Graf (tytuł szlachecki): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Masur (dyskusja | edycje)
m drobne techniczne
źródła/przypisy, drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 5:
Pierwotnie urzędnicy królewscy (szlachta urzędnicza) zarządzających w zastępstwie króla znacznymi majątkami ziemskimi. Później niższa warstwa wysokiej szlachty (szlachta z urodzenia, ''uradel'').
 
Tytuł ten wywodzi się ze starołacińskiego ''graffio'', czyli bizantyjskiego ''grapheus'' lub ''suggrapheus'' (tj. osoba uprawniona do zwołania zjazdu). W okresie późnorzymskim tytułem ''[[komes|comes]]'' określano wysokiego cesarskiego urzędnika finansowego (''comes largitionum''). Ponieważ tytuły te stały się już za czasów [[Ludolfingowie|Ottonów]] poprzez ''[[wikt:usus|usus]]'' (zwyczajowo) dziedzicznymi, w późniejszych czasach usystematyzowano je. Prerogatywa nadawania tytułów hrabiów w czasach nowożytnych przeszła na [[cesarz]]a, potem na [[król]]a.
 
Jeśli hrabia kierował (sprawował jurysdykcję) nad czymś więcej niż zwykłym hrabstwem, otrzymywał tytuł:
* ''Markgraf'' (margrabia) – dowódca zarządzający prowincją kresową – [[Marchia|marchią]]
* ''[[Palatyn (tytuł)|Pfalzgraf]]'' (palatyn) – zarządzający palatynatem (''comes palatinus'') (np. [[Palatynat Reński|palatyn reński]])
* ''[[Landgraf]]'' (langrabia) – zarządzający ziemią nadaną bezpośrednio przez samego cesarza (któremu to podlegał), ([[łacina|łac.]] ''comes magnus, comes patriae, comes provinciae, comes terrae, comes principalis, lantgravius''), czyli ''hrabia krajowy''
* ''[[Burgrabia (urząd)|Burggraf]]'' (burgrabia) – zarządzający zamkiem królewskim; także tytuł arystokratyczny w królestwie [[Holandia|Holandii]], o randze między tytułem [[baron]]a i [[hrabia|hrabiego]].
 
Ponadto znamy:
* ''Rheingraf'' – władający zamkiem strzegącym przeprawy przez [[Ren]]
* ''[[Hrabia cesarstwa|Reichsgraf]]'' (hrabia Rzeszy) – hrabia z nadania przez cesarza (hrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego). Reichsgrafowie skupiali się w „Radzie Hrabiów”
* ''Altgraf'' – zarządzający górskimi okolicami
* ''Wildgraf'' – zarządzający pustkowiem, lasami i okolicami niezamieszkanymi (''comes silvester'')
* ''Raugraf'' – zarządzajacy okręgiem (''comes hirsutus'')
* ''Vizegraf'' – [[wicehrabia]], syn hrabiego, także osobny tytuł niższy od hrabiego, lecz wyższy od barona ([[freiherrFreiherr]]). Rzadki w Niemczech (używany tylko w średniowieczu), częsty we Francji (''vicomte'') i w Anglii (''viscount'')
 
Po roku 1815 z różnych odmian tytułu pozostał tylko ''graf''. Dwie rodziny panujące używały na dalszym miejscu w tytulaturze tytułu ''pfalzgrafPfalzgraf'' (dynastia [[Wittelsbachowie|Wittelsbachów]]) i ''landgrafLandgraf'' (dynastia [[Hesja|Hessen-Kassel]]). Także hrabiowie z nadań z czasów [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Świętego Cesarstwa Rzymskiego]] niekiedy nadal tytułowali się ''reichsgrafReichsgraf'', by się odróżnić od nowszych, "gorszych"„gorszych” hrabiów. Najwyższą kategorię hrabiów stanowili hrabiowie których ziemie do 1815 roku były suwerenne, tj. podległe tylko cesarzowi. Po [[mediatyzacja|mediatyzacji]] stracili suwerenność, zachowując wiele honorowych przywilejów, m.in. inną niż hrabiowskie koronę rangową (tzw. [[Korona rangowa|''erlauchtkroneErlauchtkrone'']]), płaszcz książęcy, tytuł „Erlaucht” i liczne przywileje patronackie w swoich dobrach.
 
Po 1918 roku w Niemczech zniesiono monarchię i wszelkie tytuły arystokratyczne czy szlacheckie, choć bywają one dalej w potocznym użyciu, od 19211919 roku stały się jednak formalnie częścią nazwiska<ref>[http://www.documentarchiv.de/wr/wrv.html art. 109], [[Konstytucja weimarska]].</ref> (wpisaną do dowodu osobistego, między imieniem a nazwiskiem rodowym, stosowano je nawet w [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]]).
 
Natomiast [[Austria]] zniosła po wprowadzeniu republiki wszelkie tytuły w sposób bardziej radykalny: za używanie i tytułów i predykatu „von” przez obywateli tego kraju grozi kara sądowa. Stąd nazwisko [[Otto von Habsburg|Ottona Habsburga]], dawniej „Otto Erzherzog von Österreich” brzmi obecnie „Dr. Otto Habsburg-Lothringen”. Nawet po [[Anschluss|aneksji Austrii]] w roku 1938 nie przystosowano prawa austriackiego do prawa obowiązującego w Rzeszy i w rezultacie ta sama rodzina w obu krajach nosiła różne nazwiska.
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
{{Kontrola autorytatywna}}