Mem internetowy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
na zlecenie Centrum Badań nad Centrum i Okolicą (edycja niepłatna)
Linia 1:
#'''Mem internetowy''', '''mem''' jako gatunek wypowiedzi internetowej,  komunikat tekstowy, obrazkowy lub filmowy{{odn|Walkiewicz|2012|s=50}} zbudowany w oparciu  o schemat konstrukcyjny, wykorzystujący skonwencjonalizowane predefiniowane elementy  związane ściśle z kulturą i historią internetu<ref name=":0" />[[Internet]]u{{odn|Żytkowiak|2017-10-01}}.
{{commonscat|Internet memes}}
'''Mem internetowy''', '''mem''' – gatunek wypowiedzi internetowej, komunikat obrazkowy zbudowany w oparciu o schemat konstrukcyjny, wykorzystujący skonwencjonalizowane elementy związane z kulturą i historią Internetu<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Marcin Żytkowiak |tytuł = Definicja memu – Memy polskie |data = 2017-10-01 |data dostępu = 2017-12-11 |opublikowany = memypolskie.pl |url = http://memypolskie.pl/memy/definicja-memu/}}</ref>.
 
== Problemy definicyjne ==
Pojęcie [[mem]]u rozumiane jest w znaczeniu szerszym jako przedmiot badań [[Memetyka|memetyki]] – nauki o ewolucji kulturowej, która śledzi proces rozprzestrzeniania się różnych idei wśród członków danej społeczności <ref>{{Cytuj pismo | autor = Maciej Zaremba | tytuł = Memy internetowe (2010-2011) | czasopismo = Media i Społeczeństwo | wolumin = 2 | data = 2012 | url = http://www.mediaispoleczenstwo.ath.bielsko.pl/art/060_zaremba.pdf}}</ref>, natomiast mem internetowy rozumiany jest wąsko jako obrazek o charakterze humorystycznym, w którym elementy ikoniczne współwystępują z elementami tekstowymi lub jako gatunek wypowiedzi internetowej, komunikat obrazkowy zbudowany w oparciu o schemat konstrukcyjny, wykorzystujący skonwencjonalizowane predefiniowane elementy związane ściśle z kulturą i historią internetu{{odn|Walkiewicz|2012|s=50}}{{odn|Żytkowiak|2017-10-01}}.
Pojęcie memu zdołało się już upowszechnić w polszczyźnie, wciąż jednak przysparza problemów definicyjnych i kłopotów z jego właściwym pojmowaniem.
 
Z punktu widzenia językoznawstwa mem traktowany może być dwojako: jako ogólne określenie zabawnego obrazka z tekstem, występującego w przestrzeni internetu, jest to potoczne rozumienie pojęcia. W odniesieniu do metodologii językoznawczych mem rozumieć można również "wąsko" jako gatunek wypowiedzi internetowej o określonych cechach konstrukcyjnych i kompozycyjnych. Za prototypowy mem można uznać kompozycję tekstowo-ikoniczną, w której warstwa językowa, obraz i/lub kompozycja są skonwencjonalizowane i wyróżnić w niej można  schematy, w oparciu o które budowane są ich poszczególne konkretyzacje (realizacje)<ref>{{Cytuj |tytuł = Memy polskie – Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o memach, ale nie wiecie, co wpisać w Google |data dostępu = 2017-12-11 |opublikowany = memypolskie.pl |url = http://memypolskie.pl/}}</ref><ref name=":2">{{Cytuj |autor = John R. Taylor |rozdział = Schematy i konkretyzacje |tytuł = Gramatyka kognitywna |data = 2007 |miejsce = Kraków}}</ref>.
Zazwyczaj rozumiane jest trojako:
# mem jako przedmiot badań [[Memetyka|memetyki]] – nauki o ewolucji kulturowej, która śledzi proces rozprzestrzeniania się różnych idei wśród członków danej społeczności<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Maciej Zaremba]], [[Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach]] | tytuł = Memy internetowe (2010-2011) | czasopismo = MEDIA I SPOŁECZEŃSTWO | wolumin = 2 | data = 2012 | url = http://www.mediaispoleczenstwo.ath.bielsko.pl/art/060_zaremba.pdf}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Walkiewicz | imię = Adam | tytuł = CZYM SĄ MEMY INTERNETOWE? ROZWAŻANIA Z PERSPEKTYWY MEMETYCZNEJ | czasopismo = Teksty z ulicy | wydanie = Zeszyt memetyczny | wolumin = 14 | url = http://www.memetyka.us.edu.pl/dokumenty/pliki/zm14_2012_Walkiewicz.pdf}}</ref>;
#:: {{Osobny artykuł|Mem}}
# mem jako obrazek o charakterze humorystycznym, w którym elementy ikoniczne współwystępują z elementami tekstowymi;
# mem jako gatunek wypowiedzi internetowej, komunikat obrazkowy zbudowany w oparciu o schemat konstrukcyjny, wykorzystujący skonwencjonalizowane predefiniowane elementy związane ściśle z kulturą i historią internetu<ref name=":0" />.
 
