponadto pomocniczy napęd żaglowy. Zbliżona do kanonierek była brytyjska klasa [[slup wojenny\|slupów]] (''sloop'') i francuska [[awizo (klasa okrętów)\|awizo]]. == Polskie kanonierki == [[Plik:ORP General Haller.jpg\|thumb\|left\|[[ORP Generał Haller]]]] Polska posiadała do 1939 roku 2 małe kanonierki: [[ORP Komendant Piłsudski\|ORP „Komendant Piłsudski”]] i [[ORP Generał Haller\|ORP „Generał Haller”]] o wyporności 340 ton, uzbrojone w dwa działa 75 mm. {{clear0}} == Zobacz też == {{commonscat\|Gunboats}} Linia 35 ⟶ 36: == Przypisy == {{Przypisy}}\| <ref name="microworks-london-treaty">Art. 8 litera b traktatu – [http://www.microworks.net/pacific/road_to_war/london_treaty.htm Tekst traktatu] {{lang\|en}}</ref> }} == Bibliografia == * PWN Leksykon: ''Wojsko, wojna, broń'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, {{ISBN\|83-01-13506-9}} * Roger Chesneau, Eugène Kolesnik (red.): ''~~Conway's~~Conway’s All the ~~World's~~World’s Fighting Ships, ~~1860-1905~~1860–1905'', Conway Maritime Press, Londyn, 1979, {{ISBN\|0-85177-133-5}} {{Współczesne klasy okrętów}} {{kontrola autorytatywna}} [[Kategoria:Historyczne klasy okrętów]]

Kanonierka: Różnice pomiędzy wersjami