Fantastyka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Poprawiam linki wewnętrzne oraz wykonuję drobne zmiany typograficzne i techniczne.
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia linki wewnętrzne oraz wykonuje dr. zmiany typograficzne i techn.
Linia 3:
'''Fantastyka''' – gatunek [[literatura|literacki]], a także [[film]]owy, [[komiks]]owy, [[gra komputerowa|gier]] a niekiedy i [[malarstwo|malarstwa]]. Polega ona na kreowaniu świata przedstawionego, który w całości, lub w części różni się od rzeczywistości, na przykład przez dodanie elementów nadnaturalnych, lub stworzonej przez autora technologii<ref>{{Cytuj |autor = Henryk Dubowik |tytuł = Fantastyka w literaturze polskiej: dzieje motywów fantastycznych w zarysie |data = 2017 |wydanie = I |miejsce = Bydgoszcz |s = 7}}</ref>. Można ją też uznać za właściwość elementu fikcji literackiej, lub innej, sprawiająca, że choć czytelnik uznaje go za niezgodny z przyjętymi przez niego kryteriami empirycznej rzeczywistości i wedle jego najlepszej wiedzy nieposiadający odpowiednika w świecie pozaliterackim oraz nieobecny w tekstach, które uznaje za realistyczne, godzi się w ramach literackiej gry uznać go za prawdopodobny (choć nie wiarygodny) w obrębie konstruowanej fikcji i decyduje, że nie narusza on spójności narracji<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Z. Majkowski |tytuł = W cieniu białego drzewa |data = 2013 |miejsce = Kraków}}</ref>.
 
Fantastykę cechuje duża swoboda w zakresie konstrukcji [[świat przedstawiony|świata przedstawionego]] i postaci bohaterów, z zastrzeżeniem, że jej odbiorca powinien uznać dzieło jako spójną całość, działającą w ramach stworzonego przez autora świata. Wiele utworów z tej kategorii zostaje umieszczonych w pseudo-rzeczywistości (pewne aspekty są zgodne z faktami, np. historią czy fizyką) lub rzeczywistości wygenerowanej (wtedy reguły takie najczęściej spisane, odnoszą się do wszystkich utworów napisanych w danej serii – przykładem może być książka [[John Ronald Reuel Tolkien|J.R.R. TolkienaTolkien]]a ''[[Władca Pierścieni]]'').
 
Fantastyka szczególnie ważną rolę pełniła w okresie [[romantyzm]]u ([[E.T.A. Hoffmann]] i [[Edgar Allan Poe]]). W XX w. można zaobserwować szczególny rozwój [[Fantastyka naukowa|fantastyki naukowej]] oraz [[fantasy]].
Linia 26:
Rozwój fantastyki w Polsce był stosunkowo nierównomierny. Gdy za granicą fantasy cieszyło się już dużą popularnością, w naszym kraju praktycznie nie istniało aż do lat 80. XX wieku.<ref>{{Cytuj |autor = Jarosław Grzędowicz |tytuł = Azyl |data = 2017 |wydanie = I |wydawca = Fabryka Słów}}</ref> Polskie utwory science-fiction zostały rozpropagowane między innymi dzięki sukcesowi [[Stanisław Lem|Stanisława Lema]], pisarza literatury science-fiction, w latach 50. XX wieku. Drugim istotnym twórcą okazał się [[Janusz A. Zajdel]], uznawany za ojca polskiej [[Fantastyka socjologiczna|fantastyki socjologicznej]].
 
W 1982 roku powstał miesięcznik [[FantastykaNowa (czasopismo)Fantastyka|''Fantastyka'']], którego celem było propagowanie literatury z tego gatunku. Czasopismo istnieje do dziś, od 1990 roku pod zmienioną nazwą ''Nowa Fantastyka''. To na jego łamach pojawiło się jedno z dwóch pierwszych polskich opowiadań fantasy pod tytułem ''Mag'', autorstwa [[Jacek Piekara|Jacka Piekary]]. W 1986 roku na łamach magazynu ukazało się również opowiadanie [[Wiedźmin (opowiadanie)|''Wiedźmin'']] Andrzeja Sapkowskiego.
 
== Przykłady klasycznych dzieł fantastycznych ==