Kaldera Yellowstone: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit.
Kenraiz (dyskusja | edycje)
m Popups: Przywrócenie wersji autora Maitake z dnia 2018-07-24 07:46:03
Linia 17:
Nazywana także „Yellowstone supervolcano” ([[Superwulkan]]em Yellowstone).
 
[[Kaldera]] Yellowstone o rozmiarach ok. 55 x 80 km znajduje się nad tzw. [[Plama gorąca|plamą gorąca]] i jest pozostałością po gigantycznych eksplozjach superwulkanu, jakie miały miejsce 2,1 mln, 1,3 mln oraz 640 tys. lat temu. Były to [[erupcja wulkanu|erupcje]] o najwyższym stopniu w 8-stopniowej skali VEI ([[Indeks Eksplozywności Wulkanicznej]]) 1,3 mln lat temu doszło do erupcji o skali VEI 7. W czasie ostatniej, 640 tys. lat temu, do atmosfery zostało wyrzucone ponad 1000 km³ [[materiał piroklastyczny|materiału piroklastycznego]]. Na zakończenie tej erupcji doszło do zapadnięcia się opróżnionej komory i powstania kaldery zapadliskowej. Obszar ten nazywany jest wielką [[kaldera|kalderą]]. Później następowały mniejsze erupcje lawowe, bez wyrzutu piroklastyków. Ostatni wypływ lawy miał miejsce 70 000 lat temu. Badania terenu [[Fala sejsmiczna|falami sejsmicznymi]] wykazały że komora magmowa znajduje się 5-10 kilometrów pod powierzchnią ziemi.
 
Ze względu na możliwość kolejnego wybuchu, kaldera jest monitorowana za pomocą rozmieszczonych na jej obszarze odbiorników [[Global Positioning System|GPS]] oraz pomiarów radarowych wykonywanych przez satelity. W obserwacje kaldery zaangażowane są zespoły uczonych z [[University of Utah]] w [[Salt Lake City]] oraz z [[United States Geological Survey|US Geological Survey]]. Dzięki tym pomiarom stwierdzono, że w latach 1987-1995 dno całej kaldery opadło o ok. 11 cm, a potem zaczęło się podnosić w północnej części oraz że w latach 1997-2003 północny skraj kaldery podniósł się o 12 cm, natomiast jej centralna część osiadła. Obserwacje te sugerowały, że gorąca magma, wypełniająca komorę magmową pod kalderą (na głębokości ok. 10 km pod powierzchnią ziemi), przepłynęła z jej centralnej części w stronę północnego skraju. Ostatnie pomiary, przeprowadzone między połową roku 2004 a końcem 2006, wskazują na gwałtowny zwrot, jaki nastąpił w tym czasie pod kalderą. Północna jej część, która puchła przez szereg ostatnich lat, nagle opadła o 8 cm, podczas gdy centrum, obniżające się od ponad 20 lat, podniosło się aż o 18 cm. Wynika z tego, że centralna część kaldery podnosiła się w tym czasie o 7 cm rocznie. Jest to najszybsze tempo zmian od czasu, gdy zaczęto przeprowadzać systematyczne pomiary (od 1923 r.)<ref>[[Świat Nauki]] nr 1/2008, str. 6-8 (artykuł pt. „Wyrok z odroczeniem”)</ref>.
Linia 27:
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.sciam.com/blog/60-second-science/post.cfm?id=multiple-tiny-earthquakes-rattle-ye-2008-12-30 Multiple tiny earthquakes rattle Yellowstone. Could the big one be far behind?] {{lang|en}}
* [http://ngm.nationalgeographic.com/2009/08/yellowstone/yellowstone-interactive Interaktywny przekrój kaldery Yellowstone] {{lang|en}}
* [http://volcanoes.usgs.gov/observatories/yvo/index.html Dane o zagrożeniu wybuchem] {{lang|en}}
 
[[Kategoria:Superwulkan]]