Z memetycznego punktu widzenia memy internetowe są memami, które charakteryzuje bardzo duża płodność oraz wierność kopiowania, ale także krótki czas istnienia w pamięci internautów{{odn|Walkiewicz|2012|s=51}}.
Z punktu widzenia językoznawstwa mem traktowany może być dwojako: jako ogólne określenie zabawnego obrazka z tekstem, występującego w przestrzeni internetu, jest to potoczne rozumienie pojęcia. W odniesieniu do metodologii językoznawczych mem rozumieć można również "wąsko" jako gatunek wypowiedzi internetowej o określonych cechach konstrukcyjnych i kompozycyjnych. Za prototypowy mem można uznać kompozycję tekstowo-ikoniczną, w której warstwa językowa, obraz i/lub kompozycja są skonwencjonalizowane i wyróżnić w niej można schematy, w oparciu o które budowane są ich poszczególne konkretyzacje (realizacje)<ref>{{Cytuj |tytuł = Memy polskie – Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o memach, ale nie wiecie, co wpisać w Google |data dostępu = 2017-12-11 |opublikowany = memypolskie.pl |url = http://memypolskie.pl/}}</ref><ref name=":2">{{Cytuj |autor = John R. Taylor |rozdział = Schematy i konkretyzacje |tytuł = Gramatyka kognitywna |data = 2007 |miejsce = Kraków}}</ref>.
 
== Rozwój gatunku ==
Gatunek wypowiedzi wywodzi się przede wszystkim z trzech  typów komunikatów obrazkowych, jakie rozwinęły się w cyberkulturze: ''[[advice animals]] ([[image macro]])'', komiksów (z ''[[rage faces]]'') i [[demotywator]]ów. Od obrazków w stylu ''advice  animals'' wzięła się prototypowa forma memu – pojedynczego obrazka, zdjęcia, na którym  umieszczony jest napis składający się z dwóch członów, u góry i na dole kompozycji.  Kanoniczna czcionka to Impact w wersji bold, napis koloru białego, litery otoczone czarną cienką obwódką. Z tradycji ''advice animals'' i komiksów z ''rage faces''  wywodzi się także zwyczaj przypisywania pewnych cech, zachowań ludziom, zwierzętom i  przedmiotom ze względu na ich specyficzny wygląd uchwycony na zdjęciu. Można to nazwać zjawiskiem rozszerzonej  [[Pareidolia|pareidolii]]. Zjawisko w swoim podstawowym znaczeniu określa  skłonność do „dopatrywania się znanych kształtów w przypadkowych szczegółach”. W  nawiązaniu do memów można rozszerzyć ją na świat uczuć i emocji: użytkownicy internetu  dopatrują się w, często zupełnie losowych zdjęciach, określonych stanów emocjonalnych oraz  reakcji i szczegółowo je opisują. Zjawisko związane jest z memami rozpoczynającymi się od słów ''TO UCZUCIE, KIEDY''… lub w skróconej wersji – ''KIEDY…''<ref>{{Cytuj |tytuł = Rozwój komunikacji obrazkowej – Memy polskie |data dostępu = 2017-12-11 |opublikowany = memypolskie.pl |url = http://memypolskie.pl/historia/}}</ref>
 
== Typy konstrukcyjne ==
Ze względu na typy konstrukcyjne wyróżnić można memy '''proste''' i '''złożone'''<ref>{{Cytuj |tytuł = Typy konstrukcyjne memów – Memy polskie |data dostępu = 2017-12-11 |opublikowany = memypolskie.pl |url = http://memypolskie.pl/memy/typy-konstrukcyjne-memow/}}</ref>.
 
