Jan Ostroróg (1436–1501): Różnice pomiędzy wersjami

'''Jan Ostroróg''' herbu [[Nałęcz (herb szlachecki)|Nałęcz]] (ur. 1436 w [[Ostroróg|Ostrorogu]]<ref name="N-33-129" />, zm. 1501 w [[Grodzisk Wielkopolski|Grodzisku Wielkopolskim]]) – [[Wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewoda poznański]] w 1501 roku, kasztelan poznański w latach [[1474]]-15001474–1500<ref>Urzędnicy Wielkopolscy XV-XVIIIXV–XVIII wieku. Spisy”. Oprac. Adam Bieniaszewski, 1987, s. 222.</ref>, rektor ultramontanów [[Uniwersytet Boloński|Uniwersytetu Bolońskiego]] w latach [[1458]]-[[1459]]1458–1459, doradca królów [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierza Jagiellończyka]] i [[Jan I Olbracht|Jana Olbrachta]], twórca i publicysta polityczny, autor dzieła [[Memoriał o urządzeniu Rzeczypospolitej]].

Studiował na uniwersytetach w [[Wiedeń|Wiedniu]], [[Erfurt|Erfurcie]] i [[Bolonia|Bolonii]], w 1459 roku otrzymał tytuł doktora obojga praw na Uniwersytecie Bolońskim<ref>Stanisław A. Sroka, Wykaz Polaków wypromowanych na uniwersytecie w Bolonii w drugiej połowie XV w., w: Kwartalnik Historyczny, R. 121 nr 1 (2014), Warszawa 2014, s. 141.</ref>. Do Polski wrócił w 1462 r. jako patriota, rzecznik suwerenności Polski oraz zdecydowany przeciwnik wpływów niemieckich. Był sygnatariuszem aktu [[Pokój toruński (1466)|pokoju toruńskiego 1466]] roku(1466)u<ref name="voluminalegum" />. W swoim programie umieszczonym w dziele ''[[Memoriał o urządzeniu Rzeczypospolitej|Monumentum pro Reipublicae ordinatione]]'' (Memoriał w sprawie uporządkowania Rzeczypospolitej) pisanym około 1477 r. (pełne wydanie w 1831) żądał bardzo nowatorskich, jak na swoje czasy, przepisów: zakazu wygłaszania kazań w języku niemieckim oraz wprowadzenia tylko języka polskiego do urzędów. Prawo, zdaniem Ostroroga, powinno być równe dla wszystkich, od czego nie może być żadnych wyjątków. Atakował zwracanie się miast polskich o porady prawne do miast niemieckich, głównie [[Magdeburg]]a i [[Lubeka|Lubeki]], i posługiwanie się [[prawo niemieckie|prawem niemieckim]]. Za prawo najwyższe uznawał ustawy stanowione przez senat rzymski. Swój program uzupełniał o zniesienie dziedziczności urzędów, rezygnację ze stosowania tortur oraz wprowadzenie obowiązku powszechnej służby wojskowej (ten ostatni postulat pojawił się ponownie dopiero podczas [[Rewolucja francuska|Rewolucji francuskiej]]). Wyprzedził [[Niccolò Machiavelli|Niccolò Macchiavellego]], stawiając warunek pełnego skarbu jako podstawy państwowości, ''ale pełnego z dobrego gospodarstwa a nie ze zdzierstwa''.

Był świadkiem wydania [[przywilej piotrkowski (1496)|przywileju piotrkowskiego w 1496 roku]]<ref> Jan Wincenty Bandtkie, Ius Polonicum : codicibus veteribus manuscriptum et editionibus quibusque collatis, Warszawa 1831, s. 359.</ref>. [[6 maja]] [[1499]] roku podpisał w [[Kraków|Krakowie]] [[Unia krakowsko-wileńska|akt odnawiający unię polsko-litewską]]<ref>Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 121.</ref>.