Przemoc symboliczna: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Niedziałający link. Treść zmienianego linku jest na innym serwerze pod odnośnikiem Strona archiwalna., linki zewnętrzne, poprawa linków |
na zlecenie Centrum Badań nad Centrum i Okolicą (edycja niepłatna) |
||
Linia 1:
{{dopracować|
'''Przemoc symboliczna''' – jedna z kluczowych kategorii teorii [[Francja|francuskiego]] [[socjologia|socjologa]] [[Pierre Bourdieu|Pierre'a Bourdieu]]. Jest to miękka forma [[przemoc]]y
Koncepcja przemocy symbolicznej wiąże się z koncepcją [[habitus]]u
== Mechanizm przemocy symbolicznej ==
Grupa społeczna może wywierać nacisk symboliczny, gdy posiada wystarczająco duży [[kapitał symboliczny]], który uzyskuje w drodze konwersji nań innych odziedziczonych lub zdobytych kapitałów ([[kapitał kulturowy|kulturalnego]], [[kapitał społeczny|społecznego]],
* poprzez system edukacji i wpajane przezeń treści,
* poprzez symboliczną otoczkę pola władzy, na którą mogą się składać np.:
** monumentalna [[architektura]], onieśmielająca
** [[insygnia]] i [[Atrybut (filozofia)|atrybuty]] władzy, od korony królewskiej po perukę czy młotek sędziego;
** specyficzny [[język (mowa)|język]], np. [[język prawniczy|prawniczy]], naukowy lub w inny sposób elitarny, np. wyrafinowany literacko i w ten sposób demaskujący
** [[tytuły szlacheckie]], [[tytuł naukowy|naukowe]], [[prawo|prawnicze]], [[Kościół (teologia)|kościelne]], etykiety VIP
* poprzez otaczanie się wyrafinowaną, ''ekskluzywną'' (czyli [[etymologia|etymologicznie]] ''wykluczającą'') [[sztuka|sztuką]], drogimi przedmiotami, strojami, pojazdami;
*
Przemoc symboliczna jest najskuteczniejszą formą sprawowania władzy nad klasami podporządkowanymi, gdyż z reguły nie dostrzegają one nawet, że jest to forma przemocy. Są one przekonane, że jest to naturalny porządek, że osoby i grupy społeczne posiadające duży [[kapitał symboliczny]] po prostu ''są lepsze'' i ich lepsze społeczne usytuowanie jest normalne, nie poddają go więc refleksji.
Linia 21:
* Wyjaśnia to dlaczego nawet szczególnie dotkliwy [[wyzysk]] w okresie [[feudalizm]]u tak rzadko budził społeczny sprzeciw, choć w niektórych krajach w [[średniowiecze|średniowieczu]] [[arystokracja]] i [[szlachta]] razem wzięte stanowiły tylko kilka procent społeczeństwa (2% we [[Francja|Francji]]), więc środki przymusu fizycznego, jakimi dysponowały, nie były wystarczające, żeby nad resztą społeczeństwa panować. Najważniejszą część zadania wykonywała bowiem przemoc symboliczna. Masy [[chłopi|chłopskie]] nie buntowały się, bo narzucono im kategorie percepcji i oceny uzasadniające takie niesprawiedliwości; wierzyły, że [[arystokracja]] po prostu ''jest lepsza''.
* [[Kościół katolicki w Polsce]] (analogiczne postępowanie występuje u niektórych innych wyznań większościowych, np. analogiczne praktyki stosuje [[Rosyjska Cerkiew Prawosławna]]) w dyskursie publicznym z reguły sam nazywa siebie Kościołem (bez sprecyzowania wyznania), swoją naukę chrześcijaństwem a sprzeciw wobec pewnych zasad wiary czy praktyki tego Kościoła nawet ''wojującym [[ateizm]]em'', czy też jako jedyną możliwą alternatywę dla etyki katolickiej podaje się (uważane w oczywisty sposób za gorsze) [[nihilizm moralny]] i [[hedonizm]]. W ten sposób symbolicznie z dyskursu zostają wykluczone inne wyznania i religie (Kościół rzymski staje się ich samozwańczym rzecznikiem), a w powszechnym mniemaniu istnieją jedynie dwie możliwości: rzymski katolicyzm i ateizm; w warstwie etycznej odpowiada temu przedstawienie etyki katolickiej jako jedynego wartościowego systemu etycznego w ogóle. W pewnym zakresie na wewnętrzny użytek (względem swoich wiernych, np. w kazaniach) podobnie postępują także inne związki religijne.
== Problem operacjonalizacji pojęcia przemocy symbolicznej ==
Sformułowane przez Bourdieu pojęcie przemocy symbolicznej jest bardzo pojemne, gdyż dotyczyć może wielu przejawów komunikacji międzyludzkiej. Trudne jest wskazanie sprawcy takiej przemocy, ponieważ zazwyczaj to nie jednostka, a szersze kategorie społeczne oddziałują na zdominowane struktury i podlegające władzy jednostki. Nie można dokładnie określić, od którego pokolenia zaczęła ona być stosowana, jeśli kolejne pokolenia kontynuują proces stosowania tej formy przemocy. Ponieważ siła przemocy symbolicznej zależna jest od stopnia nieświadomości jej podlegania, trudno określić, które procesy poznawcze są efektem działania tej przemocy, a które wynikają z wolnego wyboru jednostek{{odn|Stępnik|2016|s=184-186}}.
== Zobacz też ==
Linia 28 ⟶ 31:
* [[kapitał społeczny]]
* [[gwałt symboliczny]]
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{Cytuj pismo | odn = tak | nazwisko = Stępnik | imię = Andrzej | tytuł = Dynamika przemocy a uwarunkowania biologiczne i memetyczne | url = http://www.memetyka.us.edu.pl/dokumenty/pliki/TekstyZUlicy-2016_17-9_stepnik.pdf | czasopismo = Teksty z Ulicy. Zeszyt memetyczny | rok = 2016 | wolumin = 17 | issn = 2081-397X }}
* {{Cytuj książkę | odn = tak | nazwisko = Turner | imię = Jonathan H. | autor link = Jonathan H. Turner | tytuł = Struktura teorii socjologicznej | wydawca = PWN | miejsce = Warszawa | rok = 2004 | isbn = 83-0114072-0 }}
* {{Cytuj pismo | odn = tak | nazwisko = Wężowicz-Ziółkowska | imię =Dobrosława | tytuł = Przemoc symboliczna albo o społecznych warunkach ewolucji memetycznej | url = http://www.memetyka.us.edu.pl/dokumenty/pliki/zm11_2007_4Wezowicz.pdf | czasopismo = Teksty z Ulicy. Zeszyt memetyczny | rok = 2007 | wolumin = 11 | issn = 2081-397X }}
== Linki zewnętrzne ==
|