=== Memy proste ===
Do memów prostych zaliczyć można:
# '''memiczną reakcję''' – przybiera różne formy, jednak wszystkie sprowadzić można do zestawienia ze sobą dwóch domen, z której jedna reprezentuje przedmiot reakcji, druga jest jej skonwencjonalizowanym wykładnikiem. Zwyczaj obecny jest w cyberkulturze niemal od samych początków jej powstawania. Służyły temu emotikony, komiksy z  ''rage faces''  i pierwsze  ''image macro.''
# '''memy szablonowe''' – memy szablonowe należą do najbardziej jednorodnej grupy kompozycji obrazkowych; to z tym typem konstrukcyjnym kojarzone jest zazwyczaj pojęcie memu; schemat ich działania jest prosty: skonwencjonalizowany obraz musi zostać uszczegółowiony przez unikalny tekst, który nawiązywać musi do stereotypowego zachowania konkretnego bohatera, np. ''Pechowiec Brian'', ''Zjarany Zbyszek'', ''Willy Wonka'' ([[Gene Wilder]]), ''Zazdrosna dziewczyna'' itp.<ref>{{Cytuj |autor = Agnieszka Anna Niekrewicz |tytuł = Od schematyzmu do kreacyjności. Język memów internetowych |data = 2016 |isbn = 978-83-63134-75-4 |s = 17}}</ref>. Ich duża liczba jest wynikiem m.in. istnienia portali będących generatorami memów, posiadających rankingi popularnych memów w danym momencie, generatorów pozwalający na stworzenie własnego memu (dodatnie tekstu do obrazka lub odwrotnie) i wyszukiwarki memów w określonych kategoriach. Jako pierwszy generator memów wskazuje się forum internetowe [[4chan]], a w przypadku polskojęzycznej części internetu [[Demotywatory]]{{odn|Walkiewicz|2012|s=53-54}}.
# '''memy z wyrażeniem idiomatycznym''' ''- ''kompozycja, której członem głównym jest  [[idiom|zidiomatyzowane]] wyrażenie językowe, jakie utrwaliło się w świecie cyberkultury, w tradycji internetowego humoru obrazkowego. W przeciwieństwie do memicznych szablonów, warstwa ikoniczna jest tym w przypadku uzupełnieniem schematu, którego reguły wyznacza skonwencjonalizowana warstwa tekstowa. Nastąpiło odwrócenie kierunku uszczegółowienia narracji przebiegającej pomiędzy podpisem a ilustrującym go obrazkiem. Przełamany został także paradygmat schematycznych obrazków (memów szablonowych), które wcześniej były niezbędnym składnikiem memu. Wyrażenia językowe obecne w tym typie konstrukcyjnym mają postać [[idiom]]ów niepodlegających modyfikacji lub idiomów z wolną pozycją, wymagającą uzupełnienia o jakiś element, np.: ''gimby nie znają, co ja pacze'', ''miałeś jedno zadanie'', ''raj perfekcjonisty'' lub ''[[Janusz (określenie)|Janusze]] czegoś'' (''Janusze transportu'', ''Janusze marketingu''), ''coś silnej i niezależnej kobiety''.
 
