Ludwik II Jagiellończyk: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
drobne redakcyjne |
||
Linia 44:
'''Ludwik II Jagiellończyk''' (ur. [[1 lipca]] [[1506]] w [[Buda (Budapeszt)|Budzie]], zm. [[29 sierpnia]] [[1526]] pod [[Mohacz]]em) – [[władcy Czech|król Czech]] (jako '''Ludwik I'''), [[władcy Węgier|Węgier i Chorwacji]] panujący samodzielnie w latach 1516–1526.
Syn króla Czech i Węgier [[Władysław II Jagiellończyk|Władysława II Jagiellończyka]] i [[Anna de Foix-Candale|Anny de Foix]]. W 1515 został adoptowany przez [[Święty
Był władcą nieudolnym, nie interesował się polityką, w jego imieniu rządzili walczący o władzę możni, zwłaszcza niemieccy.
Zginął w [[bitwa pod Mohaczem|bitwie z Turkami pod Mohaczem]]. Po jego śmierci władzę w Czechach i na Węgrzech, zgodnie z układem z 1515, objął [[Ferdynand I Habsburg]] – brat Marii Habsburżanki i zarazem mąż [[Anna Jagiellonka (
== Pochodzenie i losy do śmierci ojca ==
Linia 64:
13 marca 1516 roku zmarł Władysław II Jagiellończyk, a Ludwik formalnie został królem Czech i Węgier. W kwietniu tego samego roku na sejmie węgierskim rozstrzygnięto o ustanowieniu regencji. Przedstawiciele partii dworskiej nie dopuścili do Rady Regencyjnej przedstawicieli polskiego króla [[Zygmunt I Stary|Zygmunta I Starego]], stryja i najbliższego męskiego krewnego Ludwika, a wojewodę siedmiogrodzkiego i przywódcę stronnictwa antyhabsburskiego, [[Jan Zápolya|Jana Zápolyę]] zmusili do wycofania się do swoich dóbr. W takiej sytuacji opiekunami Ludwika zostali jego brat cioteczny [[Jerzy Hohenzollern-Ansbach]], arcybiskup ostrzyhomski [[Tamás Bakócz]] i [[Jan Bornemisza]], burgrabia budziński.
W 1517 roku w [[Królestwo Czech|Czechach]] powołano Radę Koronną, która uznała za opiekunów Ludwika cesarza Maksymiliana oraz Zygmunta Starego. W 1519 roku Zygmunt I Stary jako jego prawny opiekun przyczynił się do wyboru [[Karol V Habsburg|Karola V Habsburga]] na [[Święty
[[Plik:Hans Krell 001.jpg|thumb|left|200px|Ludwik Jagiellończyk (mal. Hans Krell, 1522)]]
Ludwik – w odróżnieniu od ojca – miał więcej energii i inteligencji, jednak regenci z premedytacją zaniedbali jego wychowanie i młodego króla kierowali ku przyjemnościom i zabawom, a nie ku nauce rządzenia. O skandalicznych stosunkach panujących na dworze w [[Buda (Budapeszt)|Budzie]] głośno było w całej Europie. Szczególnie negatywny wpływ na Ludwika miał Jerzy Hohenzollern. W 1523 polski wysłannik na Węgrzech tak opisywał [[Kanclerz wielki koronny|kanclerzowi]] [[Krzysztof Szydłowiecki|Szydłowieckiemu]] młodego Jagiellona:
Linia 73:
W roku 1521 Ludwik ukończył 15 lat i uznano go za pełnoletniego. Doszło wówczas do dawno zaplanowanego ślubu z Marią Habsburg. Oficjalne przejęcie władzy i małżeństwo niewiele jednak zmieniło na dworze. Król nadal zajmował się głównie uciechami, nie mając realnego wpływu na wydarzenia w kraju. Tymczasem nad Węgrami zawisło niebezpieczeństwo tureckie. W roku objęcia rządów wojska tureckie pod wodzą [[Sulejman Wspaniały|Sulejmana Wspaniałego]] zaatakowały i zdobyły [[Belgrad]], główną twierdzę Węgier, chroniącą kraj od strony Bałkanów. Upadek miasta otworzył imperium osmańskiemu drogę do centrum państwa.
W opozycji do kliki dworskiej, która miała największy wpływ na młodego monarchę, pozostawał najpotężniejszy magnat węgierski i wojewoda [[Siedmiogród|siedmiogrodzki]], Jan Zápolya. Swoją pozycję polityczną opierał on na średniej szlachcie, a popularność zdobył w walce z Turkami, między innymi w wyprawach na [[Wołoszczyzna|Wołoszczyznę]], gdzie udaremnił tureckie plany przyłączenia tego kraju do imperium osmańskiego. Zápolya był przywódcą stronnictwa narodowego, którego celem było przeciwdziałanie wpływom niemieckim na Węgrzech i niedopuszczenie do przejęcia tronu przez Habsburgów, co było przewidziane przez liczne umowy dynastyczne, zawarte przez poprzedników Ludwika II. Za czasów panowania Ludwika walka między stronnictwami przybrała cechy wojny domowej. Szlachta na dwóch kolejnych sejmach w roku 1525 przedstawiła królowi szereg żądań, w tym usunięcia dotychczasowych doradców i oddania godności [[Palatyn (tytuł)|palatyna]] Janowi Zápolyi. Te propozycje popierał także stryj Ludwika, król Polski Zygmunt Stary. Ludwik początkowo zgodził się na postulaty szlacheckie, jednak po powrocie do stolicy wycofał się z obietnic<ref name="Duczmal">Małgorzata Duczmal, ''Izabela Jagiellonka. Królowa Węgier'', Warszawa 2000, s.
== Wojna z Turcją – bitwa pod Mohaczem ==
Linia 163:
{{Władcy Chorwacji}}
{{Władcy Moraw}}
{{Kontrola autorytatywna}}
| |||