=== Memy złożone ===
Do memów złożonych zaliczyć można różne strategie i gry językowe, które wykorzystywane są do tworzenia rozbudowanych narracji, w których obecne są różne elementy kultury internetu. W tej kategorii wyróżnić można:
# '''schemat anatomiczny''' – fikcyjne opisy świata, rzadko są to obserwacje oparte na obiektywnych faktach, częściej interpretacje rzeczywistości, które przybierać mogą postać schematów anatomicznych. Pojęcie  ''anatomii'' rozumiane jest w przypadku memów w znaczeniu przenośnym: jako opis, który wyjaśnić ma mechanizm funkcjonowania dowolnego zjawiska.
# '''bezpośredni zwrot do odbiorcy''' – jest typem strategii memicznej nastawionej głównie na zabawę, włączenie internautów do gry<ref name=":1">{{Cytuj odn|autor = Agnieszka Anna Niekrewicz |rozdział = Memetyczne gry werbalno-wizualne |tytuł = Od schematyzmu do kreacyjności. Język memów internetowych |data = 2016 |isbn = 978-83-63134-75-4 |s = 112-162}}</ref>. Memy w tej podkategorii mogą przybrać dowolną postać, ich zadaniem jest pobudzenie odbiorcy do działania lub stworzenie iluzji, że mem odnosi się bezpośrednio do niego.
# '''porównania/zestawienia''' – są jednymi z najpopularniejszych strategii konstruowania memu. Jest to kolejny ze sposobów interpretowania i opisywania otaczającego świata za pomocą schematycznych form. Oddają uproszczony obraz rzeczywistości, po to, by wyeksponować niektóre jej elementy, znajdujące się w kręgu zainteresowania twórcy memu. Wykorzystywane są do tego proste konstrukcje, zazwyczaj połączenie dwóch obrazków, w których zestawiane elementy reprezentują przeciwległy biegun danego zagadnienia, np.: ''KIEDYŚ/TERAZ'', ''OCZEKIWANIA/RZECZYWISTOŚĆ''.
# '''kompozycje komiksowe''' – komiksy są jednymi z najpopularniejszych form internetowego humoru obrazkowego. Pozwalają na prezentowanie złożonych wyobrażeń za pomocą kilku zestawionych ze sobą scen. Ich natura jest zazwyczaj niejednorodna, ale istnieją typy komiksów realizujące powtarzalny wzorzec, który podobnie jak memy szablonowe, jest utrwaloną konstrukcją wymagającą uzupełnienia o konkretyzującą ich znaczenie treść. Ich bohaterami są często inne postacie ze świata memów, choć nie jest to regułą.
# '''''Kiedy...'' gra werbalno-ikoniczna''' – kompozycje rozpoczynające się od  ''KIEDY''  lub ''TO UCZUCIE KIEDY''. Charakterystyczne są dla drugiej dojrzałej fazy memizmu, wykorzystywane najczęściej do prezentowania poglądów, przemyśleń, refleksji za pomocą przypadkowych zdjęć, w których twórcy znaleźli elementy nadające się do zobrazowania zagadnienie. Są w gruncie rzeczy złożoną grą werbalno-ikoniczną<ref{{odn|Niekrewicz|2016|s name=":1" />112-162}}, w której odbiorcy przedstawiana jest pewna sytuacja i zdjęcie, a jego zadaniem jest znalezienie miejsc wspólnych między obrazem a tekstem i uspójnienie komunikatu, odczytanie jego znaczenia.
 
Wyróżnia się także podział na kategorie memów schematycznych, memów komentujących – mających funkcje wyrażania emocji autora memu wobec danego obiektu (w tym także innych memów, co prowadzi czasami do swoistego dialogu między internautami publikującymi memy) oraz memów eksploatujących niezawierających się w powyższych dwóch kategoriach. Memy eksploatujące nie wnoszą nowych treści, ale są semantycznie pustymi modyfikacjami istniejących już memów internetowych. Cechują się [[autotematyzm]]em i [[intertekstualność|intertekstualnością]]{{odn|Walkiewicz|2012|s=57-58}}.
 
== Postmemizm ==
Linia 47 ⟶ 44:
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
{{commonscat|Internet memes}}
* {{Cytuj książkę | odn = tak |nazwisko = Niekrewicz | imię = Agnieszka Anna |rozdział = Memetyczne gry werbalno-wizualne |tytuł = Od schematyzmu do kreacyjności. Język memów internetowych |data = 2016 |isbn = 978-83-63134-75-4}}
'''Mem* internetowy''',{{Cytuj '''mem'''stronę | gatunekodn wypowiedzi= internetowej, komunikattak obrazkowy|nazwisko zbudowany= wŻytkowiak oparciu o| schemat konstrukcyjny, wykorzystujący skonwencjonalizowane elementy związane z kulturą i historią Internetu<ref name=":0">{{Cytuj |autorimię = Marcin Żytkowiak |tytuł = Definicja memu – Memy polskie |data = 2017-10-01 |data dostępu = 2017-12-11 |opublikowany = memypolskie.pl |url = http://memypolskie.pl/memy/definicja-memu/}}</ref>.
* {{Cytuj pismo | odn = tak | nazwisko = Walkiewicz | imię = Adam | tytuł = Czym są memy internetowe? Rozważania z perspektywy memetycznej | url = http://www.memetyka.us.edu.pl/dokumenty/pliki/zm14_2012_Walkiewicz.pdf | czasopismo = Teksty z Ulicy. Zeszyt memetyczny | rok = 2012 | wolumin = 14 | issn = 2081-397X }}
[[Kategoria:Memy internetowe| ]]